Persconferentie minister-president na de MR 21 april 2011

Mediatekst | 21-04-2011

INLEIDEND STATEMENT RUTTE:
Goedemiddag op deze dag zo vlak voor het paasweekend. Van mijn kant een paar zaken te melden. In de eerste plaats het goede nieuws dat het bestuursakkoord tot stand is gekomen. Ik zou bijna zeggen, met de gang van Piet-Hein Donner volgende week naar de zaligverklaring van Paus Johannes Paulus II, habemus papem, we hebben een bestuursakkoord. Dat is gesloten met vertegenwoordigers van provincies, de gemeenten en de waterschappen en we hebben zojuist op Algemene Zaken de handtekening daaronder gezet. Jullie weten dat we in het regeerakkoord streven naar een kleine, krachtige, dienstverlenende overheid en daarbij hoort ook dat we proberen zoveel mogelijk taken die niet bij die overheid thuishoren ofwel niet meer te doen dan wel over te plaatsen naar gemeenten en provincies en daarmee een kleinere centrale overheid over te houden. Dat gebeurt met dit akkoord. In totaal hangt er zo'n 8 miljard mee samen, acht miljard euro uit het regeerakkoord hangt hier direct mee samen. Budgetten die overgedragen worden - ook een deel van de bezuinigingen die in de 18 miljard zitten hangen hier mee samen, dus het is een belangrijk akkoord. Gesloten met de VNG, IPO en de Unie van Waterschappen. En complimenten aan de voorzitters van deze drie koepels maar ook aan alle ambtenaren die er bij betrokken waren en aan mijn collega's Donner en Weekers, de twee fondsbeheerders in het kabinet, en alle andere ministers die hier in de voorfase bij betrokken waren. Het heeft gevolgen op het terrein van bijvoorbeeld de sociale zekerheid en op het terrein van de arbeidsmarkt. De hele regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt hangt samen met dit akkoord. Hetzelfde geldt voor delen van de AWBZ. De jeugdzorg gaat dadelijk uitgevoerd worden door de gemeenten. Dat is een grote stelselwijziging. Maar ook als het gaat om de provincies zul je zien dat veel taken op het terrein van natuurbeheer en ruimtelijk beleid, dat die naar de provincies gaan. Waterbeheer en waterveiligheid krijgen een nieuwe impuls in het akkoord met de waterschappen. Kortom, er hangt heel veel mee samen. Het is een onderhandelaarsakkoord. Dat betekent dat het nu nog wordt voorgelegd aan de respectievelijke achterbannen. Bij ons is dat de Tweede Kamer, zoals u weet, maar vooral is interessant wat gaat er nu gebeuren in de achterbannen van de drie koepels. Men heeft daar vertrouwen in dat dat goed komt.

Ontwerpbegroting EU 2012. Daar hebben we ook vandaag in het kabinet over gesproken. U weet dat de Europese Commissie is bevallen van een voorstel om die begroting volgend jaar te gaan verhogen met 4,9%. Ik vind dat buiten proportie. Opnieuw zullen we proberen om gezamenlijk op te trekken met een coalitie met andere landen - het Verenigd Koninkrijk ligt dan voor de hand, maar ook anderen om te voorkomen dat dit gaat gebeuren. Nederland moet op dit moment flink ombuigen. Andere landen, 84 miljard pond, Verenigd Koninkrijk. 80 miljard euro, Duitsland. Dat zijn enorme besparingspakketten. Wij vinden het ongehoord dat dan de Europese Unie vervolgens zijn budgetten met dit soort cijfers zou gaan verhogen. Er is ook een brief over gestuurd door het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Finland, Duitsland. Nederland in december. Dat ging over de financiële perspectieven die er dadelijk aankomen. Dus de jaarramingen. Dit is dan nog de begroting voor 2012, maar het ligt voor de hand dat wij voor die financiële perspectieven gezegd hebben, die begroting mag niet te veel stijgen, dat het natuurlijk ook geldt voor de begroting voor 2012. Dus dat is werk aan de winkel voor De Jager en mij, al of niet met handtas om maar even de heer Wilders te citeren en die wees op mevrouw Thatcher die met haar handtasje had geslagen. Ik denk dat we dat zonder handtas doen, maar we zullen wel daar werk van maken.

