NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 1

Mediatekst | 20-05-2009

KOCKELMAN:
Minister van Financiën Bos kwam tamelijk geïrriteerd de Ministerraad uit. U ook?

BALKENENDE:
Ach, irritatie. Daar moet je mee oppassen, maar ik snap waar u op doelt.

KOCKELMAN:
Ja, want Gerrit Zalm - hem betrof de irritatie - had publiekelijk gevraagd om meer geld voor ABN Amro. En daar was Wouter Bos tamelijk ontstemd over. Vooral over dat publieke vragen. U ook?

BALKENENDE:
Nou, het verbaasde mij toen ik ineens merkte dat de heer Zalm - die de eerstverantwoordelijkheid heeft bij ABN Amro- sprak over kapitaalinjectie, of de mogelijkheid daarvan.

KOCKELMAN:
Dat betekent rijksgeld, of belastinggeld, opnieuw in de bank.

BALKENENDE:
Precies. En dat op zichzelf zo'n thema wordt besproken dat kan natuurlijk, maar dan is het altijd goed om dat eerst te bespreken met degenen die er echt over gaan en dat is natuurlijk het ministerie van Financiën.

KOCKELMAN:
Dus u was onaangenaam verrast.

BALKENENDE:
Ik vond het merkwaardig, maar ik heb ook begrepen dat de heer Zalm zelf ook al heeft gezegd dat dat zo niet had gemoeten. Ook dat de heer Zalm zijn verontschuldigingen heeft aangeboden. Dus we moeten het ook niet al te zwaar maken.

KOCKELMAN:
Begrijpt u het dan dat hij het publiekelijk heeft gedaan?

BALKENENDE:
Bij dit soort dingen geldt eigenlijk altijd dat het goed is om eerst intern overleg te hebben met de Nederlandse regering, het ministerie van Financiën voordat je ermee naar buiten gaat.

KOCKELMAN:
Dat is dus nee.

BALKENENDE:
Ik denk dat het goed was geweest als in ieder geval die stap eerst was bewandeld, en dat is ook het commentaar van de minister van Financiën. Maar dat zegt de heer Zalm ook.

KOCKELMAN:
Het is de tweede keer dat hij in twee dagen tijd in ieder geval enigszins in opspraak komt. De andere was het feit dat zijn voorganger gedwongen ontslagen bij ABN Amro had uitgesloten. Hij niet langer, en hij zegt: ik kan beter eerlijk zijn vantevoren. En daarvan staat iedereen in het polderland zo ongeveer van op zijn achterste benen, want die vakbonden zeggen allemaal: zo'n afspraak kan je niet zomaar zo schenden. Wat vindt u?

BALKENENDE:
Laat ik eerst beginnen met gewoon te praten over mensen die hun baan verliezen in dit land. Dat zou kunnen gelden bij ABN Amro. Het is een zware economische tijd en het ergste is dat mensen het perspectief kwijt raken wanneer plotseling je baan op de tocht komt te staan of dat je je baan verliest. Dat houdt mij bezig. We hebben vandaag weer cijfers gekregen over de werkloosheid.

KOCKELMAN:
Die is behoorlijk hard gestegen.

BALKENENDE:
Ja, en dat zat er ook aan te komen. Dat hebben we ook wel voorzien, maar niettemin elke keer als die cijfers toenemen doet dat ook mij pijn. Dat geldt evenzeer wanneer er dreiging zou zijn voor banen van mensen die bij ABN Amro werken. Ik doe geen uitspraken over [onverstaanbaar, red.]

KOCKELMAN:
Nee, maar het gaat erom dat je publiekelijk - laten we zeggen een afspraak gemaakt door je voorganger - zomaar van tafel veegt, en dat de bonden op hun achterste benen staan en daarvan zeggen: dat hoort niet in het Nederlandse model thuis.

