Spiegels in het ijs - Het ecosysteem van de zuidpool
In de serie 'Jonge doctors' vertellen recent gepromoveerde onderzoekers over het hoe en waarom van hun onderzoek.
Alterra-onderzoeker Jan Andries van Franeker werkt sinds 1984 in het
zuidpoolgebied. Hij is vooral geïnteresseerd in zeevogels en
zeezoogdieren, te land en ter zee. Tijdens onderzoekstochten op de
ijsbreker Polarstern richtte Van Franekers aandacht zich op de hele
gemeenschap van warmbloedige toppredatoren. Wat zijn voor hen de
belangrijke gebieden en hoe ziet het ecosysteem er precies uit? Wat is
er waar van de 'beschuldiging' dat deze dieren via hun ademhaling
zoveel kooldioxide in de atmosfeer zouden brengen dat ze daarmee een
bijdrage zouden leveren aan het broeikaseffect? Op land keek Van
Franeker voornamelijk naar de ecologie van de zogenaamde
'stinkmeeuw-stormvogels'. Deze stormvogels - familie van de in
Nederland voorkomende Noordse Stormvogel - hebben zich uitstekend
aangepast aan de extreme eisen van het zuidpoolklimaat. Zijn de
effecten van visserij, klimaatsverandering en milieuvervuiling
zichtbaar aan deze vogels?
Van Franeker bundelde zijn onderzoeksresultaten in het proefschrift
Mirrors in ice: fulmarine petrels en antarctic ecosystems dat hij op
12 januari jl. aan de RUG verdedigde. Met deze titel benadrukt hij dat
onderzoek aan vogels en andere toppredatoren niet alleen iets zegt
over deze diersoorten zelf, maar dat ze een spiegel vormen van het
hele onderliggende ecosysteem en van de gevolgen daarin van al dan
niet door de mens veroorzaakte milieuverandering.
In de lezing zal Van Franeker een aantal van de conclusies uit zijn
onderzoek naar antarctische toppredatoren - zoals het enorme belang
van zeeijs voor de voedselketen, de complexiteit van de voedselketens,
de rol van krill in het systeem, en de mogelijke en daadwerkelijke
consequenties van klimaatsverandering - mede aan de hand van dia's
voor het voetlicht brengen.
Dr. Jan Andries van Franeker studeerde in de jaren '70 biologie aan de
Universiteit van Amsterdam en deed daar zijn passie voor stormvogels
en de polaire milieus op. Na zijn studie organiseerde hij op eigen
kracht een aantal onderzoeksexpedities naar noord- en zuidpool. In
1986 trad hij in dienst van het toenmalige Rijksinstituut voor
Natuurbeheer (RIN, nu Alterra) dat de opdracht kreeg om antarctisch
onderzoek te doen. Van Franeker woont en werkt op Texel, waar de
zoutwaterpoot (Marine and Coastal Zone Research) van Alterra is
gevestigd.
Datum en tijd
woensdag 28 februari 2001, 16.30 uur
Spreker
dr. Jan Andries van Franeker
Titel
Serie
Spiegels in het ijs - Het ecosysteem van de Zuidpool
Jonge Doctors
Plaats
Zernikezaal, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Informatie
Studium Generale Groningen, tel. (050)363 54 63, www.rug.nl/studium
Symposium