Toespraak bij de presentatie van de defensieverkenningen

Toespraak | 29-03-2010

Dames en heren, goedemorgen,

Graag sluit ik me aan bij wat de minister van Defensie zojuist heeft gezegd.

Nederland mag trots zijn op zijn militairen. De krijgsmacht, die goed is uitgerust en breed inzetbaar is, is de basis onder onze veiligheid. Willen we die veiligheid in stand houden, dan zullen we onze krijgsmacht moeten onderhouden. We kunnen niet alsmaar eisen stellen, zonder daar de benodigde middelen tegenover te zetten.

Ik ben onder de indruk van de omgevingsanalyse die deze Verkenningen hebben opgeleverd en ik raad iedereen aan die goed tot zich te nemen. De veiligheid om ons heen is kwetsbaarder dan we soms denken. De machtsverhoudingen in de wereld zijn sinds de Koude oorlog veranderd.

Azië – China en India voorop – is sterk in opkomst. Niet alleen economisch, ook militair. De macht van het Westen - de Verenigde Staten, Europa, Nederland – neemt relatief af. Evenals onze bevolkingen: in demografisch opzicht leggen we het af tegen andere delen van de wereld.

Met de veranderende machtsverhoudingen komt ook een ander wereldbeeld aan de oppervlakte: waarden als vrijheid, democratie en mensenrechten, die het wezen vormen van onze samenleving en die ons bijzonder dierbaar zijn, worden beduidend minder hoog aangeschreven.

We zien de opmars van niet-statelijke actoren: terroristische bewegingen, piraten, drugskartels, illegale wapenhandelaren. Groepen die destabiliseren, zoals Al Qaida en de Somalische piraten hebben laten zien.

De context is dus anders dan twintig jaar geleden en de geografische focus is anders.

Dreigingen kunnen niet meer eenzijdig worden toegeschreven aan de Sovjet Unie – maar zijn nu diffuser. We hebben dus geen krijgsmacht nodig die gericht is op de Noord-Duitse laagvlakte, maar een krijgsmacht die ver weg kan optreden in een 3D-setting. Dreigingen komen vooral uit de regio die strekt van de Perzische Golf (onder andere Iran) via het Arabisch Schiereiland (Jemen) naar Azië (onder andere Afghanistan).

Van risico’s die we eerder ook al kenden, gaat nu een ander gevaar uit.

Denk aan de verspreiding van nucleaire technologie en nucleair materiaal. En dan zijn er ook nog de gevolgen van klimaatverandering, zoals verwoestijning, de toenemende schaarste van energie, voedsel en water. Die kunnen leiden tot massale migratie en gemakkelijk conflicten veroorzaken. Conflicten die ons ook raken.

Kortom: we zijn extra kwetsbaar, vanwege onze open samenleving, vanwege onze open economie en daar dienen we in EU en bondgenootschappelijk kader onze krijgsmachten op te richten.

De uitdagingen van de 21e eeuw moeten we eerst en vooral gezamenlijk aanpakken.
Internationale samenwerking dus. Er zullen situaties zijn, waarin een beroep wordt gedaan op onze Nederlandse militaire capaciteit om onze collectieve veiligheid te waarborgen en de internationale rechtsorde te bevorderen. Defensie, diplomatie en ontwikkelingssamenwerking zullen ook steeds meer geïntegreerd worden ingezet.

In dat opzicht heeft Afghanistan ons waardevolle lessen geleerd. Nederland moet, in zijn eigen belang, een passende bijdrage blijven leveren aan de toenemende roep om adequate militaire capaciteit in deze wereld.

We hebben dus een stevige krijgsmacht nodig met goed opgeleide, getrainde en uitgeruste militairen die ook in het buitenland kan optreden. Want juist daar liggen voor Nederland de grootste dreigingen. Veiligheid ver weg is veiligheid dichtbij, zei minister van Middelkoop zojuist. Het omgekeerde is ook waar: ellende daar kan ellende hier tot gevolg hebben.

Onze krijgsmacht moet in verschillende omstandigheden kunnen opereren: in een hoog en in een laag geweldsspectrum. In samenwerking met onze bondgenoten moet de krijgsmacht kunnen afschrikken, interveniëren, stabiliseren en normaliseren.

Als wij onze veiligheid en onze manier van leven hier in Nederland veilig willen stellen, dan zullen we Defensie in staat moeten stellen om aan die eisen die daaraan verbonden zijn te voldoen.

Dank u wel.