Experimenteel medicijn tegen afstotingsziekten
Nijmeegse onderzoekers hebben in een project van de
NWO-Technologiestichting STW een experimenteel medicijn ontwikkeld
tegen de omgekeerde afstotingsziekte. Deze ziekte komt voor bij
patiënten die een beenmergtransplantatie hebben onder-gaan. De eerste
tests bij vijf patiënten zijn bemoedigend verlopen.
In het STW-onderzoek werden de tests uitgevoerd bij vijf mannen in
leeftijd variërend van 34 tot 65 jaar. Bij deze patiënten verkeerde de
omgekeerde afstotingsziekte in een vergevorderd, ongeneeslijk stadium.
De test was in eerste instantie gericht op onderzoek naar de werking
van het middel bij de mens.
Volgens de onderzoekers zijn de eerste resultaten bemoedigend. Het
medicijn werd op zichzelf goed verdragen en resulteerde bij alle vijf
de patiënten in het verdwijnen van de T-cellen die verantwoordelijk
waren voor de omgekeerde afstotingsziekte. Bij drie van de vijf
patiënten was een sterke verbetering van de klinische conditie
waarneembaar. Het middel kon uiteindelijk niet voorkomen dat de
patiënten overleden ten gevolge van complicaties veroorzaakt door de
omgekeerde afstotingsziekte. Tijdens vervolgonderzoek willen de
wetenschappers het middel in een eerder stadium gaan toedienen.
Bij een beenmergtransplantatie ontvangt de patiënt tegelijk met het
beenmerg ook het immuunsysteem van de donor. De hierin aanwezige
T-cellen kunnen een ongewenste reactie aangaan met bepaalde weefsels
van de patiënt. Deze zogenaamde omgekeerde afstotingsziekte, de
graft-versus-host disease, is in een groot aantal
transplantatiecentra de belangrijkste oorzaak van het overlijden van
de ontvanger van donorbeenmerg. Het nieuwe middel dat de onderzoekers
van het UMC St. Radboud hebben ontwikkeld, werkt als een paard van
Troje. Het medicijn bevat monoklonale antistoffen gekoppeld aan een
gifstof. De antistoffen zoeken in het bloed naar de cellen die zich
tegen het eigen lichaam hebben gekeerd en verantwoordelijk zijn voor
de omgekeerde afstotingsziekte. Deze T-cellen halen de antistof naar
binnen, zich niet bewust van het gif dat aan de antistof gekoppeld is.
Eenmaal in de cel doet het gif zijn werk en wordt de T-cel
uitgeschakeld.
De onderzoekers hopen dat ze het medicijn in de toekomst kunnen
gebruiken bij de behandeling van meer ziekten dan alleen de omgekeerde
afstotingsziekte. De T-cellen waar het middel op inwerkt, spelen
namelijk niet alleen een rol bij beenmergtransplantaties, maar ook bij
transplantaties van organen en bij auto-immuunziekten als reuma.
Eerst willen de onderzoekers het middel veilig, onder gecontroleerde omstandigheden in grotere hoeveelheden maken zodat ze uitgebreide tests kunnen uitvoeren bij een bredere groep van patiënten. NWO steunt dit vervolgtraject via het Stimuleringsprogramma voor Innovatief Geneesmiddelenonderzoek en Ondernemerschap in Nederland (STIGON).
Nadere informatie bij:
* drs. Ypke van Oosterhout (UMC St. Radboud, Hematologie)
* tel. (024) 3614280 (werk) of (06) 12145740 (mobiel), fax (024) 3542080
* e-mail y.vanoosterhout@chl.azn.nl
* Promotie 20 april
De huid in vergevorderd stadium van omgekeerde afstotingsziekte. De bovenste huidlaag laat los en T-cellen (ronde zwarte puntjes) zijn alom aanwezig.
Twee weken na de behandeling met experimenteel medicijn heeft de bovenste huidlaag weer zijn normale structuur en zijn de T-cellen verdwenen.