Speech Uri Rosenthal, minister van Buitenlandse Zaken, ter gelegenheid van seminar georganiseerd door VVD International / Haya van Somerenstichting (Nederland) en Prometheus Liberaal Kenniscentrum (België)
Dames en heren,
Het is nu bijna twee maanden geleden dat ik wist ik dat ik dit ambt, het ministerschap van Buitenlandse Zaken, zou gaan bekleden. Ik was nog net professor dus ik nam het standaardwerk van Duco Hellema, ‘De Buitenlandse Politiek van Nederland’, nog eens ter hand.(1) Het Nederlands buitenlands beleid is steeds gedreven door een evenwichtsdenken. We deden ons best in Europa èn we waren een betrouwbare bondgenoot voor de Verenigde Staten. Juist door zo evenwichtig te manoeuvreren, kon de Nederlandse invloed in de wereld worden gemaximaliseerd, onze soevereiniteit worden versterkt en onze welvaart worden verzekerd. We hebben het hier over een realistische benadering, die Nederland veel voordeel – niet in de laatste plaats ook economisch voordeel - heeft opgeleverd. Het is een benadering die óók in deze tijd vruchten kan afwerpen.
En dat zeker gezien de nieuwe geopolitieke realiteit. Het is duidelijk dat ons land zich opnieuw moet positioneren. Nederland is de 16e economie in de wereld, de 5e investeerder, de 2e exporteur van landbouwproducten en de 7e handelsnatie. Nederland heeft dus genoeg in zijn mars, daar hoeven we niet bescheiden over te zijn. Maar we moeten buitengewoon alert zijn: anderen groeien sneller dan wij, en die nieuwe machten breiden hun invloed almaar uit. De opkomst van Azië luidt het einde in van de Westerse dominantie. In de bestseller van Martin Jacques, When China Rules the World, - de titel en inhoud zijn duidelijk genoeg- zien we dat we niet alleen in economisch opzicht maar ook politiek en cultureel aan de vooravond van een ingrijpende transformatie staan. (3) Zij stelden een Concert of Democracies voor, die dedicated is to joint action.
Er zijn concrete initiatieven genomen. De Community of Democracies bijvoorbeeld. Madeleine Albright stond in 2000 aan de wieg van dit Pools-Amerikaans initiatief, waar inmiddels 106 landen bij zijn aangesloten. Een volgende bijeenkomst vindt volgend jaar in Vilnius plaats. Dit onderwerp heeft in ieder geval mijn warme belangstelling.
Ik zou willen kijken of er in de Verenigde Naties meer samenspraak kan worden georganiseerd tussen democratische staten. Ik zeg nu iets provocatiefs, maar langs deze weg kunnen we eindelijk ook het verhullend effect van de zogenaamde ‘international community’ counteren. Daarachter verschuilen zich immers vele landen die niets met democratie ophebben, die niets van doen hebben met de waarden waar wij voor staan.
Er is genoeg aanleiding gezamenlijk op te trekken. Zie bijvoorbeeld hoe het de afgelopen maanden in New York bij de Verenigde Naties is gegaan met tal van resoluties op het gebied van het Midden-Oosten, waarin Israël bashing aan de orde is. Ik moest stevig ingaan tegen de toon van enkele van deze resoluties, van de hand van autoritaire en totalitaire landen. En dat in het besef dat Israël de enige echte democratie in het Midden-Oosten is. Hier zouden we onder democratische staten toch common ground moeten vinden.
Dames en heren,
Het bevorderen van Nederlandse belangen in de wereld is de belangrijkste taak van een minister van Buitenlandse Zaken. We moeten daarbij werken met en aan datgene dat werkt. Ik wil me inzetten voor een Europese Unie die werkt, die doeltreffend is. Dat is ook de beste manier om publieke steun te winnen voor de Europese Unie. Ik wil me sterk maken voor internationale samenwerking, juist ook tussen democratische staten, die resultaten oplevert. Samenwerking die bijvoorbeeld het democratisch gehalte van landen en regio’s bevordert. Opdat de politieke stabiliteit en de economische ontwikkeling op een hoger plan komen. Dat is in hùn belang. Dat is in òns belang.
Ik dank u wel.
(1) Duco Hellema, Buitenlandse Politiek van Nederland: de Nederlandse Rol in de Wereldpolitiek, Utrecht, 2006, p. 442.
(2) Martin Jacques, When China Rules the World: The Rise of the Middle Kingdom and the End of the Western World, London, 2009.
(3) Ivo Daalder & James Lindsay, Democracies of the World, Unite, in: The American Interest, January – February 2007.