Gonsalvesprijs
Toespraak door minister Opstelten bij de uitreiking Mr. Gonsalvesprijs. Den Haag, Balzaal raad van State,18 november 2013.
Dames en heren,
Het is toch wat... Heb je net, na een adembenemend spannende juryuitspraak, te horen gekregen dat je die prachtige, prestigieuze Mr. Gonsalvesprijs hebt gewonnen, zie je die fraaie sculptuur al staan op het podium en dan moet je nóg wachten voor je hem in ontvangst mag nemen...
Vrees niet – ik zal het kort houden. In ieder geval korter dan de 20 minuten die de organisatie oorspronkelijk voor mij in gedachten had. Dat - vind ik - kun je een kersverse prijswinnaar niet aandoen. Het adrenalinegehalte zal al hoog genoeg zijn...
Allereerst wil ik degenen die het Programma Modernisering Gevangeniswezen hier vandaag vertegenwoordigen, natuurlijk van harte feliciteren met deze mooie onderscheiding! Voor mij een bevestiging van het feit dat DJI goed bezig is. Dat blijkt te meer uit het feit dat er nóg een initiatief uit uw dienst tot de nominaties behoorde: de reïntegratie-projecten van dominee Noordhoek.
Dat verdient een groot compliment! En ik vind het mooi dat ik dat compliment hier nu eens rechtstreeks, ten overstaan van u, kan uitspreken. Zo vaak doet zich die gelegenheid immers niet voor. Tenslotte valt DJI onder de portefeuille van de staatssecretaris en zijn er niet zo veel directe contacten.
Ik breng de complimenten nu over aan u, maar ze zijn - zo zult u begrijpen - zeker ook bedoeld voor al die fantastische medewerkers in de inrichtingen, zonder wie een goede uitvoering van Modernisering Gevangeniswezen nooit tot stand gekomen was. Ik vind het geweldig om te zien hoe DJI – met het zwaard van Damocles van de bezuinigingen boven het hoofd – de kracht heeft weten te vinden om aan deze vernieuwing vorm én uitvoering te geven. Een vernieuwing, die óók in mijn ogen echt een verbetering is!
Want detentie – zo blijkt duidelijk uit uw visie – is zoveel méér dan enkel mensen opsluiten. Het gaat ook er om dat je die mensen zo goed mogelijk voorbereidt op hun terugkeer in de samenleving. Doe je dat goed, dan voorkom je daarmee dat die persoon, eenmaal weer buiten de inrichting, terugvalt in crimineel gedrag. Dat leidt, zo kunnen we voorzichtig constateren, tot afname van de criminaliteit – en dus tot minder slachtoffers. Bovendien is de gedetineerde gedurende zijn detentie, door al die gerichte activiteiten, beter af dan bij “kale opsluiting”. En dat komt de sfeer in de penitentiaire inrichtingen merkbaar ten goede.
Dat werken aan “het leven na de detentie” doet u via een persoonsgerichte aanpak. Kort gezegd: u brengt heel scherp de individuele problematiek van de gedetineerde in kaart, op verschillende leefgebieden. Op basis daarvan stelt u een Detentie- en Resocialisatieplan op, waarin precies staat aangegeven wat die gedetineerde nodig heeft – aan zorg, aan begeleiding, aan scholing, noem maar op - om verbetering in zijn situatie te brengen. En daar gaat u vervolgens, samen met de gedetineerde, aan werken.
Dat doet DJI niet alleen. Een van de sterke punten van Modernisering Gevangeniswezen is dat het niet alleen de ex-gedetineerden, maar ook de justitiële inrichtingen zelf op een goede manier midden in de maatschappij plaatst. Met het oog op een effectieve uitvoering van het programma Modernisering Gevangeniswezen, hebben de inrichtingen namelijk flink geïnvesteerd in de opbouw van regionale netwerken, met tal van ketenpartners. Gemeenten, reclassering, UWV, onderwijsinstellingen, zorgpartners - enzovoort. Zij allen vervullen hun rol in dit geheel, met als doel de gestraften op een goede manier terug te geleiden in de samenleving. Die samenwerking verloopt op veel plaatsen al heel goed, met mooie resultaten als gevolg: ex-gedetineerden die aan een baan, een werkervaringsplaats of een opleiding zijn geholpen, die een regeling voor hun schulden hebben getroffen, die aan hun verslaving zijn gaan werken...
En mocht u denken: dat is allemaal mooi en aardig, maar is dat wel in de geest van de naamgever van de prijs? Mr. Gonsalves, oud-procureur-generaal stond toch in brede kring bekend als een crimefighter, een “ijzervreter”, iemand die met harde hand werk maakte aan het terugdringen van de criminaliteit?
Wel, de weg erheen mag dan een andere zijn dan die Mr. Gonsalves bewandelde, de eindbestemming is nagenoeg dezelfde: ook Modernisering Gevangeniswezen draagt bij aan het terugdringen van de criminaliteit. Ex-gedetineerden die een persoonsgerichte aanpak hebben doorlopen, gevolgd door een goede nazorg lopen minder risico terug te vallen in crimineel gedrag! Ik verwacht dan ook dat de daling van de recidive, die enkele jaren geleden is ingezet, onder invloed van Modernisering Gevangeniswezen een extra impuls zal krijgen!
Met deze veelbelovende resultaten, trekt het Nederlandse gevangeniswezen internationaal de aandacht. Er is veel belangstelling voor onze aanpak. Ook daar mag u best trots op zijn. Ik ben het in ieder geval!
En ik zeker niet alleen... Ook de medewerkers in de inrichtingen zijn enthousiast en trots, als het gaat om deze nieuwe aanpak. Dat blijkt ook uit de recente interne audit bij DJI: het personeel wil heel graag doorgaan met Modernisering Gevangeniswezen!
Dan is nu het moment gekomen waar u reikhalzend naar hebt uitgekeken: de overhandiging van de Mr. Gonsalvesprijs. Uiteraard is die prijs bestemd voor al die fantastische medewerkers in het gevangeniswezen! Maar ik ben bang dat het dan een beetje druk zou worden op het podium... Daarom wil ik graag directeur Gevangeniswezen, mevrouw Angeline van Dijk en programmamanager Rutger Krabbendam vragen om naar voren te komen, om namens hen deze prachtige sculptuur in ontvangst te komen nemen.
Van harte gefeliciteerd!