Opening nieuwbouw forensisch behandelcentrum Amsterbaken

Toespraak | 04-11-2011

Dames en heren,

Wat goed om hier vandaag bij u te zijn, voor de feestelijke opening van de nieuwbouw; en wat goed om te zien hoe mooi het hier is geworden! U weet, ik ben lange tijd officier van justitie geweest, hier op het parket Amsterdam. In die tijd - en dan heb ik het vooral over begin jaren negentig - is menig jongere mede door mijn toedoen hier beland in het JOC, zoals het toen nog heette. En ik moet u eerlijk zeggen: het is dat ik weet dat het JOC op deze plaats in de stad zat. Anders had ik het hier vast niet herkend: een nieuwe naam – Amsterbaken – én een nieuw gebouw: u bent helemaal klaar voor de toekomst.

En niet alleen voor uw eigen toekomst. De belangrijkste taak van uw forensisch behandelcentrum is immers: het bieden van een toekomst aan de jongeren die hier geplaatst worden. Amsterbaken biedt jongeren een nieuw perspectief: een baken waar ze zich op kunnen richten, zodat ze het criminele pad verlaten en werken aan een geslaagde terugkeer in de samenleving. Een terugkeer waarbij scholing, het behalen van een diploma en het vinden van werk centraal staan.

En hoe vanzelfsprekend dat voor de meeste jongeren ook allemaal mag klinken, voor de doelgroep die u hier binnen de muren van Amsterbaken krijgt, is het dat zeker niet.

Neem Erik, een jongen van 17 jaar. Opgepakt wegens een overval op een benzinepomp en door justitie hier in Amsterbaken geplaatst. Afkomstig uit een groot gezin, veel spanningen, verslaafd aan valium, gebruiker van ook andere drugs – dat was zijn achtergrond toen hij hier binnenkwam. Inmiddels zijn we zeven maanden verder en kijk: Erik heeft zijn certificaten Engels en Nederlands gehaald. Zijn gedrag is aanzienlijk verbeterd.

Of neem Mahid, 16 jaar. Geboren in Marokko, maar op zijn tweede jaar verhuisd naar Amsterdam. Al vroeg was hij op straat te vinden, waar hij opkeek tegen de oudere jongens, met hun mooie kleren, gouden horloges en kettingen. Vanaf zijn twaalfde raakte Mahid echt op het verkeerde pad: spijbelen, blowen, ’s nachts op straat zwerven, winkeldiefstallen, autokraken tot en met een gewapende overval aan toe. Daar werd hij voor opgepakt, maar in de JJI waar hij toen zat, ging het niet goed. Tijdens het verlof wist hij zelfs een keer te ontsnappen. Mahid werd opnieuw opgepakt en nu zit hij alweer vier maanden hier in Amsterbaken. Hij zit weer in de schoolbanken en het gaat best goed met hem. Zelfs in die mate dat hij er uitzicht is op plaatsing op de Beperkt Beveiligde Afdeling. Van daaruit kan hij dan overdag weer naar zijn eigen, oude middelbare school – als alles tenminste goed blijft gaan. Maar daar is Mahid zich inmiddels terdege van bewust: “Ik wil het nu niet wéér verknallen”, zegt hij. “Ik heb nu iets te verliezen.”

En Erik en Mahid zijn niet de enigen. Als alle plaatsen bezet zijn, zitten er wel 80 van dit soort jongens in Amsterbaken. Jongens tussen 12 en 23 jaar – uitzonderingen daargelaten -, die één of meer delicten hebben gepleegd of daarvan worden verdacht. Jongens ook, die in veel gevallen kampen met fikse gedragsproblemen. Problemen waar echt iets aan gedaan moet worden, willen ze “buiten”, in de maatschappij, weer naar behoren kunnen functioneren en niet meer terugvallen in crimineel gedrag – waardoor ze ook geen nieuwe slachtoffers meer maken.

En Amsterbaken doet daar wat aan. U biedt de jongeren een intensief pedagogisch dagprogramma en behandeling op maat. Dat doet u met een indrukwekkend team van zo’n 120 medewerkers – en dat worden er straks, met de opening van de nieuwe groepen, nog méér. ‘Het is hier net een dorp’, heeft uw oud-directeur, Hans Postma, wel eens gezegd. En dat is ook zo: van beveiligers, pedagogisch medewerkers en psychologen, tot en met een pastoor, een imam en zelfs een kapper: iedereen die voor deze jongeren iets kan betekenen, is in de Amsterbaken te vinden.

