Cap Gemini Ernst & Young

Persberichten

Utrecht, 1 februari 2001

Overheid grootste 'baksteen' in liberalisering energiemarkt Trends in Energy 2001:


* Consumenten weinig vertrouwen in voordelen liberalisering
* Realiseren aandeelhouderswaarde belangrijkste drijfveer
* Geloofwaardigheid overheid op de proef gesteld
Utrecht, 30 januari 2001 - Kleinere verbruikers en consumenten zijn tot nog toe ontevreden over de resultaten van de liberalisering van de energiemarkt in Nederland. Dit terwijl de huidige generatie aandeelhouders alleen oog heeft voor waardecreatie en het huidige risicomanagement van de overheid ontoereikend blijft. Dit blijkt uit het voor de derde keer gehouden Onderzoek 'Trends in Energy' van Cap Gemini Ernst & Young. Ooit liep Nederland voorop in Europa met de liberalisatie van de energiemarkten. Cap Gemini Ernst & Young schaart Nederland eerder in de achterhoede.

De enige groep die tot nu toe echt lijkt te profiteren zijn de grootverbruikers. Al twee jaar profiteren zij van de mogelijkheid elders energie in te kopen. In het jaar 2000 profiteerde meer dan de helft van de 650 grootverbruikers in Nederland van dalende energieprijzen. Met name de prijs voor elektriciteit daalde soms met 25 procent. De kleinverbruikers en consumenten daarentegen zagen hun energierekening fors stijgen. Bedrijven beweren gemiddeld 5 procent meer te moeten betalen, consumenten gemiddeld 15 procent. In vergelijking tot voorgaande onderzoeken is opvallend dat de tevredenheid onder de grootverbruikers stijgt. Niet alleen ten aanzien van de prijzen, maar ook ten aanzien van de contacten met en service van hun energieleverancier. Niettemin stelt 85 procent van de zakelijke klanten een overstap naar een andere leverancier niet uit te sluiten.

Overheid krijgt de schuld Het onderzoek wijst uit dat de overheid deels de schuld krijgt. Het tempo van de liberalisering ligt te laag, zo is één klacht. Maar bovendien vindt men dat er sprake is van discriminatie. Ondanks de door de Dienst Toezicht Energie (DTe) opgelegde tariefkortingen voor kleinverbruikers, profiteren grootverbruikers veel meer. Deze korting ligt immers veel lager dan de prijskortingen die grootverbruikers bedingen. Anderzijds worden kleinverbruikers ook nog opgezadeld met energietoeslagen en BTW-verhoging die de tariefdaling weer teniet doet.

Afnemers merken weinig van serviceverbetering Omdat energiebedrijven zich nauwelijks kunnen onderscheiden met hun product, investeren zij fors in de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Energiebeheer, het aanbieden van financiele producten en het aanbieden van beveiligings- en onderhoudsdiensten zijn enkele voorbeelden. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het verbeteren van de service. Vooralsnog wordt hier weinig van gemerkt door de afnemer. Eerder het tegendeel is het geval. Naamsveranderingen, onduidelijkheid over contactpersonen en fouten in rekeningen zijn regelmatig gehoorde klachten. Eigenlijk geven verbruikers, groot en klein aan dat zij de prijs en leverbetrouwbaarheid nog steeds verreweg de belangrijkste criteria vinden in hun leverancierskeuze.

Toenemende risico's
Veel bedrijven bereiden zich voor op de komende liberalisering door hun contracten voor kortere perioden af te sluiten. Op die manier kan men sneller profiteren van dalende prijzen. Niet alleen afnemers doen dit maar ook de energieleveranciers. Dit is echter geen spel zonder risico's. Diverse energieleveranciers geven aan dat zij gedwongen waren tegen veel hogere prijzen in te kopen dan gedacht. Ook afnemers lopen echter een soortgelijk risico wanneer zij kortlopende contracten afsluiten. In een vrije markt nemen immers prijsschommelingen toe.

Waardecreatie of uitverkoop? Een opvallende uitkomst is dat het realiseren van aandeelhouderswaarde, oftewel het 'cashen'van de in de energiebedrijven opgesloten waarde, door de huidige generatie aandeelhouders als de belangrijkste drijfveer wordt genoemd. De privatisering van de sector is onafwendbaar. Bedrijven worden veelvuldig opgekocht door buitenlandse partijen. Beursgang verandert hier niets aan. Integendeel, beursgang draagt het risico in zich dat de initiële opbrengst van de bedrijven lager is dan bij openbare verkoop het geval zou zijn. Bij economische tegenwind kunnen de koersen onderuit gaan en zijn de bedrijven alsnog voor een koopje te verwerven door grote internationale spelers. Het huidige risicomanagement van de overheden/aandeelhouders is in dit licht absoluut ontoereikend.

Tijdige investering in toekomstige capaciteit op losse schroeven Capaciteitsplanning voor de toekomst is op nationaal, regionaal en zelfs op wijkniveau cruciaal. De energiebedrijven worden deels door marktwerking, deels door prijsregulering aangespoord zo efficiënt mogelijk te werken. De belangrijkste beheerders van de bedrijfsmiddelen in de sector - de energiecentrales en distributienetten - zullen hierdoor aangespoord worden de minimaal acceptable capaciteit en prestatie, tegen de laagst mogelijke kosten, op te zoeken. Tijdig investeren in toekomstige maar initieel onrendabele capaciteit is in dit scenario uiterst onwaarschijnlijk en dit is ook precies waar het in Californië fout is gegaan.

In een geprivatiseerde wereld waar de uiteindelijke investeringsbeslissingen in Dallas of Madrid genomen worden, heeft de Nederlandse overheid geen machtsmiddelen meer om deze investeringen af te dwingen, anders dan ze direct zelf met belastinggeld te financieren. Het volledig vrijlaten van de verkoopprijzen is ook vrijwel ondenkbaar. De ultieme consequentie van marktwerking en privatisering is het risico dat bedrijven falen en failliet gaan, of dat buitenlandse aandeelhouders besluiten de stekker eruit te trekken. Dit is uiteraard geen risico dat we kunnen dragen. Het gevolg zal zijn dat de overheid, zie wederom Californië, er in zal moeten springen om het licht aan te houden.

Over Cap Gemini Ernst & Young Cap Gemini Ernst & Young behoort tot de grootste management- en IT-adviesorganisaties ter wereld en is genoteerd aan de aandelenbeurs in Parijs. Op wereldwijde schaal is de onderneming actief in management consulting en IT-dienstverlening, systeemintegratie, technologieontwikkeling, ontwerp en outsourcing. Met deze activiteiten helpt de onderneming in de nieuwe economie zowel traditionele bedrijven als 'dot-companies' voortdurend nieuwe groeistrategieën te ontwikkelen. De nieuw geformeerde organisatie heeft wereldwijd meer dan 58.000 medewerkers in dienst waarvan 9.000 in de Benelux. De organisatie realiseert een omzet van 7,7 miljard euro (pro forma 1999). Meer informatie over specifieke dienstverlening, kantoren en research is beschikbaar op: www.cgey.com en www.nl.cgey.com.

Noot aan de redactie