Den Haag, 14 februari 2001
HOOFDPUNTEN UIT DE BIJDRAGE VAN STAF DEPLA (PVDA) AAN HET ALGEMEEN OVERLEG
OVER DE EU-RICHTLIJN GRENSWAARDEN ZWAVELDIOXIDE, STIKSTOFOXIDEN, ZEVENDE
DEELTJES EN LOOD IN DE LUCHT (IMPLEMENTATIE EU-BELEID VOOR VERBETERING VAN
LUCHTKWALITEIT)
- Het goede nieuws eerst: in Nederland zijn geen milieu- en
gezondheidsproblemen door luchtverontreiniging met lood en zwaveldioxide.
Het probleem zit bij gezondheidseffecten door overschrijding normen fijn
stof en NO2.
- Aanleiding voor dit algemeen overleg zijn de kosten die verbonden zijn
aan het halen van de EU-luchtnormen voor stikstofoxide (NO2). Op zich is het
goed om kritisch te kijken naar milieunormen wanneer de kosten in de
miljarden blijken te lopen. Maar dit is niet het hele verhaal. Als er naast
de kosten voldoende baten in de vorm van gezondheid te behalen zijn, is de
norm te rechtvaardigen. We willen benadrukken dat de miljarden niet
uitgegeven worden omdat er toevallig een norm is, maar omdat burgers en
natuur schade ondervinden van een slechte luchtkwaliteit.
- De PvdA wil snel een nota milieu en gezondheid. Zo'n nota heeft het
kabinet toegezegd bij de behandeling van de VROM-begroting. Op basis daarvan
kan de aanpak worden bezien van de milieu- en gezondheidsproblemen die de
hoogste prioriteit moeten krijgen. Nu gaan we nog te vaak van probleem naar
probleem en ontbreekt een integrerende aanpak. En blijkt achteraf dat het
beschikbare geld niet altijd op de meest effectieve manier wordt ingezet.
Vraag: wanneer verschijnt deze nota? En wordt er ook aandacht besteed aan de
vraag welke milieu- en gezondheidsproblemen het eerst moeten worden
aangepakt?
- Stapeling van problemen op sociaal, fysiek, milieu- en gezondheidsvlak
treedt vooral op in oudere stadswijken, waar ongeveer de helft van de
bevolking woont. Daarom in die nota milieu en gezondheid, en liever nog in
de Vijfde nota dit najaar, aandacht voor de samenhang in de aanpak van
milieu- en gezondheidsproblemen met de totale leefbaarheid in die wijken.
- De meest effectieve aanpak voor het NO2-probleem is bronbeleid. Schonere
auto's en de industrie-uitstoot moet worden teruggedrongen. In de
Milieubalans 2000 lees ik dat 750.000 Nederlanders wonen op een plek waar de
luchtkwaliteit voor NO2 niet voldoet aan de gezondheidsnormen. Door het
bronbeleid zal dit dalen tot 50.000 in 2010, begrijp ik uit de brief van de
minister van 26 januari jl.
Vraag: heb ik dat goed begrepen? Is dit voor de minister aanleiding om zich
in Europees verband nog krachtiger te blijven inzetten voor schonere auto's?
En te pleiten voor een krachtiger Europees antiverzurings-bronbeleid? Dat
lijkt immers nog steeds de meest kosteneffectieve aanpak.
- Toch blijven er nog knelpunten bestaan. De grootste gezondheidsknelpunten
zijn te vinden langs snelwegen in de stad. Om te voldoen aan de normen is
overkluizing van wegen noodzakelijk. Naast verbetering van de lokale
luchtkwaliteit kan dit ook problemen als lokale geluidhinder, stank en
verkeersveiligheid aanpakken. Allemaal zaken die ook tot
gezondheidsproblemen leiden.
Ook kan overkluizing het ruimtegebruik intensiveren, één van de hoofdopgaven
van de Vijfde nota ruimtelijke ordening. Een mooi voorbeeld is de ringweg
(A10) in Amsterdam. Een tunnel of stukken overkluizing aan de westkant leidt
tot verbetering luchtkwaliteit in de westelijke tuinsteden. Maar het levert
nog meer op. De barrière tussen de tuinsteden en de rest van Amsterdam wordt
opgeruimd. Dit levert een grote bijdrage aan herstructurering van de
westelijke tuinsteden en biedt ruimte voor veel woningen op knooppunt van
wegen en het openbaar vervoer.
Dus bij de beoordeling van de richtlijn moeten ook de meekoppel-effecten van
maatregelen naar andere problemen meegenomen worden. De implementatie van de
EU-regeling is een extra argument voor het noodzakelijke
investeringsprogramma voor de uitvoering van de Vijfde nota.
Vraag: hoeveel gulden denkt de minister nodig te hebben voor het programma
zuinig ruimtegebruik een aanpak leefbaarheidknelpunten? Hoeveel hiervan zou
beschikbaar kunnen zijn voor overkluizing van wegen?
Andere bron van financiering kan uit het MIT bij de aanleg van nieuwe wegen.
Wij zijn van mening dat bij nieuwe wegen de externe kosten betaald moeten
worden uit de middelen voor wegen. Voor bestaande knelpunten is VROM
verantwoordelijk.
- In heel Nederland op tijd voldoen aan de norm voor NO2 zal ongeveer 40
tot 60 miljard gulden kosten. Dit gaat ons te ver en lijkt ook overbodig. We
ondersteunen het voorstel van Pronk, gericht aan de Europese Commissie, om
voor de grootste knelpunten uitstel te vragen en maatregelen alleen te nemen
in bebouwd gebied. Daar wonen immers mensen die gezondheidsproblemen krijgen
en is winst op breder terrein te boeken. En uitstel omdat het de resultaten
van het bronbeleid nog mee vruchten hebben afgeworpen.