Tot slot, het huishoudboekje van de overheid op orde. Ook daar vandaag besluitvorming. We hebben vandaag besloten om het woonlandbeginsel te introduceren met sociale zekerheid. Dat betekent dat we eigenlijk uiteraard niet willen dat uitkeringen worden geëxporteerd, maar waar dat voorlopig onvermijdelijk is dat we er tenminste op inzetten dat dat gebeurt op een manier dat je ook rekening houdt met de verlaagde kosten van levensonderhoud in het land waar mensen naar toe gaan. De uitkering is bedoeld om een bestaansminimum te garanderen en dat heeft natuurlijk ook alles te maken met de kosten van het levensonderhoud in een bepaald land. Op termijn willen we zoals u weet een aantal uitkeringen helemaal niet meer exporteren waaronder de kinderbijslag. Maar dat gaat niet onmiddellijk, maar dat vereist ook een wijziging van sociale zekerheidsverdragen en met de introductie van dit woonlandbeginsel zetten we in ieder geval een eerste stap waar we geen wijziging voor de verdragen voor nodig hebben op weg naar het beperken van de export van uitkeringen en het draagt ook weer een beetje bij aan de besparingen die nodig zijn om de staatsfinanciën op orde te brengen.

FRESEN
Die handtekeningen zijn nog niet gezet of rond die tijd of daarvoor zelfs al zijn er al twee provincies die zeggen we vinden dit een slecht akkoord. Er zijn een aantal steden die al eerder hebben laten blijken dit vinden we geen goed akkoord. Hoe wankel is het eigenlijk?

RUTTE
Ik denk dat het een stevig akkoord is. De besturen hebben er al ja tegen gezegd van de drie koepels. Dat doen ze natuurlijk niet als ze niet het vermoeden hebben dat uiteindelijk de achterban er ook ja tegen zal zeggen. Maar het gaat wel ergens over. Dus het is ook voor de hand liggend dat in die organisaties er steden, respectievelijk provincies zijn die daar ook een eigen opvatting over hebben.

FRESEN
Wat vindt u van die opvattingen?

RUTTE
Die respecteer ik. Ik ben het er alleen niet mee eens. Ik vind dat er een uitgebalanceerd akkoord ligt waarin de gemeenten, de provincies en de waterschappen en de rijksoverheid recht wordt gedaan, waarin we ook gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen om dit land op een goede manier te besturen de komende tijd met veel minder gedoe, minder lagen, minder bestuurders, minder dubbelingen en dat is echt enorme winst. En daarnaast helpt het ook om een aantal maatregelen van dit kabinet, bijvoorbeeld op het terrein van de sociale zekerheid, om die goed in te voeren.

FRESEN
Een aantal grote steden zegt met name die WSW-maatregelen die erin staan zorgen ervoor dat de sociale werkplaatsen die hier nodig zijn voor een aantal mensen om die aan het werk te hebben, dat die om zullen vallen omdat er te weinig geld vanuit het kabinet doorkomt en dan is het - zeggen zij - een asociale maatregel. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Op dat moment twee opmerkingen. In de eerste plaats, de sociale werkplaatsen zijn bedoeld in de visie van het kabinet voor de mensen die het echt nodig hebben. Dat is een kleinere groep dan die er nu gebruik van maakt. Het is dus nodig de sociale werkplaatsen voor de mensen die echt zijn aangewezen op deze beschutte werkplek, maar er zijn ook veel mensen die met hun indicatie sociale werkvoorziening zouden kunnen functioneren als vakkenvuller bij de Albert Heijn of bij allerlei andere plekken in de samenleving. Er zijn heel veel voorbeelden van wat succesvol kan. Wat dan de gemeenten zeggen, dat is het tweede punt, dat is pas nu op, als je dat te snel doet, dan kan het leiden tot het omvallen van sociale werkplaatsen en daar hebben we ons gevoelig voor getoond en vandaar dat we ook gezegd hebben, er komt een pot geld en als de gemeenten met een goed verhaal komen, als de sociale werkplaatsen met een goed verhaal komen, dan kunnen ze geld halen uit die pot om ervoor te zorgen dat in die overgangsfase dat niet leidt tot het omvallen van sociale werkplaatsen.