BALKENENDE:
Ik begrijp de opmerking van de kant van de vakbeweging. Maar ik kan niet overzien wat precies de achtergronden hiervan zijn. Dan past mij enige terughoudendheid, want het gaat om bedrijfsbeslissingen en daar wil ik eigenlijk geen uitspraken over doen. Maar goed wel kan ik me voorstellen dat als eerst is gezegd dat er echt niets met de banen gebeurt, u kunt daar zeker van zijn, en dan is het anders: natuurlijk komt dat hard aan, dat snap ik ook wel.

KOCKELMAN:
Was het beter geweest om het eerst nog even met die bonden te bespreken?

BALKENENDE:
Ik weet niet of er overleg is geweest. Dat kan ik niet overzien.

KOCKELMAN:
Zij zeggen van niet.

BALKENENDE:
Dan moeten we daar op af gaan. Het geldt bij dit soort zaken altijd dat het goed is om contact te hebben met een ondernemingraad of met de vakbeweging.

KOCKELMAN:
Ik vraag het natuurlijk omdat Gerrit Zalm als een doorgewinterd politicus geldt. U heeft jarenlang tegenover hem gezeten in de Treveszaal, in de Ministerraad. U kent hem goed. Hoe kwalificeert u dit dan?

BALKENENDE:
Het eerste wat betreft spreken en publiek over een kapitaalinjectie. Daarvan geldt: eerst contacten hebben met degenen die erover gaan. En het tweede punt zegt misschien iets over de algemene stand van de economie in Nederland dat men zich zorgen maakt over wat er gebeurt met mijn bedrijf, kunnen we de mensen nog aan het werk houden. Dus ik kan het wel ergens verklaren, maar goed er zijn wel wat opmerkingen te maken over de procedure.

KOCKELMAN:
Beetje dom?

BALKENENDE:
Die kwalificatie hoort u mij niet zeggen.

KOCKELMAN:
Welke dan wel?

BALKENENDE:
Ik ga er geen kwalificatie aan verbinden.

KOCKELMAN:
Dan de vraag of ABN Amro extra geld krijgt.

BALKENENDE:
Daarvan heeft de minister van Financiën Bos gezegd dat er natuurlijk altijd over dit soort zaken gesproken kan worden, maar daar gaan we helemaal niet op vooruitlopen.

KOCKELMAN:
Dat kunt u nu nog niet zeggen, maar u kunt het ook niet uitsloten?

BALKENENDE:
Nee, je kunt het niet uitsluiten, maar dat hebben we nooit gedaan. We hebben altijd gezegd dat het zo belangrijk is dat de financiële sector goed kan functioneren. Dan kan er op een gegeven moment reden zijn voor kapitaalinjectie, maar of dat in dit geval aan de orde is daar kan ik niets over zeggen. Het is nog veel te vroeg ook, he.

KOCKELMAN:
Nog even terug naar de werkloosheidscijfers van het CBS. Het CBS zegt dat als het zo doorgaat dan bereiken we dus die voorspelling van het CPB en dan zitten we boven de 600.000 werklozen in dit land. Hoe is de staatskas daarop berekend? Moet u extra maatregelen nemen? Het betekent extra uitkeringen. Rekent u met dat soort modellen?

BALKENENDE:
Daar heeft u helemaal gelijk in. Wanneer de werkloosheid zo fors toeneemt dan zal dat bijvoorbeeld betekenen dat de aanspraak op de WW enorm gaat toenemen. Daar hebben we als kabinet ook rekening mee gehouden. Normaal gesproken zouden we….

KOCKELMAN:
Ook met deze aantallen?

BALKENENDE:
Ja, kijk we hebben vorig jaar al de waarschuwing gekregen, in de loop van dit jaar, van het CPB dat we rekening moeten houden met een werkloosheidspercentage volgend jaar van 8,5% van de beroepsbevolking. Dus dat is echt een paar honderdduizend meer dan we nu hebben. En dat is heel erg, want het gaat om mensen die ineens het perspectief kwijt zijn, die hun baan verliezen, die onzekerheid hebben, die zich zorgen maken of ze de huur of de hypotheek nog kunnen betalen. Wat betekent het voor mijn gezin? Die vragen snap ik heel goed. Datgene wat zich nu aftekent in deze cijfers ligt wel in het verlengde van verwachtingen die al zijn aangekondigd. En het is ook nog eens zo dat - ik heb minister Donner er ook over gesproken - de zorg is met name dat het na de zomer nog meer zal gaan toenemen. We zitten in een diepe crisis.