• Op basis van de beproefde YOUTURN-methode gaat u met de jongeren aan de slag. U leert ze goed te kijken naar hun eigen gedrag: hoe reageer je op een voor jou moeilijke situatie? Waarom brengt die reactie jou regelmatig in problemen? Hoe kun je die problemen voorkomen?
• Verder krijgen de jongeren individuele behandeling: een training of therapie, goed afgestemd op hun specifieke gedragsproblemen. Maatwerk, in alle opzichten – ook waar het gaat om specifieke zorg voor jongeren die kampen met een verslaving, of met psychische problemen.
• Amsterbaken behoort tot de pioniers waar het gaat om werken met de MultiDimensionele Familie Therapie, waarbij ook de ouders van de jongere in een vroeg stadium bij de behandeling worden betrokken. Ook dat is heel belangrijk. Als we ouders ondersteunen bij hun moeilijke opvoedingstaken, is de kans groter dat de behandeling van de jongere ook echt aanslaat. En het risico op terugval in crimineel gedrag wordt kleiner. 
• Uiteraard werken de jongeren in Amsterbaken ook op een andere manier aan hun toekomst: ze gaan weer naar school. Intern, zolang ze nog op een van de normaal beveiligde afdelingen zitten; en “buiten”, op een gewone school, zodra ze zijn doorgestroomd naar de beperkt beveiligde afdeling. Van daaruit kunnen ze overdag ook bijvoorbeeld stage lopen, of alvast wat werkervaring opdoen. Zo werken ze aan een goede startkwalificatie, die hen – eenmaal weer terug in de maatschappij - betere kansen biedt op de arbeidsmarkt.
• Amsterbaken is ook een van de eerste jeugdinrichtingen die is gaan werken met “nachtdetentie”. Dat biedt jongeren die een opleiding volgen, of een baan hebben de mogelijkheid deze gedurende de voorlopige hechtenis te behouden. Overdag gaan ze naar school of werk; ’s nachts en in het weekend, verblijven ze in de inrichting. 

De prachtige nieuwbouw van Amsterbaken, die ik zo meteen mag openen, biedt voor dit maatwerk en de gefaseerde aanpak betere mogelijkheden. Zo is de beveiliging van de gebouwen goed op maat voor de soort afdeling die er in huist. Ook maakt de indeling het mogelijk om met kleinere groepen te werken – wat bijdraagt aan een goede leefsituatie. En de inrichting beschikt over fantastische faciliteiten, zoals de sportaccommodatie, de school en de gloednieuwe wooneenheden, met een gezamenlijke leefruimte en keuken. De jongeren zitten hier uiteraard hun straf uit – laten we dat vooral niet vergeten. Maar van deze faciliteiten zal zeker een stimulerende werking uitgaan. Ze zullen de kansen die hen worden geboden willen grijpen en hun best doen om hun leven weer op de rails te krijgen.

Ik heb daar groot vertrouwen in. Zoals de brandweer vroeger in spotjes op radio en tv altijd hamerde op de drie O’s, zo hanteert u hier in de Amsterbaken de filosofie van de drie WIN’s: win win win…

1. Voor de jongere, die zijn kansen op een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan vergroot
2. Voor uw medewerkers, want die doen hier werk dat er echt toe doet en dat bovendien ruimte biedt voor persoonlijke groei
3. Voor de maatschappij. Jongeren die uitstromen uit de Amsterbaken zullen minder snel terugvallen in crimineel gedrag. Dit alles draagt bij tot een veiliger samenleving en minder slachtoffers – niet voor niets een van de belangrijkste prioriteiten van dit kabinet.

Wat mij betreft komt daar met ingang van vandaag nog een vierde – overkoepelende - “win” bij. Immers, dit nieuwe gebouw, met al die mooie en praktische voorzieningen, biedt u volop gelegenheid uw werk voortaan nóg beter, professioneler en gemotiveerder te doen! Op hun beurt zullen ook de jongeren uit dit alles extra motivatie putten. Om de woorden van Mahid nog maar even te parafraseren: wie het nu hier verknalt, heeft nóg meer te verliezen! En hoe meer jongeren dankzij het “lichtend baken” Amsterbaken weer op het rechte pad belanden, des te groter is de winst voor de maatschappij!

Het is mij dan ook een groot genoegen om deze nieuwbouw van het Forensisch Behandelcentrum Amsterbaken hier zo meteen te gaan openen en wens u veel succes met uw belangrijke en maatschappelijk uiterst relevante werk!