FRESEN
Maar die pot mag volgens die gemeenten niet gebruikt worden om die salarissen aan te vullen.

RUTTE
Nee die pot is bedoeld … daar kunnen de gemeenten op trekken met het doel om te voorkomen dat die sociale werkplaatsen in de problemen komen en dat kan eventueel noodzakelijk zijn als het te snel zou gaan, als ons beleid te succesvol is en daardoor de sociale werkplaats in de problemen komt. Maar we moeten wel even realiseren wat hier aan de hand is. We hebben tachtigduizend tot honderdduizend mensen in Nederland die afhankelijk zijn van de sociale werkvoorziening. Er is geen land in de wereld waar het er zoveel zijn. Dat hebben we met de beste bedoelingen gedaan. De vraag is alleen of het echt sociaal is dat je zoveel mensen in dozen in het weiland aan het werk zet als er voor heel veel van die mensen ook de mogelijkheid zou zijn dat u en ik ze gewoon op zaterdag in de Albert Heijn zien bij het weghalen van onze koffie. Dat is de fundamentele vraag. Wat wij nu zeggen is met een loonkostensubsidie zouden veel meer mensen in het normale arbeidsproces werkzaam kunnen zijn. Niet allemaal. Voor een deel hou je de sociale werkplaats, die heb je gewoon nodig, maar voor minder grote aantallen dan nu. Maar dat kan wel eens een keer zo snel gaan dat die sociale werkplaatsen in de problemen komen en daarvoor is dan overgangsgeld gereserveerd.

FRESEN
Dus het verzet van de steden vindt u onterecht?

RUTTE
Ik begrijp het verzet en we hebben er dus ook rekening mee gehouden en ik vind uiteindelijk dat we de kritiek van de grote steden hebben gehonoreerd met deze pot geld.

FRESEN
Nog een vraag over het bestuursakkoord. Mocht het nu zo zijn dat bijvoorbeeld de VNG niet voldoende steun krijgt voor die handtekening, hoe erg is dat dan voor het kabinet en de bezuinigingsopgave?

RUTTE
Dat is in zichzelf niet erg omdat wij uiteindelijk… wij zijn geen corporatistisch land. Het kabinet heeft uiteindelijk te maken met steun in de Tweede Kamer en te verwachten is gezien het gedoogakkoord dat er steun is voor deze maatregel in het parlement. Maar het helpt natuurlijk enorm - ook voor het draagvlak en voor de snelheid van de introductie en de uitvoering ervan - als er een akkoord is met de VNG. Dus zou het er niet komen, dan kunnen wij wel door. Maar dit helpt enorm voor de kwaliteit van de uitvoering en voor het gemeenschappelijk oriënteren op die nieuwe positie.

BERGSMA (ANP)
Het akkoord zou er oorspronkelijk al voor 1 februari zijn. Het heeft lang geduurd voordat dat akkoord er nu echt ligt. Waarom was het zo moeilijk om dat te sluiten?

RUTTE
Omdat we natuurlijk niet veel te bieden in de zin van extra geld voor de gemeenten en de provincies. We hebben wel een klein beetje hier en daar eenmalig iets kunnen vrijmaken maar structureel, daar is geen ruimte voor. Want dat zou dan weer extra bezuinigd moeten worden ergens anders, want anders zou het ten koste gaan van de totale bezuinigingsdoelstelling van het kabinet. Dus dat was lastig.

BERGSMA
Hoeveel bezuinigingen zijn er nu precies met dit akkoord gemoeid?

RUTTE
In totaal gaat het om 8 miljard of 8,5 miljard zelfs die in deze decentralisatieperiode naar de gemeenten gaat. Ik kan niet precies nu benoemen hoeveel dat precies aan bezuinigingen is, maar bijvoorbeeld alleen al aan de onderkant van de arbeidsmarkt gaat het over ruim een miljard die hier mee samenhangt. Dus alleen al met die ene maatregel. Dus het gaat wel om heel forse bedragen en grote onderdelen van het bezuinigingspakket, maar belangrijker is die bezuinigingen zijn ook geen doel op zichzelf, ja wel in zijn totaliteit om die staatsschuld op orde te brengen, maar elke bezuiniging is ook weer een kans om te herstructureren en dat doen we bijvoorbeeld in de sociale werkvoorziening om die sterker te maken. En dan helpt het gewoon enorm als je zo'n bestuursakkoord hebt.