KOCKELMAN:
Tegen de 5% krimp.

BALKENENDE:
Ja, dat is enorm. Dat is enorm. En het betekent dat dit ook zijn gevolgen zal hebben voor werkloosheid. We hebben natuurlijk niet voor niets dingen gedaan die we anders als kabinet nooit zouden hebben gedaan.

KOCKELMAN:
Houdt u er met dit tempo rekening mee dat het nog erger wordt? Erger dan het CPB heeft voorspeld?

BALKENENDE:
Wij krijgen in de loop van juni of juli nieuwe cijfers van het CPB. Op het ogenblik zijn er nog onvoldoende echt harde gegevens om te zeggen: we hebben het dieptepunt bereikt, of het gaat beter.

KOCKELMAN:
Houdt u er rekening mee dat de prognoses erger blijken te zijn?

BALKENENDE:
We hebben nu wat betreft de krimp eerst een percentage gehad van 3,5%. En u weet dat vanuit internationale instellingen nu al getallen worden genoemd van 4,5% krimp.

KOCKELMAN:
5% zelfs hier.

BALKENENDE:
Ja dat klopt. En dat geeft dus aan dat de eerdere verwachtingen op het ogenblik moeten worden bijgesteld in negatieve zin. En ik heb ook al aangegeven: ik vind het wel heel erg. We zijn ervan geschrokken, maar tegelijkertijd verbaast het me niet helemaal. Als in een belangrijk land als Duitsland, een heel belangrijke handelspartner van Nederland, de economie krimpt met een percentage van 6%, ja dan heeft het ook voor ons gevolgen.

KOCKELMAN:
Dus u houdt rekening met zwaar weer, en toch nog even terug naar mijn vraag. Houdt u er ook rekening mee dat de werkloosheid nog sterker oploopt dan het CPB heeft voorspeld?

BALKENENDE:
Nou het percentage van 8,% is heel veel, hoor. Dat is heel veel. En als het nog slechter zou gaan worden, dan hebben we - we hebben nu al zwaar weer - maar dan wordt het nog erger. Ik hoop niet dat dat het geval is, want ik heb nu het getal van het CPB - 8,5% - er zijn ook veel stellingen ook internationaal dat het 6% zou zijn. Dat is dan alweer lager. Maar het is op het ogenblik nog een beetje onduidelijk.

KOCKELMAN:
Dat betekent ook dat u extra moet gaan bezuinigingen. Daarover bent u ook in gesprek. Waarop gaat u ook alweer bezuinigen?

BALKENENDE:
Die bezuinigingen - ik heb al aangegeven - dat komt allemaal nog in de stukken die we zullen indienen. Daar ga ik nu niets over zeggen.

KOCKELMAN:
Jammer.

BALKENENDE:
Dat zullen we aankondigen in de stukken die volgende week zullen worden afgerond hopelijk. Maar je moet oppassen dat we niet bijvoorbeeld een situatie krijgen waarbij je ongeveer per maand de zaken moet gaan bijstellen.

KOCKELMAN:
Dat heeft u eerder gezegd, maar de dingen kunnen natuurlijk zo ingrijpend veranderen dat je wel genoodzaakt bent.

BALKENENDE:
We nemen nu genoegen met een hoog financieringstekort. De staatsschuld loopt op en dat is natuurlijk bepaald niet plezierig. Maar het is onvermijdelijk op het ogenblik.

