Schelpjes onthullen recente geschiedenis
Twee NWO-onderzoekers hebben de favoriete omstandigheden van allerlei
soorten eencellige schelpdiertjes zo nauwkeurig beschreven dat nu ook
recente veranderingen van het zeemilieu in kaart kunnen worden
gebracht. De biologen, beiden verbonden aan de Universiteit Utrecht en
de Katholieke Universiteit Nijmegen, hopen op 2 mei te promoveren.
Paleontologen maken reconstructies van klimaat of omgeving met behulp
van schelpjes die zijn achtergebleven in oude aardlagen. De schelpen
zijn afkomstig van op de zeebodem levende eencellige schelpdiertjes,
foraminiferen. NWO-onderzoekers hebben van de tachtig belangrijkste
soorten foraminiferen de favoriete leefmilieus opgetekend. De kennis
zorgt ervoor dat paleontologen nu kortdurende, recente veranderingen
van honderden of zelfs tientallen jaren geleden in kaart kunnen
brengen.
De onderzoekers verzamelden gedurende twee jaar elke twee maanden
materiaal van de bovenste tien centimeter bodem van de Middellandse
Zee. Plaatsen van handeling waren het voedselarme Levantijns Bekken
voor de kust van Israël en het voedselrijke deel van de Adriatische
Zee bij de monding van de Po in het noordoosten van Italië.
De biologen vergeleken van beide locaties de soorten schelpdiertjes en
de verdeling van deze soorten met gegevens als de hoeveelheid zuurstof
en voedsel in water en bodem. Deze vergelijking geeft een beeld van de
reacties die de verschillende soorten schelpdieren vertonen op
veranderingen in hun directe leefomgeving. De metingen leverden
gedetailleerde resultaten op waarin zelfs de veranderingen van de
seizoenen zichtbaar zijn.
Sommige soorten blijken snel en heftig te reageren op een toename van
voedsel. Andere soorten reageren niet of nauwelijks. Enkele soorten
blijken goed te gedijen onder bijna zuurstofloze omstandigheden,
terwijl andere soorten bijna uitsluitend voorkomen aan het oppervlak
van zeebodem waar veel zuurstof beschikbaar is.
Om te bewijzen dat de schelpjes gebruikt kunnen worden bij het aantonen van recente veranderingen, reconstrueerden de onderzoekers de omstandigheden waarin de Adriatische Zee verkeerde tussen 1990 en 1830. Deze reconstructie op basis van het schelpdieronderzoek bleek goed overeen te komen met reeds bekende gegevens.
Beide onderzoekers vervolgen na hun promotie het
foraminiferenonderzoek als NWO-postdoc.
Nadere informatie en fotos bij:
* drs. Natasja Jannink en drs. Ivo Duijnstee (UU, Stratigrafie/Paleontologie; KUN, Biogeologie)
* tel. (030) 2535171 of (024) 3652011, fax (030) 2535030
* e-mail njannink@geo.uu.nl
of
* e-mail iduijn@geo.uu.nl
* Promoties 2 mei
Twee foraminiferen, schelpdiertjes, waarvan NWO-onderzoekers de levensomstandigheden hebben beschreven.