Kabinet stelt medisch-ethische agenda voor de komende jaren vast
Met de Nota Medische Ethiek geeft het kabinet invulling aan de uitwerking van het regeerakkoord. In de nota, die vandaag aan de Tweede Kamer is gestuurd, wordt voor 3 overkoepelende thema’s – vraagstukken rond het begin van het leven, medisch-wetenschappelijk onderzoek en vraagstukken rond het einde van het leven – de agenda voor de komende jaren geschetst.
De nota laat zien hoe het kabinet omgaat met verschillende keuzes ten aanzien van medisch-ethische vraagstukken. Minister De Jonge (VWS): “In de samenleving bestaan op medisch-ethisch gebied veel verschillende opvattingen. Het maken van keuzes over deze vraagstukken is daarom niet eenvoudig, maar we moeten het gesprek daarover niet uit de weg gaan. Daar zijn deze onderwerpen te belangrijk voor. Ze raken de kern van wie we zijn en waar we voor staan. Daarom is het goed dat we nu een agenda hebben waar we mee aan de slag kunnen.”
Vraagstukken rond het begin van het leven
In de nota wordt stilgestaan bij diverse medisch-ethische vraagstukken rondom het begin van het leven. Het kabinet wil het aantal herhaalde zwangerschapsafbrekingen terugdringen en gaat daarom onder andere met huisartsen en abortusartsen in gesprek over de nazorg na een abortus. Ook wordt gekeken hoe de plaatsing van duurzame anticonceptie (zoals het spiraaltje) in abortusklinieken vergoed kan worden. Daarnaast krijgt ZonMW de opdracht om de Wet afbreking zwangerschap te evalueren. Deze evaluatie was in de vorige kabinetsperiode al toegezegd en wordt nu gestart.
Medisch-wetenschappelijk onderzoek en technologie
Medisch-wetenschappelijk onderzoek en technologieontwikkeling dienen een belangrijk doel, bijvoorbeeld om nieuwe behandelmogelijkheden te vinden. Eind 2019 wil het kabinet tot besluitvorming komen over het reguleren van het gebruik van zogenaamde mens-diercombinaties, namelijk cybriden en iPS-chimaeren, in wetenschappelijk onderzoek. Daarvoor is eerst aanvullend advies nodig van de Gezondheidsraad en de Raad van State over de medisch-wetenschappelijke noodzaak, de mogelijkheid van alternatieven en ethische en juridische aspecten.
De komende periode wordt een wijzigingsvoorstel voor de Embryowet gereed gemaakt. Met die wetswijziging worden de voorwaarden voor geslachtskeuze verruimd bij het risico op een aantal ernstige erfelijke aandoeningen waarbij jongens en meisjes een verschillende kans hebben om ziek te worden.
Wat betreft de vraag of geslachtskeuze mogelijk moet zijn om dragerschap van een ernstige geslachtsgebonden erfelijke aandoening te voorkomen wordt eerst een nadere ethische analyse gemaakt.
Vraagstukken over het verruimen van de mogelijkheden voor onderzoek met embryo’s vragen om een bredere maatschappelijke discussie. Het kabinet wil die discussie over enkele concrete onderwerpen op gang brengen en faciliteren. In eerste instantie gaat het daarbij om een discussie over het speciaal voor onderzoek kweken van embryo’s en het aanpassen van het DNA van embryo’s (kiembaanmodificatie).
Vraagstukken rond het einde van het leven
De laatste levensfase kenmerkt zich door vragen omtrent de kwaliteit van leven, goede zorg, de inrichting van de laatste levensfase en het daarbij behorende sterven. In de Nota Medische Ethiek reageert het kabinet op de derde evaluatie van de euthanasiewet. Het kabinet wil het gesprek over het levenseinde stimuleren en faciliteren en de beschikbare informatie daarover beter onder de aandacht brengen. Daarom wordt er onder andere een communicatieaanpak gemaakt over het onderwerp palliatieve zorg en wordt er op de website van de Rijksoverheid een informatiepunt ingericht op het gebied van euthanasie en levenseindevraagstukken. Ook wordt ervoor gezorgd dat informatiemateriaal eenvoudig toegankelijk is via zorgverleners en wordt met hen gesproken over verdere verbetering van de informatievoorziening. Dit betreft informatie over euthanasie en de reikwijdte van de euthanasiewetgeving voor henzelf en hun cliënten. Zo krijgen alle huisartsen een exemplaar van de onlangs verschenen EuthanasieCode van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie. In lijn met de aanbevelingen uit het evaluatierapport zal een onderzoek gestart worden naar de oorzaken van het stijgend aantal euthanasiegevallen.
Ten aanzien van het onderwerp voltooid leven wordt, zoals is afgesproken in het regeerakkoord, een onderzoek gestart naar de omvang en omstandigheden van de groep mensen voor wie de interpretatie en toepassing van de bestaande euthanasiewetgeving onvoldoende soelaas biedt in de ogen van betrokkenen. Dit onderzoek wordt uitgezet door ZonMW en is naar verwachting eind 2019 afgerond.
De Nota Medische Ethiek wordt dit najaar in de Tweede Kamer besproken.