BERGSMA
Annemarie Jorritsma zei net dat het verzet van die vier grote steden, wat er nu al is, dat dat er toe kan leiden dat het akkoord er uiteindelijk niet komt. Bent u daar bang voor?

RUTTE
Nee daar ben ik niet bang voor. Ik denk dat Jorritsma en haar bestuur een goed verhaal hebben.

BERGSMA
Maar gaat u nog proberen om toch nog meer tegemoet te komen aan die klachten zodat zij misschien ook akkoord kunnen gaan?

RUTTE
Nee dit akkoord ligt er nu en hier is echt… we hebben elkaar behoorlijk onder water gehouden. Veel meer ruimte is er niet.

BERGSMA
U ziet ook geen aparte positie voor de G4, voor de grote steden?

RUTTE
Het goede van het akkoord is juist dat als het bijvoorbeeld gaat om de problemen van de sociale werkplaatsen de grote steden en daar zitten gewoon meer sociale werkplaatsen gemiddeld genomen dan in kleinere gemeentes - sommige kleine gemeentes hebben weer wel een grote sociale werkplaats, maar gemiddeld genomen zitten ze in de grotere steden - dat die dus ook meer trekking zullen doen op die eenmalige pot geld die er staat om die herstructurering goed te laten landen. Dus in die zin houden we ook echt rekening met de positie van grotere steden zo zij die positie van grote stad samen zien vallen met het hebben van een grotere sociale werkvoorziening.

BERGSMA
Maar dit is het… geen extra tegemoetkoming?

RUTTE
Dit is het, want je sluit anders geen akkoord. Als er weer dan overal potjes zijn… ik onderhandel nooit met kaarten in de mouw. Je kunt beter maar gewoon zeggen hier liggen de kaarten op tafel en bovendien is het ook niet zo moeilijk want dat lag al op tafel want dat heet het gedoog- en regeerakkoord.

POWNEWS
U was onlangs op werkbezoek in het kader van de crisis- en herstelwet. Wanneer wordt deze permanent?

RUTTE
Dat is nu in behandeling in het kabinet. Dus dat zal het komend jaar zo'n beetje zijn beslag moeten krijgen en dat hangt dan samen met iets veel belangrijkers nog en dat is het op een samenvoegen van alle wetgeving op het gebied van het omgevingsrecht. Dus we willen niet alleen de crisis- en herstelwet permanent maken. Dus de precieze timing is niet eens zo interessant, als er maar geen gat valt. Op een gegeven moment loopt die af en hij moet dus in ieder geval op tijd permanent worden voordat die afloopt.

POWNEWS
Vanochtend diende het proces over de verlenging van de A4. Was dit de laatste stuiptrekking van belangengroepen die het bouwen in Nederland zo eindeloos lang laten duren?

RUTTE
Ook in de toekomst is het niet uit te sluiten dat belangengroepen nog bezwaar maken, maar alleen wat het grote voordeel is van de nieuwe situatie dadelijk, ook met de totale aanpak van het omgevingsrecht en de aanpak van het daarmee samenhangende milieu en overlast en hinderwetten, het grote voordeel daarvan is dat je veel scherper kunt kijken of iemand ook echt belanghebbend is in zo'n conflict, dat je niet iemand uit Limburg kunt procederen tegen de verbreding van de A4 bij Leiderdorp of de verlenging van de A4 tussen Delft en Rotterdam bijvoorbeeld. En zo een zeldzame slak, dan maar slak oppakken en opzij zetten en verder gaan met de weg aanleggen.

POWNEWS
Wat vindt het kabinet van subsidie voor positieve discriminatie?

RUTTE
Daar hebben we het vandaag niet over gehad.

