Verslag Seminar E-marktplaatsen 4 mei 2001, VNO-NCW te Den Haag

De middag werd aangevangen met een woord van welkom door de dagvoorzitter, dhr. mr. A. van Bellen, directeur ECP.NL. Hij gaf het doel aan van de bijeenkomst en lichte het programma toe.

"Ontwikkeling E-marktplaatsen"
Prof. Dr. R. W. Wagenaar, Hoogleraar Netwerk Diensten - Rotterdam School of Management / Faculteit Bedrijfskunde, Erasmus Universiteit Rotterdam

Professor Wagenaar begon zijn presentatie met een formele definitie van het begrip `E-marktplaats':

"Een E-marktplaats (ook wel `hub' of `exchange') is een Internet marktplaats waarop deelnemende aanbieders en afnemers informatie over prijzen en producten kunnen uitwisselen, overeenkomsten kunnen sluiten en transacties kunnen afhandelen door middel van fysieke uitwisseling en betaling, met behulp van telecommunicatie netwerken."

Deze definitie weerspiegelt alle basale functies van een markt: het `matchen' van vraag en aanbod, het ondersteunen van de afhandeling van transacties, alsmede het verschaffen van een infrastructureel kader ten behoeve hiervan.

Vervolgens gaf hij een classificatie van E-marktplaatsen, gebaseerd op de volgende drie dimensies:


*

Aard van de relatie
(One-to-one, one-to-many, many-to-one, many-to-many)


*

Marktmechanisme
(Direct search market, brokered market, dealer market, auction market)


*

Eigendom
(Afnemers, aanbieders, onafhankelijk)

Tenslotte schetste Dhr. Wagenaar enkele recente cijfers met betrekking tot business-to-business E-commerce in het algemeen en E-marktplaatsen in het bijzonder. In het algemeen kan de conclusie getrokken worden dat er tot op heden nog nauwelijks marktplaatsen zijn die winstgevend zijn, laat staan voldoende volume hebben. Dit komt hoofdzakelijk door de grote diversiteit aan technologische platforms die worden toegepast en de argwaan met betrekking tot samenwerking en bundeling van inkoopkracht. Opkomende functies van E-marktplaatsen zijn vooral gericht op Value Added Services en samenwerking (zoals Supply Chain Integration, CPFR: `Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment' en productontwikkeling).

"Ervaring van DSM met e-marktplaatsen"
Afwegingen en inpassing in de organisatie
Drs. S.J. Treurniet MBA, Knowledge Manager e-business, DSM Corporate e-business

e-Business wordt door DSM opgepakt als strategische ontwikkeling waarmee binnen enkele jaren een behoorlijk deel van de verkoop en bijna alle inkoop gerealiseerd kan worden. Kosten verlagen en je produkten verreiken dat zijn de gestelde doelen waarbij uiteraard de toegevoegde waarde voor de klant centraal staat. DSM heeft gekozen voor een aanpak waarbij op Corporate niveau een eBusiness Centre is opgericht. Daarnaast hebben de 15 verschillende business groepen verantwoordelijkheid over hun eigen eBusiness strategie. De heer Treurniet gaf een open en overzichtelijk beeld van de verschillende elektronische marktplaatsen waarin DSM participeert, op welk niveau zij hierin participeren, met welke doelen en tot slot welke resultaten DSM dat tot nu toe heeft opgeleverd. Een voorbeeld is de mede-oprichting en participatie in de marktplaats APX.nl. Dit is een elektronisch marktplaats voor stroom, waar op basis van de verwachtingen over de dagbehoefte aan stroom deze kan worden ingekocht. DSM geeft aan al voor miljoenen euro's via deze marktplaats te hebben ingekocht en hier veel geld mee bespaart te hebben. Zeer informatief om te zien hoe een industrieel bedrijf als DSM (gekenmerkt door lange ketens van grondstof tot eindprodukt!) stapsgewijs de combinatie realiseert tussen 'oude' en 'nieuwe' manier van zakendoen.

"Een E-marktplaats aan het woord"
Mw. Drs. G. Evers, Transora

Teneinde Transora duidelijk te positioneren, opende Mevrouw Evers met de missie van Transora:

`Transora leidt de transformatie van de `consumer products'-industrie door middel van een wereldwijde, op standaarde gebaseerde, door de industrie geleide, open marktplaats, welke waarde creëert voor al haar participanten'.

Vervolgens gaf zij een overzicht van alle services die Transora aan haar participanten aanbiedt om dit te bewerkstelligen. Door middel van enkele voorbeelden (Procter & Gamble, Nestlé) werd aangetoond dat er weldegelijk behoorlijk bespaard kan worden op o.a. inkoopkosten en transportkosten. Evenals professor Wagenaar benadrukte ook Mevr. Evers de ontwikkeling van E-marktplaatsen naar een focus op Value Added Services en samenwerking over de gehele keten.

