Toespraak bij ontvangst van "Beelden van Birma", van Peter de Ruiter

Toespraak | 12-04-2010

Dames en heren,

Een week of drie geleden las ik in de International Herald Tribune een stuk over ‘the country formerly known as Burma’, zoals de auteur Birma met gevoel voor ironie noemde. Het autoritaire regime, schreef de krant, gunt de inwoners van hoofdstad Rangoon de laatste twee jaar steeds meer vormen van vermaak. Er is een officiële voetbalcompetitie, er zijn nieuwe radiostations die westerse muziek mogen uitzenden en openluchtconcerten worden steeds vaker getolereerd.

Neem daarbij de eerste verkiezingen in twintig jaar en je zou zeggen: het gaat in Birma de goede kant op. Helaas is de werkelijkheid, zoals vaker, een stuk genuanceerder.

Of cynischer, zo u wilt.

Volgens een Birmese artiest, die in de Herald aan het woord kwam, is het vaker toestaan van concerten deel van een bewuste strategie om de bevolking tevreden te houden. ‘You need to squeeze and release, squeeze and release,’ zegt de artiest. ‘We live in fear. We live under a dictatorship. People need fresh air.’ En volgens een lokale zakenman probeert de regering het volk af te leiden van de erbarmelijke leefomstandigheden. ‘There’s not enough bread, but there’s a lot of circus.’

Zo zijn ook de eerste verkiezingen in twintig jaar niet wat ze lijken. Zoals ik ook in mijn voorwoord bij het prachtige boek van Peter de Ruiter schrijf: zolang oppositieleidster Aung San Suu Kyi en andere politieke gevangen niet mogen deelnemen, is er geen reden tot groot optimisme over de toekomst.

Er is in Birma geen vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging of mediavrijheid.
Er zijn ruim 2.100 politieke gevangenen.
Er is geen gelijke behandeling voor etnische minderheden.
En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Met Peter de Ruiter ben ik van mening dat wij de zwoegende burgers, de mishandelde politieke gevangenen en de slachtoffers van de burgeroorlog niet de rug mogen toekeren. Als minister van Buitenlandse Zaken zet ik mij dan ook op alle mogelijke manieren in voor de mensenrechten in Birma. Maar dat betekent niet dat ik alle banden met Birma wil verbreken. Echte veranderingen moeten van binnenuit komen, zeker, maar een isolement van het land en zijn inwoners brengt hervormingen niet dichterbij.

Dames en heren,

Het is nog niet zo lang geleden dat ook in Europa dictaturen bestonden. Neem Spanje: ik was al een jongeman van 22 jaar toen dat land in 1978 een democratische grondwet kreeg. De politieke veranderingen in Spanje kwamen niet voort uit isolatie. Integendeel. Historisch onderzoek leert dat juist contact met Europese democratieën – in Spanje vooral via het toerisme – het land heeft opengebroken.

Natuurlijk, Birma is verder weg dan Spanje. Fysiek en mentaal. Maar inspirerende en moedige mensen als Peter de Ruiter brengen het land dichtbij. Van het komediantenduo The Moustache Brothers tot de twaalfjarige straatverkoopster Mya, van de vissers op het Inlemeer tot de boer op zijn bieslookveld: in zijn boek geeft hij gewone Birmezen een stem en een gezicht.

In de strijd voor mensenrechten zijn die stemmen, die gezichten onontbeerlijk. Ik ben dan ook dankbaar dat ik vandaag een fysieke en een elektronische versie van het boek Beelden van Birma in ontvangst mag nemen.

Ik heb begrepen dat er mogelijk ook een Birmese versie van het e-book komt. Dat zou fantastisch zijn. De opkomst van nieuwe media, die het ministerie van Buitenlandse Zaken met geld uit het Mensenrechtenfonds probeert te stimuleren, is een belangrijk wapen in de stijd voor democratisering, zeker ook in Birma. Ik ben dan ook blij dat bij de conferentie over mensenrechten en nieuwe media, volgende week in Den Haag, ook een Birmese deelnemer aanwezig zal zijn.

Peter, tot slot mijn welgemeende felicitaties met dit prachtige boek. Ik geef nu graag het woord aan jou.