VPRO

NIBRA bezorgd over brandveiligheid treinen

PERSBERICHT VPRO Radio 1: nieuws uit Argos vrijdag 4 mei

NIBRA BEZORGD OVER BRANDVEILIGHEID TREINEN

'Zorgelijk en onverantwoord.' Brandveiligheidsexpert Reinier Boeree, projectmanager bij het NIBRA, het Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding, zet grote vraagtekens bij de brandveiligheid van de Nederlandse treinen. Dat bleek vanochtend uit het het VPRO-radioprogramma Argos (Radio 1, De Ochtenden, 4 mei 2001, 11.00-12.00 uur).
'Zorgelijk' is volgens Boeree het gebrek aan instructie aan het NS-personeel. En 'onverantwoord' zijn de te volle treinen. 'Er moet iets gebeuren.' Ook is volgens hem het huidige NS-materieel wat brandveiligheid betreft niet geschikt om door tunnels te rijden. 'Het personeel moet beter zijn voorbereid op hoe te handelen in geval van brand. En er moet meer rekening worden gehouden met de uitrusting van treinen in verband met het steeds grotere aantal treintunnels die in Nederland worden aangelegd.'

Sinds de ramp in Volendam is brandveiligheid in cafés en andere openbare gelegenheden volop in de aandacht. De commissie Alders, ingesteld naar aanleiding van Volendam, kwam onlangs in haar tussenrapportage tot de conclusie dat het met de controle op de brandveiligheid in gebouwen bedroevend gesteld is. Maar hoe is het gesteld met de brandveiligheid in de bomvolle treinen die dagelijksover het Nederlandse spoor rijden. Dat vroeg Argos zich af. Bestaat er een limiet aan het aantal reizigers dat in de trein vervoerd mag worden? Zijn er rampenplannen? En hoe regelmatig zijn er instructies en trainingen voor machinisten en conducteurs? Brandbeveiligingsexpert Reinier Boeree werkte voor zijn baan bij het NIBRA veertien jaar als manager ongevallenbestrijding bij de NS. Hij kent het spoorbedrijf dus van binnen. In principe zijn de treinmaterialen natuurlijk niet gemakkelijk ontvlambaar, zegt Boeree. 'Maar als het eenmaal brandt, dan gaat het ook vrij snel. Dan praat je over 5 a 10 minuten dat een brand snel in omvang is toegenomen.' 'Op dit moment is het zo dat de trein pas vol is als er niemand meer bij kan. Je kunt je afvragen of dat verantwoord is. Ik vind dat daar beperkingen aan moeten worden gesteld.' Daar moeten regels voor komen, vindt Boeree. Ook nu weigert een machinist of conducteur wel eens om te vertrekken met een te volle trein, maar dat is een adhoc beslissing.
Boeree vindt het 'zorgelijk'als hij hoort dat NS-personeelsleden jarenlang geen enkele herinstructie hebben gehad. 'Dat is een slechte zaak. Treinpersoneel is essentieel. Als er iets mis gaat, zijn zij degenen die acties moeten ondernemen. Als zij niet voorbereid zijn, is de kans dat het verkeerd afloopt een stuk groter.'

Argos sprak de afgelopen week namelijk met verschillende conducteurs en machinisten, die vertellen dat er geen speciale trainingen en richtlijnen zijn voor als er brand uitbreekt in een trein. Jos Stevens, al meer dan twintig jaar machinist en kaderlid van FNV-Bondgenoten, is vooral bang voor paniek bij brand in overvolle treinen. 'Dat mensen onder de voet worden gelopen. Je weet niet wat er gebeurt als er paniek uitbreekt bij mensen.' De laatste jaren zijn de treinen steeds voller geworden. Met name in de spits is het op verschillende lijnen een normaal verschijnsel dat de laatste passagiers zich naar binnen moeten wringen. Oorzaken zijn materieelgebrek, te kleine treinen, treinen die uitvallen en steeds meer passagiers. Daarbij komt nog dat de treinen tegenwoordig vol liggen met gratis kranten die gemakkelijk vlam vatten. Machnist Stevens ziet vooral problemen bij overvolle dubbeldekkers: 'Als daarin brand uitbreekt. De toegangen tot die bovenafdelingen zijn vrij smal algemeen. Als daar paniek uitbreekt en mensen worden van het trapje afgeduwd, dan krijg je buitelen over buitelen. Ik weet niet wat voor situaties dan ontstaan. Dat zijn de gevaarlijkste treinstellen volgens mij. Ik heb geen idee hoe je dat moet aanpakken.' Een conducteur die liever anoniem wenst te blijven, vertelt in Argos: 'Er bestaan wel rampenplannen, maar ik zou het niet weten.' Ooit heeft hij er instructie over gehad. 'Maar dat is heel lang geleden. Dat wordt niet bij gehouden.' Er zijn ook geen richtlijnen over het maximale aantal passagiers dat in een trein mag. Maar de conducteur is wél verantwoordelijk voor de veiligheid in de trein. Er zijn overigens regionale verschillen, want sommige conducteurs vertellen ons dat ze wel jaarlijks bijgeschoold worden over wat te doen bij brand. Maar Jos Stevens heeft in de twintig jaar dat hij machinist is, geen enkele keer een herinstructie gehad. Hij vindt dat de NS haar personeel niet goed voorbereidt op optreden bij brand. 'Als je een zaaltje huurt, mogen er maar een bepaald aantal mensen aanwezig zijn. Als je kijkt naar onze treinen is dat soms bij de beesten af. Als je varkens vervoert zoals wij onze reizigers vervoeren, dan zou je iedereen over je heen krijgen die wat om dieren geeft. En wij doen dat dagelijks. Ik denk dat het af en toe onverantwoord is om met zo'n trein weg te gaan. En volgens mij is er ook niemand die erop toeziet. Misschien moet er eerst een ramp gebeuren bij NS.'