Themasessie I: Juridische en organisatorische aspecten Sessievoorzitter en presentatie Dhr. R. van Kralingen, Adviseur Andersen Legal, IE/IT sectie

Bij elektronische marktplaatsen komen een hoop juridische aspecten kijken. Zo zijn er verschillen tussen publieke en private marktplaatsen. Deze verschillen zitten met name in de toegang (mededinging), de bekendheid van partijen met elkaar en de partijenovereenkomsten. Vooral de overeenkomsten behoeven veel aandacht omdat zij de basis vormen waarop partijen met elkaar handelen. Wat betreft beveiling van marktplaatsen werden de elektronische handtekening en TTP's genoemd met de kanttekening dat de beveiliging in een publieke marktplaats van een andere orde is dan die van een private. Terwijl we het laatste model de laatste tijd steeds meer terrein zien winnen. Privacy speelt ook een rol bij marktplaatsen, echter in de B2B omgeving, die de meeste marktplaatsen zijn, is geen probleem. Hier speelt meer de vertrouwelijkheid van gegevens.

Na deze heldere sessie is het in ieder geval duidelijk dat het aanbeveling verdient u op juridisch vlak goed te laten voorlichten als u met marktplaatsen te maken heeft. Dit om op voorhand problemen te voorkomen. Om een voorbeeld te geven; de boetes die een mededingingsautoriteit geeft bedragen meestal al snel enkele miljoenen.

Themasessie II: Technische randvoorwaarden en te betrekken partijen Sessievoorzitter: Dhr. dr. ir. P.H.W.M. OUde Luttighuis, groepsleider e-business, TNO-FEL E-business
Presentatie: Dhr. ing. O.L. Bal, vice-voorzitter, ASP Forum Nederland

De themasessie is goed bezocht met zo 'n 35 personen. De sessie voorzitter probeert d.m.v. een vingerenquete te zien hoeveel aanbieders, afnemers, consultants en ondersteunende diensten er in de zaal zitten. Het blijkt behoorlijk gelijk op te gaan. Dat de aanwezigen verstand van zaken hebben blijkt uit de levendige discussie na een korte inleiding van de heer Bal van het ASP Forum Nederland. Er is veel overlap tussen elektronische marktplaatsen en ASP's en het belang wordt benadrukt om vanuit de elektronische rol naar e-marktplaatsen te kijken. Het ASP Forum, dat net is opgericht is gericht op beide kanten van de markt. De definitie van een ASP zoals die op de site van ASP Nederland (www.aspforum.nl) te vinden is: "Een ASP is een service organisatie die - via het internet of andere datanetwerken - software applicaties en daaraan gerelateerde ICT diensten ter beschikking stelt aan klanten, die betalen op basis van gebruik."
De toegevoegde waarde van een ASP voor de marktplaats blijkt uit het volgende:


· Het bedrag wordt geïnvesteerd in de tijd want wordt betaald voor de services, men hoeft niet ineens een grote investering te doen als bedrijf

· Het is een gecentraliseerde ingreep wat als voordeel heeft dat men precies weet wat er op de martplaats gebeurt.

· De ASP is one-to-many geörienteerd en dus relevant voor een marktplaats en de data is gekoppeld aan de infrastructuur van de klant (dit betekent heel efficiënt gebruik).

De ontwikkeling ten behoeve van ASP's is gunstig zo lijkt het. De network providers zijn traditioneel ingesteld in datacommunicatie en er zijn goede mogelijkheden om naar een virtuele marktplaats te gaan via applicatiefunctionaliteiten met behulp van ASP's. Ook is mogelijk om m.b.v. het aanbieden van zaken te laten verlopen vanuit virtuele marktplaatsen zelf (daarvoor moet een apart stukje software worden geschreven).

Volgens de heer Bal is het cruciaal dat de ASP zelf geen marktpartij is. Toch gaan er stemmen op uit de zaal dat dat wel degelijk mogelijk is en soms al het geval is. Ebay speelt twee rollen. Het brengt partijen bij elkaar, is een marktplaats, maar is zelf geen speler, domineert zelf niet de markt. Het blijkt heel sterk af te hangen van de manier waarop je tegen een ASP aankijkt. Er werd gepraat over dat veel marktplaatsen al in ASP vorm bestaan. Anderen zeggen dat alle marktplaatsen ASP's zijn, behalve Ahold. Sommigen beweren dat ASP een manier van dienstverlenen is.

Waar de problemen nog zitten met betrekking tot marktpaatsen, ASP's is de rol van XML en standaarden. Deze problemen zijn bij de meesten in de zaal bekend. De oplossing zou kunnen zitten in ASP's zo denkt een deel van het publiek. De ASP is een rol die dat makkelijk kan doen. Bijvoorbeeld door zelf al een ERP-systeem aan te bieden. mySAP.com doet dat al. Od de marktplaats gaat zelf daarin een rol spelen. Transora had er al over in de sessie voorafgaand aan deze. ADN (Assurantie Datanet Nederland) is een goed voorbeeld die ook volgens de XML-standaard werken.
De slotconclusie was dat ketenintegratie een belangrijk sleutelwoord is hoe we marktplaatsen moeten opvatten. Moeten we het integraal blijven bekijken of moeten we het wat smaller houden?? Het was een boeiende discussie, genoeg stof om mee door te gaan.

