Vermindering bijwerking anti-kankermedicijn wellicht mogelijk
Vincristine is een plantaardig medicijn dat veel gebruikt wordt bij de
behandeling van kinderen met kanker. Hoewel het tumordodend effect
uitstekend is, tast het geneesmiddel de gevoelszenuwen, de motorische
zenuwen en de autonome zenuwen aan. Symptomen daarvan zijn pijn in de
kaken of kuiten, buikpijn, obstipatie, tintelingen in handen en voeten
en zelfs verlies van tastzin en spierkracht. De kinderen kunnen
houterig gaan lopen, of problemen krijgen met schrijven. Drs. Corrie
Gidding deed onderzoek om deze nadelige bijwerking van vincristine te
verminderen. Haar resultaten suggereren dat een meer geleidelijke
toediening van vincristine in plaats van de gebruikelijke snelle
injectie kan helpen. Daarnaast blijkt een combinatie met het middel
Insuline-like Growth Factor-I (IGF-I) een beschermend effect te hebben
in dierexperimenteel onderzoek.
Het medicijn vincristine beschadigt de celstructuren die bij de deling
betrokken zijn. Terwijl dit gunstig is voor de remming van tumorgroei,
zijn diezelfde structuren in zenuwcellen juist betrokken bij het
transport van bouwstoffen. Daardoor vermindert de werking van de
zenuwuitlopers. Bij kinderen die behandeld worden voor acute
lymfatische leukemie vond Gidding een relatie tussen de
vincristineconcentratie in het bloed direct na de injectie (de
piekconcentratie) en de hevigheid van de bijwerking op autonome
zenuwcellen; de autonome zenuwen spelen een rol in de normale
darmbewegingen en een normale stoelgang. Deze resultaten suggereren
dat het vermijden van een hoge piekconcentratie, bijvoorbeeld door het
toedienen van een kortdurend infuus in plaats van via een snelle
injectie, kan leiden tot minder ernstige obstipatie. De promovendus
beveelt daarom verder onderzoek aan waarin het effect van deze
verschillende toedieningswijzen op symptomen van zenuwschade wordt
vergeleken. Gidding werkte samen met analiste P. Koopmans aan de
verfijning van de bestaande methode voor bepaling van het gehalte aan
vincristine in het bloed, zodat die geschikt werd voor gebruik bij
kleine kinderen. Zij testte bovendien de waarde van het eiwit IGF-I.
Dit eiwit stimuleert de groei en ontwikkeling van veel soorten cellen.
In onderzoek bij ratten vond zij dat IGF-I bescherming tegen symptomen
van zenuwschade veroorzaakt door vincristine kan bieden. Zij kon geen
nadelige invloed op het anti-tumor effect van vincristine aantonen in
een muizenmodel. Bij patiënten moet de invloed van IGF-I verder
onderzocht worden./ImK
Gidding (Heerlen, 1961) studeerde geneeskunde aan de Rijkuniversiteit
Limburg (Universiteit Maastricht). Zij verrichtte haar
promotieonderzoek bij de afdelingen Kinderoncologie, in samenwerking
met de afdeling Kinderneurologie en het farmacologisch/toxicologisch
laboratorium van het Academisch Ziekenhuis Groningen, op de afdeling
Molecular pharmacology van St. Jude Children's Research Hospital te
Memphis, VS en de Bill Walsh Cancer Research Laboratories van het
Royal North Shore Hospital te Sydney, Australië. Het onderzoek is
gefinancierd door de Stichting Kinder-Oncologie Groningen (SKOG), het
Groningen University Institute for Drug Exploration (GUIDE), het NCI
(National Cancer Institute) en de American, Lebanese, Syrian,
Associated Charities (ALSAC). Momenteel werkt Gidding als
kinderoncoloog op de afdeling Kinderoncologie van het UMC St. Radboud
te Nijmegen.
Datum en tijd
woensdag 16 mei 2001, 14.15 uur
Promovendus
mw. C.E.M. Gidding, Haver 12, 6581 RC Malden, tel. (024)361 69 28,
e-mail: c.gidding@ckskg.azn.nl (werk)
Proefschrift
Pharmacological approaches to ameliorate vincristine neuropathy
Promotores
prof.dr. W.A. Kamps en prof. P.J. Houghton, Ph.D.
Faculteit
medische wetenschappen
Plaats
Aula Academiegbouw, Broerstraat 5, Groningen
Promotie