Volgens woordvoerder John Krijgsman van de NS vormt brandveiligheid onderdeel van de opleiding van machinisten en conducteurs en ook van de herinstructie, eens in de 3 of 5 jaar. Als we hem confronteren met de verhalen van NS-personeel dat ze die bijscholing al jaren niet meer hebben gehad, zegt Krijgsman: 'Ik weet dat niet. Ik kan dat niet bevestigen. Er hoort in de herinstructie aandacht aan besteed te worden. Als het incidenteel anders is, dan moeten die betrokkenen zich zo snel mogelijk tot hun directe chef wenden dat er iets mis is met hun herinstructie.' Het is voor hem wel een signaal om aan de directie over te brengen: 'Om te kijken of hier controle op plaats moet vinden of wel iedereen die herinstructie krijgt'.
Overigens zeggen Jos Stevens, de machinist die al twintig jaar geen instructie meer heeft gehad, heeft, en andere NS-personeelsleden die signalen al vaak te hebben afgegeven. Hun klacht is dat daar niets mee gebeurt.
NS-woordvoerder Krijgsman geeft toe dat normen voor het maximale aantal reizigers in een trein niet bestaan. 'De ontruimingscapaciteit van treinen is ook als ze helemaal vol zitten, volstrekt binnen de normen. Daar is in het kader van het ontwerpen van treinen rekening mee gehouden.' Of dat in de praktijk ook is uitgeprobeerd, weet Krijgsman niet. 'Het ontwerp is goedgekeurd door de instanties.' De normering van het aantal passagiers in treinen is eind vorig jaar aan de orde gesteld in het consumentenoverleg. Dat is een overleg waar consumentenorganisaties, de NS en het ministerie van Verkeer en Waterstaat aan tafel zitten. Het ministerie heeft daar verklaard de zaak te onderzoeken, aldus woordvoerder Tim Boric van reizigersvereniging Rover.

In een interne notitie van de NS staat dat de Spoorwegen slecht zijn voorbereid op treinongelukken in tunnels. NS-personeel is slecht op de hoogte van noodprocedures, houdt geen rampoefeningen en is niet in staat reizigers instructies te geven bij calamiteiten. Dat meldde het Algemeen Dagblad in februari van dit jaar. In antwoord op Kamervragen van het
Tweede Kamerlid Van Bommel van de SP erkende minister Netelenbos van Verkeer en
Waterstaat het bestaan van die notitie. Maar die notitie is intern en de minister wil haar niet
aan de Kamer overhandigen.
Brandveiligheidsexpert Boeree van het NIBRA ziet nog een andere reden waarom tunnels voor de NS een probleem vormen. Volgens Boeree is het NS-materieel niet geschikt voor het rijden door tunnels. 'Zo gauw de treinen zoals ze in Nederland rondrijden, in een tunnel tot stilstand komen met een brand, dan zouden die treinen verder beveiligd moeten zijn. Dan moet je eisen stellen aan de ramen en aan de wanden in de trein. Er zit nu geen branddetectie in de trein. Je kunt aan sprenklertechniek denken. Allerlei technische oplossingen om te bereiken dat de brand eerder gesignaleerd wordt, en dat die langer binnen een bepaald deel van de trein beperkt blijft, zodat men langer de gelegenheid heeft om weg te komen.'

Telefoon redactie Argos: 035 67 12 360 (eventueel VoiceMail inspreken)


04 mei 01 15:23