Themasessie III: Business modellen
Sessievoorzitter: Dhr. ing. Th. J.A. Bouwmeister, VP Business to Business Marketplaces, Cap Gemini Ernst & Young Benelux Presentatie: Dhr. mr. J.H. Boermann, directeur E-markets, KPN Telecommerce

De hoofdstelling van deze themasessie was: `welke businessmodellen voor E-marktplaatsen zijn succesvol?'. Aan de hand van de volgende vijf substellingen werd getracht een plenaire discussie op gang te brengen:


1.


Business-to-business E-marktplaatsen vormen een randvoorwaarde voor business-to-consumer E-commerce

2.


E-marktplaatsen kosten een hoop, maar leveren ook een hoop op
3.

Dé Kritische Succes Factor voor E-marktplaatsen is de aanwezigheid van voldoende leveranciers, en dus niet zozeer van voldoende afnemers (deze volgen dan immers vanzelf)

4.

Investeringen in E-marktplaatsen behoren niet geboekt te worden op de verlies- en winstrekening

5.

E-marktplaatsen zijn geen `cost center' maar een `revenue center'

Eén en ander bracht de volgende reacties uit de zaal teweeg:


*

Zijn er al E-marktplaatsen die winst maken?

Ja, maar niet zoveel. Vooralsnog zijn het voornamelijk de horizontale E-marktplaatsen die succesvol zijn. Dit doet vermoeden dat het businessmodel van horizontale marktplaatsen meer kans van slagen heeft dan dat van verticale.


*

Participatie in E-marktplaatsen zet de huidige
afnemer-leverancier-relaties onder druk en heeft tot gevolg dat investeringen in Customer Relationship Management (CRM) worden tenietgedaan.

Dit is slechts ten dele waar. E-marktplaatsen komen niet in plaats van offline afnemer-leverancier-contacten, maar bestaan daarnaast. Een voorbeeld: ondanks goede afspraken met het topmanagement over het gebruik van E-marktplaats Eumedix, bleken lokale beslissers (inkoopfunctionarissen) hun directe relatie met leveranciers te laten prevaleren. Zij bleven buiten de E-marktplaats om hun goederen betrekken, zodat zij ten volle konden profiteren van de bonussen die de leveranciers hen in het vooruitzicht stelden. In de toekomst zullen afnemer-leverancier-relaties, als gevolg van participatie in E-marktplaatsen, zakelijker en transparanter worden.


*

De `value proposition' van E-marktplaatsen heeft meer betrekking op samenwerking over de gehele waardeketen dan op kostenreductie.

Dit is goeddeels waar. Er kan echter een nuancering aangebracht worden door ook het type product dat op de betreffende E-marktplaats verhandeld wordt in beschouwing te nemen. Juist bij strategisch belangrijke goederen is samenwerking belangrijk. Dat neemt niet weg dat ook hier forse besparingen gerealiseerd kunnen worden.

Discussie met drie sessievoorzitters onder leiding van de dagvoorzitter
De middag werd afgesloten met een plenaire sessie waarin onder leiding van de dagvoorzitter, Arie van Bellen, de drie sessievoorzitters verslag uitdeden van 'hun' sessie.
Paul Oude Luttighuis, voorzitter van de sessie technische randvoorwaarden en te bertrekken partijen gaf aan dat tijdens deze sessie men met name had gediscusseerd over het standaardisatie vraagstuk. Bij wie ligt de bal om dze standaardisatie te realiseren? Bij de aanbieders van de marktplaats? Bij de ASP's? Welke rol spelen bijvoorbeeld de branches hierin?
Theo Bouwmeister , voorzitter van de sessie Businessmodellen gaf aan dat tijdens de sessie het volgende aan de orde kwam. Businessmodellen zijn van cruciaal en er heerst nog veel onduidelijkheid. De verschillende businessmodellen zullen zich op termijn nog moeten bewijzen. Tevens gaf hij aan dat de bereidheid van leveranciers om toe te treden tot e-marktplaatsen nog te wensen overlaat. Tijdens de juridische sessie kwamen, vertelde Robert van Kralingen, onder andere de naar voren: het mededingingsperspectief van e-marktplaatsen maar ook de vertrouwelijke omgang met de transacties en de invloed van de partijen die erachter zitten werden besproken.

Suggesties van het publiek voor een potentiele rol van ECP.NL met betrekking tot het onderwerp waren onder andere:
- het ontsluiten, bundelen en verspreiden van schaarse over e-marktplaatsen

- het opzetten van een leveranciersplatform, welke ook een rol zou kunnen spelen bij standaardisatie

- het faciliteren van een online discussieforum.
De geslaagde en informatieve middag werd afgesloten met een informele, gezellige borrel: de plek om te netwerken!

Op dit moment wordt binnen ECP.NL nagedacht over de invulling en voortgang van het project e-marktplaatsen.