Rubberbos biedt soorten bescherming
Rubberbossen op Sumatra zijn belangrijk voor het behoud van een aantal
planten- en diersoorten uit het oorspronkelijke tropische regenwoud,
maar kunnen de rol van de verdwijnende oerbossen niet over-nemen. Dat
concluderen onderzoekers van de NWO-Stichting WOTRO en het
onder-zoekscentrum ICRAF in een onderzoek naar de natuurwaarde van
jungle rubber.
Op Sumatra lijkt een groot deel van de rubberaanplant op natuurlijk
bos. Dit rubberbos of jungle rubber ontwikkelt zich tot een
soortenrijk ecosysteem omdat de boer na het planten van het rubber
nauwelijks nog onderhoud pleegt en geen pesticiden of kunstmest
gebruikt. Hierdoor kunnen allerlei soorten zich spontaan vestigen.
Vaak is maar de helft van de bomen rubber. Er zijn allerlei andere
bomen, struiken, kruiden, lianen en epifyten. Ook vogels, insecten en
apen vinden een plek in het rubberbos.
Om de natuurwaarde van dit groene productiesysteem vast te stellen,
onderzochten ecologen van de Rijksuniversiteit Groningen en ICRAF of
de aanwezige varens in rubberbos ook werkelijk voor een groot deel
regenwoudsoorten zijn. Zij vergeleken daartoe in de Sumatraanse
provincie Jambi de rijkdom aan varens in tropisch regenwoud, rubberbos
en rubberplantage.
Alle voorkomende varensoorten werden onderzocht in 51 proefvlakken van
40 bij 40 meter verspreid over een gebied van ongeveer 200 bij 150
kilometer. Het bleek dat per proefvlak steeds ongeveer elf
varensoorten worden gevonden, maar dat de soortensamenstelling en de
variatie in de gevonden soorten behoorlijk verschilt. In plantages
staan voornamelijk varens die het liefst op vrij open standplaatsen
groeien. Er worden gemiddeld slechts twee bosvarens per proefvlak
gevonden. In het regenwoud groeien uiteraard vooral bosvarens,
gemiddeld acht per proefvlak. Rubberbos neemt met gemiddeld vijf
bosvarens per proefvlak een plaats in tussen woud en plantage.
Om de variatie te onderzoeken noteerden de ecologen bij elk nieuw
proefvlak of niet eerder aangetroffen varensoorten voorkwamen. Het
aantal soorten bosvarens dat na onderzoek van 1,6 hectare regenwoud
was gevonden bedroeg 26. In een even groot oppervlak aan plantage
troffen de ecologen slechts tien en in rubberbos zestien soorten
bosvarens aan. De grootste variatie aan bosvarens wordt dus gevonden
in het oorspronkelijke regenwoud, de kleinste in plantages.
Rubberbossen zitten daar tussen in.
De onderzoekers concluderen dat prioriteit voor bescherming van het
resterende oerbos geboden blijft. In gebieden waar het oorspronkelijke
bos reeds is verdwenen, kunnen rubberbossen een deel van de tropische
natuur herbergen met behoud van een inkomstenbron voor de boeren.
Nadere informatie bij:
* drs. Hendrien Beukema (RUG, Plantbiologie)
* tel. (050) 3632231, fax (050) 3632273
* e-mail kooij@nwo.nl
* en op de website van ICRAF www.icraf.cgiar.org/sea