POWNEWS
[onverstaanbaar]

RUTTE
Ik heb jullie uitzending gisteren gezien. Ik vind het eerlijk gezegd, ik vind het zelf als burger in Nederland een heel interessante en bizarre situatie, maar of het kabinet daar een positie op heeft zou je even aan Van Bijsterveldt moeten vragen. Maar ik heb met belangstelling kennis genomen van het item van gisteren bij jullie.

VRAAG
U heeft donderdag het Zeeuwse Statenlid Robesin op bezoek gehad. Nu zijn er wat staatsrechtgeleerden die vinden dat dat wel erg ver vinden gaan, dat de premier blijkbaar het Torentje inzet om die Eerste Kamerverkiezingen te beïnvloeden. Waarom vond u dat geen probleem om dat te doen?

RUTTE
Nee geen probleem en als er morgen een Statenlid belt die zegt van ik overweeg om PVV, CDA of VVD te stemmen en ik wil daarover praten. Dan is die ook welkom.

VRAAG
En waarom was Geert Wilders er bij?

RUTTE
Omdat het contact ook in eerste instantie via hem gelopen was.

VRAAG
Is het initiatief dan van hem gekomen of van u?

RUTTE
Daar zeg ik verder niets over. Dat is het vervelende van dit soort zaken. Die gebeuren inderdaad in de achterkamer. Dat is onvermijdelijk. Ik kan er een ding over zeggen. Er zijn geen toezeggingen gedaan. Die indruk werd gewekt vandaag in een van de kranten, dat er toezeggingen zouden zijn gedaan. Daar is geen sprake van.

VRAAG
Maar u heeft het toch wel gehad over het ontpolderen bijvoorbeeld, dat dossier is uitvoerig aan bod gekomen tijdens dat gesprek.

RUTTE
Ik doe geen enkele mededeling over wat er besproken is, maar ik kan u verzekeren: er is geen enkele politieke of inhoudelijke toezegging gedaan.

WESTER
Wat vindt u ervan dat u hiervoor naar de Kamer wordt geroepen?

RUTTE
De Kamer is soeverein en ik kom als men mij wil hebben.

WESTER
Je zou ook kunnen zeggen u mag campagne voeren voor de Tweede Kamer. U mag stemmen winnen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dit zijn getrapte verkiezingen, dan mag u toch ook campagne voeren voor de Eerste Kamer?

RUTTE
Ik noteer uw vraag als antwoord in het debat volgende week.

WESTER
Maar u bent het met mij eens?

RUTTE
Zeker. Ik leid een kabinet wat naar het zich laat aanzien in de Eerste Kamer nou niet kan rekenen op een zeer ruime meerderheid. Dus het ligt voor de hand dat ik natuurlijk ook probeer vanuit mijn rol als zowel voorman van mijn partij maar ook als minister-president om te proberen te komen tot een meerderheid en dat moet natuurlijk altijd netjes en binnen de regels, maar dat hoort bij de situatie en ik heb niet dat ingewikkelde getrapte stelsel verzonnen waarmee we de Eerste Kamer in Nederland kiezen.

VRAAG
Heeft u meer van dit soort gesprekken gehad?

RUTTE
Nee.

VRAAG
Dit is de enige…

RUTTE
Er zouden er meer kunnen volgen. Dat sluit ik niet uit.

VRAAG
Samen met Wilders?

RUTTE
… en het Torentje is gewoon mijn werkkamer.

VRAAG
Het is niet de werkkamer van Wilders toch?

RUTTE
Nee maar hij zat er toch ook niet alleen met het Statenlid. Hij zat er met mij samen. Het zou gek zijn als hij er alleen had gezeten met het Statenlid zonder mij. Dat zou voeding hebben gegeven aan rare geruchten.

BERGSMA
De heer Robesin vertelde ook dat u het met hem had gehad over Jan Nagel en in hoeverre hij wel betrouwbaar zou zijn na 23 mei. Vond u dat heel geschikt om dat op dat moment zo te doen?