KOCKELMAN:
Dan nog even naar een beslissing die u vandaag in de Ministerraad hebt genomen, namelijk dat taakstraffen dat minder snel zullen worden uitgedeeld. Kale taakstraffen heet het dan, voor mensen die zich schuldig maken aan bijvoorbeeld zedendelicten. Voor welke categorie geldt dat precies?

BALKENENDE:
Dan gaat het over [onverstaanbaar, red.] En in dit soort gevallen zegt de minister van Justitie en dus ook het kabinet dat je dan niet moet volstaan met een taakstraf. Dan is het beter om gewoon zwaarder te straffen.

KOCKELMAN:
Dus die mensen moeten naar de gevangenis?

BALKENENDE:
Daar komt het op neer.

KOCKELMAN:
En dat terwijl we net gevangenissen aan het sluiten zijn.

BALKENENDE:
Ja, maar goed dat zijn de afwegingen die worden gemaakt van wat is de capaciteit. Mag ik een voorbeeld noemen: we hadden te maken met een overcapaciteit voor de komende vijf jaar in Zuid-Nederland. En u weet: we hebben een afspraak nu met Vlaanderen dat een aantal delinquenten voorlopig in Nederland zullen worden gehuisvest. Dat heeft als voordeel dat mensen daar niet hoeven te worden ontslagen en onze gedachte is wel dat we na een paar jaar wel weer capaciteit nodig hebben.

KOCKELMAN:
Maar we sluiten voorlopig wel een paar gevangenissen.

BALKENENDE:
Ja, maar dat is ook omdat we die capaciteit niet nodig hebben.

KOCKELMAN:
Heeft de politiek in het verleden dan niet veel te overspannen gereageerd met een eis om nieuwe cellen bij te gaan bouwen?

BALKENENDE:
Nee, want we hebben een tijd gehad dat er werkelijk sprake was van tekorten. Maar u weet ook dat we de nodige maatregelen in het verleden hebben genomen door middel van zware straffen - daar gaat een zekere preventie ook vanuit, want als je weet: ik ga de fout in, en als er een zware sanctie op staat, dan denk je wellicht wel even na, dus je kunt wat dat betreft niet zomaar zeggen dat er verkeerde beslissingen zijn genomen.

KOCKELMAN:
Tot slot: u heeft ook een maatregel in gang gezet om oude auto's een slooppremie te geven. Wat is het, tot 750 euro, afhankelijk of het een auto of een bestelbusje is. Het gaat om 80.000 auto's schat u zo in. Dan denk je wel: je moet wel het geld hebben om een nieuwe auto te kopen in deze economische tijden.

BALKENENDE:
Ja, het is natuurlijk wel zo dat mensen natuurlijk wel geld hebben. Kijk, wanneer je je baan niet hebt verloren dan is je inkomen zelfs nog iets verbetert, omdat de inflatie gunstiger is geworden. Mensen stellen soms natuurlijk, of op het ogenblik wel, het kopen van een auto uit. Mensen hebben nu gedurende een aantal maanden de mogelijkheid om een financieel voordeel te krijgen.

KOCKELMAN:
Wanneer gaat de regeling in?

BALKENENDE:
Zo snel mogelijk.
KOCKELMAN:
Pinksteren las ik in de stukken.

BALKENENDE:
Het moet in het staatsblad verschijnen en dan gaat het ook gelijk in werking treden.

KOCKELMAN:
Dus zodra het daarin staat.

BALKENENDE:
Het gaat heel snel.

KOCKELMAN:
Het gaat heel snel. U gaat zelf nog even [onverstaanbaar, red.]

BALKENENDE:
Ik heb vorig jaar een nieuwe gekocht.

KOCKELMAN:
En geen oude nog ergens in de garage staan?

BALKENENDE:
Nee. Ik heb er geen belang bij.

KOCKELMAN:
U vrouw niet?

BALKENENDE:
Nee, we hebben een auto met zijn tweeën.

KOCKELMAN:
Ik dank u wel voor dit gesprek.

BALKENENDE:
Graag gedaan.

(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, RS)