Ministerie van Justitie
http://www.justitie.nl
MIN JUST: Minister Korthals: corruptie stopt niet bij de grens
MINISTER KORTHALS: .CORRUPTIE STOPT NIET BIJ DE GRENS.
Tweede intergouvernementele conferentie tegen corruptie van 28 tot 31
mei in Den Haag
Smeergeld, lekken, steekpenningen, witwassen: een beetje
bananenrepubliek weet er wel weg mee. Maar ook dichterbij is
integriteit niet altijd vanzelfsprekend en hoewel Nederland er goed
van afkomt op de internationale corruptie-index, kent ook ons land
zijn - al dan niet spraakmakende . corruptiezaken. Van 28 tot en met
31 mei komen vertegenwoordigers van 180 landen in Den Haag bijeen in
een poging de fundamenten te leggen voor een VN-verdrag over
wereldwijde preventie en bestrijding van corruptie. Nederland is
gastheer is van het tweede .Global Forum on Fighting Corruption and
Safegarding Integrity.. Minister Korthals, voorzitter van het Forum:
.Een goede samenleving is gebaseerd op een integere, niet corrupte
rechtsstaat. Nederland heeft dat goed op orde, maar corruptie stopt
niet bij de grens..
Door Marijke Verduyn
De minister kreeg de conferentie min of meer in de schoot geworpen. De
voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore was bij het vorige
Global Forum (Washington, 1999) zó enthousiast over de toespraak van
de Nederlandse procureur-generaal Dato Steenhuis, dat hij Nederland
ter plekke uitnodigde Global Forum II te organiseren. Korthals: .Heel
eervol en van het allergrootste belang.. Nederland trekt het spoor
breder dan het eerste Global Forum, waar corruptie bij politie en
justitie centraal stond. In Den Haag komen ook het openbaar bestuur,
het bedrijfsleven, de douane en corruptie binnen ontwikkelingsrelaties
aan bod. Reden waarom ook de ministeries van Financiën, Binnenlandse
Zaken, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken bij de conferentie zijn
betrokken. Heel bewust zijn voor de Haagse conferentie alle landen ter
wereld uitgenodigd en wordt de conferentie gehouden op basis van
gelijkheid tussen de verschillende staten. Korthals: .Corruptie is een
wereldwijd probleem. Er zijn natuurlijk allerlei verschillen -
economisch, cultureel en sociaal. En die verschillen kunnen van grote
invloed zijn op de mate waarin corruptie voorkomt. Een politieagent
die onderbetaald wordt, kan gevoeliger zijn voor het creëren van
bijverdiensten dan zijn goedbetaalde collega elders. En de regering
van het ene land is actiever in het bestrijden van corruptie dan die
van het andere, maar deze conferentie wil duidelijk maken dat
corruptie niet kan. Een politiek signaal afgeven: we willen het niet,
er wordt op gelet. En dat signaal geven we niet alleen af naar
burgers, bedrijfsleven en ambtenaren, maar ook naar overheden die zich
weinig aan de corruptie in hun land gelegen laten liggen.. Dat
politieke signaal is volgens de minister uiterst belangrijk.
.Nederland vormt . gelukkig . een rechtsstaat. Een rechtsstaat is voor
de samenleving van het grootste
belang. Maar met de uitbreiding van Europa naar het Oostblok toe en de
mondialisering van de samenleving wordt ook onze rechtsstaat bedreigd.
Corruptie stopt niet bij de grenzen. En ook Nederland zelf is niet
immuun voor misstanden..
Rooms
Op de internationale corruptie-index scoort Nederland met een plaats
in de top-tien heel behoorlijk. Het Nederlandse anti-corruptie- en
integriteitsbeleid is dan ook al sterk ontwikkeld. Korthals: .De
minister van Binnenlandse Zaken heeft voor de gehele overheidssector
een integriteitsbeleid ontwikkeld, met duidelijke gedragscodes en
bijvoorbeeld heldere regels voor het aannemen van giften en de
publicatie van nevenfuncties.. Maar er zijn ook andere initiatieven.
Binnen het Openbaar Ministerie is sinds eind vorig jaar een Landelijk
Officier van Justitie voor de corruptiebestrijding werkzaam. Korthals:
.Het gaat vaak om heel complexe zaken. Zo.n speciaal aangestelde
officier kan een netwerk ontwikkelen waardoor hij een beter zicht
krijgt in omstandigheden en processen waaronder corruptie bloeit.. Ook
onlangs ratificeerde Nederland het OESO-verdrag tegen Corruptie,
waardoor Nederlandse bedrijven die in het buitenland ambtenaren
omkopen, ook in Nederland strafbaar zijn. Nederlandse ondernemers
toonden zich niet onverdeeld positief over de nieuwe wet. Toont
Nederland zich hier niet roomser dan de paus en is . een beetje .
corruptie geen noodzakelijk smeermiddel in de internationale handel?
Korthals: .Natuurlijk kunnen Nederlandse bedrijven in het buitenland
soms voor een moeilijke opgave staan: het zal je maar gebeuren dat je
een order verliest aan een concurrent, omdat die zich wel inlaat met
corruptiepraktijken en jij dat bewust niet wilt. Dan kan zich de
situatie voordoen dat een bedrijf eenvoudig niet anders kan dan
smeergeld betalen. Voor zover het dan om niet te grote bedragen gaat,
biedt het OESO-verdrag de mogelijkheid deze betalingen als
facilitation-payments van strafbaarheid uit te sluiten. Maar dat gaat
de goede kant op, want door het OESO-verdrag worden alle bedrijven in
de geïndustrialiseerde wereld met dezelfde strafwetgeving
geconfronteerd. Dus zo.n situatie zal zich in de praktijk steeds
minder vaak voordoen..