RUTTE
Ik ga geen enkele mededeling doen uit dat gesprek, want dat is een vertrouwelijk gesprek geweest tussen ons drieën. Het enige wat ik wil rechtzetten is het beeld dat ontstond dat er politieke toezeggingen waren gedaan. Daar is geen sprake van. Maar verder is het gesprek een vertrouwelijk gesprek en het heeft niet zoveel zin om daar…. Dat hoort erbij. Je moet dit soort dingen niet doen in de openbaarheid. Ik doe veel in de openbaarheid, maar ik heb vaker gezegd dat bij een minderheidskabinet het soms onvermijdelijk is dat je ook dingen doet in achterkamertjes.

BERGSMA
Maar u nodigt een Statenlid uit op een Torentje en dat Statenlid geeft aan dat daardoor zijn stem veranderd is. Hij heeft zich bedacht. Was dat uw opzet?

RUTTE
Ik heb hem natuurlijk niet uitgenodigd om te spreken over het mooie weer in Zeeland. Er was een signaal dat betrokkene nadacht over wat hij zou gaan doen en dat contact was gelegd via Geert Wilders. Hij heeft ook met Geert Wilders gesproken. Daarna zijn ze samen bij mij gekomen. Dat hadden we ook zo afgesproken en dat heeft geleid tot de communicatie die hij daarover naar buiten heeft gebracht.

BERGSMA
En is dat nog in strijd met het stemmen zonder last of ruggenspraak?

RUTTE
Ja dat is niet in strijd daarmee.

BERGSMA
Niet daarmee?

RUTTE
Nee.

VRAAG
Heeft u nog steeds telefonisch contact met hem?

RUTTE
Hij heeft mij vanmiddag even gebeld vanwege de berichtgeving in een van de kranten waar hij het niet mee eens was en ik heb gezegd daar ben ik het ook niet mee eens want ik was ook bij het gesprek en wat er stond is ook in tegenspraak met wat hij gisteren in Nieuwsuur zei. Waar hij ook zei, er zijn geen politieke afspraken gemaakt. Dat klopt ook.

VRAAG
Ik heb met hem gesproken en hij heeft het wel gezegd.

RUTTE
Ok, ik was erbij, Geert Wilders was erbij. Er zijn geen politieke afspraken gemaakt. Echt niet. Dat is hoe ik het gesprek heb ervaren en recolleer.

BERGHUIS (RTL NIEUWS)
U heeft het gesprek gevoerd als VVD-leider. Had u dat gesprek ook kunnen voeren als minister-president?

RUTTE
Ja zeker.

BERGHUIS
Waarom heeft u het dan gevoerd als VVD-leider?

RUTTE
Ach, ik ben nooit zo van die petten. Dit is een gesprek dat ook Stef Blok had kunnen voeren wat in dit geval door mij gevoerd is en de volgende keer zal misschien Stef Blok het voeren. Misschien doen we het een keer samen. Maar uiteindelijk kun je het nooit helemaal knippen, want ik heb als VVD-leider belang erbij dat de VVD in deze samenwerking een goede meerderheid krijgt ook in de Eerste Kamer. Ik heb als minister-president van een kabinet wat plannen heeft en niet kan rekenen op een ruime meerderheid in de Eerste Kamer er alle belang bij om binnen de wet te komen tot een meerderheid in de Eerste Kamer.

BERGHUIS
Waarin verschillen de non-toezeggingen aan deze Zeeuwse meneer van de non-toezeggingen aan de SGP?

RUTTE
Die moet u uitleggen.

BERGHUIS
De vraag is zoals die gesteld wordt.

RUTTE
Non-toezeggingen aan de SGP? Wat bedoelt u daarmee?

BERGHUIS
Bij het tot stand komen van deze coalitie is er overleg geweest met de SGP. U heeft altijd gezegd er zijn geen toezeggingen gedaan aan de SGP. Nu zien wij toch een bepaald patroon dat op een zeker toeval duidt. Kan hetzelfde toeval zich voordoen bij deze meneer uit Zeeland?

RUTTE
Het is een toeval dat u nu suggereert.

BERGHUIS
Ik denk niet dat ik de enige ben.

RUTTE
Dat zou zo kunnen zijn. We zijn met 16 miljoen Nederlanders, maar daarmee is het nog niet een feit.
NB laatste vraag Vischjager niet uitgezonden.