Persbericht
27 februari 2001, nr. 009 (English version)
EU-project gaat waarnemingsnetwerken voor klimaatverandering versterken
Europees Fenologie Netwerk officieel van start
Op 1 maart gaat het European Phenology Network (EPN) - een Europees
netwerk dat zich richt op het in kaart brengen van veranderingen in
jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen in relatie tot
klimaatverandering - officieel van start tijdens de eerste bijeenkomst
van projectdeelnemers bij Wageningen Universiteit. Aan het
EPN-project, dat voor drie jaar (2001-2003) wordt gefinancierd door de
Europese Unie, wordt deelgenomen door dertien partners uit
verschillende Europese landen. Waarnemingen aan fenologische
verschijnselen bij planten, vogels, insecten en amfibieën van de
laatste decennia hebben aangetoond dat deze worden beïnvloed door de
huidige klimaatverandering. De veroorzaakte veranderingen in de lengte
van het groeiseizoen, concurrentie en de beschikbaarheid van voedsel
hebben gevolgen voor ecosystemen. Maar ook de landbouw blijft niet
buiten schot, door veranderingen in het optreden van vorst, in
gewaskwaliteit en in de verspreiding en het optreden van plagen en
ziekten. Zelfs de volksgezondheid wordt beïnvloed door veranderingen
in optreden van het stuifmeelseizoen (hooikoorts) en het optreden van
andere plagen en ziekten. EPN zorgt voor een intellectuele
infrastructuur voor de betrokken vraagstukken en organisaties. Een
belangrijk oogmerk is het algemeen publiek - en in het bijzonder
leerlingen uit het middelbaar onderwijs - bij de waarnemingen te
betrekken. De Wageningse initiatiefnemer van het netwerk, ir. Arnold
van Vliet, is daarom eveneens betrokken bij 'De Natuurkalender', een
nieuw nationaal educatief ecologisch waarnemingsprogramma waarin nauw
wordt samengewerkt met Vara's Vroege Vogels. Inmiddels hebben zich al
zo'n 1300 vrijwilligers om waarnemingen te doen voor 'De
Natuurkalender'.
Fenologie
De fenologie bestudeert de jaarlijks terugkerende verschijnselen in de
natuur, zoals eerste bloei, uitloop van knoppen, de start van de
vogeltrek of het eerste optreden van vlinders. De timing van de
zogeheten fenofasen is nauw verbonden met het klimaat en van groot
belang in biologische systemen en processen vanwege de invloed op de
lengte van het groeiseizoen, vorstschade, optreden en duur van plagen
en ziekten, beschikbaarheid van water en nutriënten, opslag van
koolstof en beschikbaarheid van voedsel.
Monitoring
Het European Phenology Network wil de monitoring, invloed en
voorspelling van klimaatgestuurde fenologische veranderingen en hun
effecten in Europa stimuleren. De belangrijkste doelstelling is
versterking van de efficiency en het gebruik en de toepassing van
fenologische waarnemingen en onderzoek in Europa. Het netwerk richt
zich daartoe op integratie en samenwerking van bestaande fenologische
waarnemingsnetwerken en de oprichting van nieuwe netwerken. Tevens zal
worden gewerkt aan een op systematische en gebruiksvriendelijke wijze
integreren en ontsluiten van fenologische gegevens. Ook richt het
netwerk zich op kennisuitwisseling tussen fenologen van verschillende
wetenschappelijke disciplines (ecologie, landbouw, geneeskunde) over
de methoden en technieken die gebruikt kunnen worden voor fenologische
waarnemingen en het vaststellen van de gevolgen. Het netwerk wil ook
een rol spelen in de voorlichting rond de mogelijke toepassingen van
fenologische onderzoeksresultaten.
Bestaande situatie
Ondanks de enorme hoeveelheid waarnemers en beschikbaarheid van
omvangrijke (meerjarige) gegevensets, is de efficiëntie en het gebruik
van fenologische gegevens in relatie tot klimaatverandering in Europa
onverwacht bescheiden. Een belangrijke oorzaak hierbij is de beperkte
of soms zelfs ontbrekende samenwerking en overleg tussen de bestaande
fenologische monitoring netwerken. Er is slechts op beperkte schaal
sprake van uitwisseling of integratie van gegevens. Daarnaast is het
gebruik en de uitwisseling van kennis over methoden en technieken die
reeds beschikbaar zijn voor monitoring, gegevensopslag, analyse en
presentatie van gegevens tussen verschillende wetenschappelijke
disciplines verre van efficiënt. Tenslotte, ontbreekt het aan inzicht
in de mogelijke toepassingen van fenologische gegevens.
On-line metadatabase
Naast de rol in de coördinatie van fenologische netwerken in Europa,
zal EPN een on-line fenologische metadatabase en fenologische
bibliografische database ontwikkelen. Het netwerk organiseert ook twee
Europese conferenties over fenologie en verschillende specialistische
workshops.
EPN wordt gecoördineerd door de leerstoelgroep Milieusysteemanalyse
van Wageningen Universiteit. In totaal 13 partners van verschillende
Europese landen nemen deel aan EPN. Gedetailleerde informatie over het
EPN-project is beschikbaar op de website:
http://www.dow.wau.nl/msa/epn/