Toespraak van staatssecretaris Van Rijn op het Nationaal Congres Health Impact Bonds
Toespraak namens staatssecretaris Van Rijn voor het Nationaal Congres Health Impact Bonds op maandag 15 februari 2016 in Amsterdam, uitgesproken directeur-generaal Cees van der Burg.
Alleen het uitgesproken woord geldt!
Dames en heren,
Social Impact Bonds bestaan al langer: het gaat daarbij om de combinatie van financieel rendement én maatschappelijke meerwaarde. Het is een goede gedachte om deze manier van financieren ook voor de zorg in te zetten. Want dit is een interessant innovatieve manier om zorg ook vanuit de samenleving te financieren, met behoud van publieke betrokkenheid.
Ik zie steeds meer en ook nieuwe maatschappelijke initiatieven. Mensen, bedrijven, ondernemers die verschil willen maken en maatschappelijke waarde willen toevoegen. Innovaties in de zorg – al jaren een prioriteit voor het ministerie van VWS- zijn ongelooflijk belangrijk en het belang zal alleen maar toenemen. En elke innovatie kost tijd en bereidheid om buiten de gebaande wegen te gaan. Dat geldt dus ook voor HIB’s.
Sprekers voor mij hebben hun visie op het onderwerp toegelicht vanuit hun eigen achtergrond en betrokkenheid. Voor mij zijn Health Impact Bonds om drie redenen heel waardevol:
1. Ze zijn gericht op het verbeteren van kwaliteit van zorg.
2. Met HIB’s kunnen we de kosten van de zorg omlaag brengen.
3. HIB’s passen in een participatiesamenleving.
Op alle drie de punten ga ik kort in, om daarna te vertellen hoe ik de rol van VWS zie. We willen de kwaliteit van de zorg verbeteren om de zorg dichterbij de mens te brengen, zodat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Goede, betrokken en betaalbare zorg. Dat is een belangrijke opgave de komende tijd. Vooral voor de lokale overheid, maar evenzogoed voor de samenleving.
Ieder jaar geven we meer geld uit aan zorg. De zorg is grootverbruiker van overheidsgeld. Ter illustratie: van wat we in een jaar uitgeven aan cultuur, kunnen we 5 dagen zorg betalen. Of wat we in een jaar uitgaven aan politie, kunnen we een maand zorg betalen.
Naast kwaliteit van de zorg waren ook de kosten reden om de zorg in ons land anders te gaan organiseren. We proberen het zorgsysteem zó in te richten dat we de beste zorg tegen de laagste prijs krijgen.
Het vertrekpunt is niet het aanbod van de zorg, maar juist wat iemand echt aan zorg nodig heeft, dus met oog voor individuele geval. Alleen zo kunnen vernieuwingen kostenbesparend worden in plaats van kostenopdrijvend.
HIB’s passen in de veranderende verhouding tussen overheid en samenleving. De gedachte is: vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheid ook gezamenlijk de problemen oplossen. Health Impact Bonds kunnen die gezamenlijke verantwoordelijkheid bevorderen.
Initiatieven die bijdragen aan genoemde doelstellingen worden zeer gewaardeerd. Dat geldt dus ook voor HIB’s, want deze dragen bij aan de kwaliteit van de gezondheidszorg én de beheersing van de zorgkosten én de samenleving die we willen.
Het zorgstelsel biedt ruimte om afspraken te maken tussen investeerders en ondernemers om innovaties vorm te geven. Zo kunnen partijen gebruik maken van de beleidsregel innovatie en van het experimenteerartikel in de Wet Langdurige Zorg.
Health Impact Bonds kunnen de investeringen in de zorg stimuleren. Er zijn signalen dat potentiële investeerders in de zorg afhaken, omdat ze het zorgstelsel moeilijk kunnen doorgronden.
HIB’s bieden de mogelijkheid om verschillende relevante partijen bij elkaar te brengen, waardoor het gesprek wordt aangegaan en er meer begrip ontstaat over verwachtingen en vooral over mogelijkheden. Zo worden ondernemers gestimuleerd om te investeren.
VWS heeft belang bij private investeringen die gezondheidswinst bevorderen en hierdoor kostenbesparingen voor de zorg opleveren. VWS is bereid de ontwikkeling van Health Impact Bonds actief te stimuleren. Er is immers nog het nodige uit te werken om de eerste HIB goed af te kunnen sluiten. Ik noem een aantal punten:
Het is bijvoorbeeld niet altijd makkelijk het verband tussen investering en besparingen aan te tonen. Bovendien zal de besparing in de zorg pas na enige jaren zichtbaar worden. Het vergt ook meer onderzoek om vast te stellen waar de eventuele besparingen van een interventie vallen en of die zijn toe te rekenen aan de interventie. Er is een kosten-batenanalyse nodig om dit inzichtelijk te maken.
De vraag bij elke HIB is: op welke manier worden de besparingen in de verschillende domeinen berekend? En met welke verdeelsleutel worden de investeringen door de verschillende begunstigde partijen - plus het mogelijk rendement - terugbetaald aan de investeerder?
De effectiviteit van een interventie moet worden aangetoond aan de hand van gegenereerde data. Maar het is niet altijd vanzelfsprekend dat de effecten in een relatief kort tijdsbestek kunnen worden gemeten. En hoe wordt omgegaan met tussentijdse politieke ontwikkelingen en beslissingen, met mogelijke perverse prikkels, en met transactiekosten?
In overleg met partijen die bezig zijn met Health Impact Bonds - zoals Society Impact, Vilans en VeiligheidNL - zal ik invulling geven aan het actief stimuleren van de ontwikkeling van Health Impact Bonds. Als innovatie tegen belemmeringen aanloopt, dan zijn we graag bereid te kijken hoe we die kunnen wegnemen. Als dat in wet- en regelgeving ligt, dan kan dat bijvoorbeeld via het eerder genoemde experimenteerartikel. Het komt overigens ook nogal eens voor dat belemmeringen voortkomen uit een gebrek aan kennis van de mogelijkheden die er wél zijn.
We willen ook stimuleren door te faciliteren (leerprocessen): in sommige gevallen, juist bij opstartsituaties, kan het goed zijn om extra in leerprocessen te investeren, door het bieden van specifieke kennis en denkkracht of een projectsubsidie die een impuls kan geven. Elke innovatie kost tijd en bereidheid om buiten de gebaande wegen te gaan. Belangrijk om de komende periode hier verder over in discussie te gaan.
Ik ben blij met dit congres. Door hier te zijn laat u al zien samen de zoektocht aan te willen gaan. Dat is voor iedereen een uitdaging waar vandaag een mooi vertrekpunt voor wordt geboden. Ik heb Society Impact horen spreken over een Hib-lab, waarin de uitdagingen bij de kop worden gepakt. Onderdeel daarvan is ook het aangaan van challenges - in de vorm van aan de slag gaan met concrete mogelijke impactbonds. Een mooie en nuttige aanpak.
Ik wens u heel veel succes en voor vandaag een inspirerend congres.