IND
Het gaat dus goed. Toch wordt ook het ooit zo brave Nederland de
laatste tijd geteisterd door fraude- en corruptiezaken. De beurs, het
Amsterdamse Gemeentevervoerbedrijf, de taxiwereld, de fiscus, de
politie, ja zelfs de IND en de rechterlijke macht ontkomen niet aan
beschuldigingen van corruptie. Neemt volgens de minister de corruptie
toe? .Uit de perceptie-index van Transparency International blijkt dat
Nederland tot de tien minst corrupte landen ter wereld behoort. Dat
was ook al eerder zo, dus in die zin is er geen sprake van een
verslechtering.. Kan de minister zich voorstellen dat de gemiddelde
Nederlander denkt: graaien waar je graaien kunt, Peper en Boonstra
doen het ook en die hebben het veel minder hard nodig dan ik? .Ho, ho,
Peper is niet vervolgd en het onderzoek of Boonstra wél vervolgd moet
worden, loopt nog. Maar er is wel sprake van een zekere
vermaterialisering, dat geloof ik ook wel. En overigens vind ik dat
juist mensen in .hoge. functies een voorbeeldfunctie moeten
hebben..
Vorig jaar publiceerde de OESO een zwarte lijst van 35
belastingparadijzen. Nederland stond er niet op, de Antillen en Aruba
wel. Inmiddels zijn de Antillen van de lijst gehaald, Aruba staat er
nog op. Is Nederland niet extra kwetsbaar in het Koninkrijk overzee?
.Het Koninkrijk Overzee is, gezien de geografische ligging, inderdaad
extra kwetsbaar. Het is jammer dat Aruba nog steeds op die lijst
staat, maar de regeringen van zowel de Nederlandse Antillen als Aruba
hebben duidelijk aangegeven dat zij de corruptie actief willen
bestrijden. Daarvoor liggen ook concrete plannen ter tafel..
Culturele verschillen
Terug naar het Global Forum. Is er eigenlijk wel een definitie van
corruptie waarop alle landen ter wereld zich kunnen verenigen? En zijn
de culturele verschillen tussen de landen niet te groot om tot een
gezamenlijke aanpak te kunnen komen? .Natuurlijk spelen culturele
verschillen een rol, maar de tijd is echt voorbij dat een deel van de
wereld kon zeggen dat corruptie er gewoon bij hoort. Corruptie komt
een land nooit ten goede en is onduldbaar in een rechtsstaat. Van
corruptie worden de meest kwetsbaren in de samenleving de dupe, omdat
zij daardoor de noodzakelijke gezondheidszorg mislopen, of het meest
elementaire onderwijs. Ze hebben immers geen smeergeld te besteden. En
dat is onaanvaardbaar, ongeacht de cultuur.. Overigens hoopt Korthals
dat op de conferentie ook afspraken kunnen worden gemaakt over
gerichte technische assistentie vanuit bijvoorbeeld Europa of de
Verenigde Staten aan landen waar nog weinig ervaring is met
corruptiebestrijding.
Nederland heeft voor Global Forum II een ontwerpverklaring opgesteld
die momenteel met alle landen van de wereld besproken wordt. .Het is
nog te vroeg om te zeggen waar we precies op zullen uitkomen, maar ik
ben erg gelukkig met de eerste reacties hierop. Zo heb ik al bijval
gekregen van een groot aantal Afrikaanse, Aziatische en Oost-Europese
landen. Dat is natuurlijk van enorm belang, omdat juist die regio.s
voor grote uitdagingen worden geplaatst.. De minister hoopt dat de
conferentie bijdraagt aan de totstandkoming van een VN-verdrag tegen
corruptie, waaraan al enkele jaren wordt gewerkt. .Het is volgens mij
een unicum dat voorafgaand aan de onderhandelingen over een dergelijk
verdrag via een conferentie al een draagvlak wordt gecreëerd. Verder
denk ik dat het van groot belang is dat we het eens worden over de
strafbaarheid van een aantal corrumptieve gedragingen. Het
OESO-verdrag geldt immers vrijwel alleen voor de geïndustrialiseerde
landen. En ten slotte is een belangrijk politiek thema de rol die de
internationale rechtshulp kan spelen bij het terughalen van gelden die
ex-dictators aan hun land hebben onttrokken. Het zou mooi zijn als we
hierover een begin van afspraken kunnen maken..
Korea
Wanneer is Global Forum II geslaagd? .Global Forum ¡s eigenlijk al
geslaagd: volgens de laatste stand van zaken komen er zo.n 180 landen,
waarvan 120 vertegenwoordigd worden door een minister. Dat betekent
dat . als al deze ministers instemmen met de slotverklaring . er van
de conferentie een enorm politiek signaal uitgaat. Verder moeten er
afspraken worden gemaakt over de monitoring van de nationale en
internationale anticorruptiestrategieën: zijn ze wel effectief? Ik
hoop dat landen spontane initiatieven nemen om elkaar te helpen bij de
uitvoering van een anticorruptiebeleid, vooral ook door het
uitwisselen van ervaringen..
De slotverklaring van Global Forum II zal worden aangeboden aan de
Verenigde Naties en geldt verder als politiek referentiedocument.
Korea organiseert in 2003 Global Forum III. In de tussentijd hebben de
Verenigde Naties, als het goed is, al de nodige vooruitgang geboekt
met de onderhandelingen over een verdrag. Korthals: .Het hebben van
een rechtsstaat is een onwaarschijnlijk groot goed. Het zou goed zijn
als we in Den Haag de wereld in dit opzicht een stapje vooruit zouden
kunnen helpen..