Toespraak staatssecretaris Bijleveld bij Overijsselse Vrijwilligersprijs 2008
Er was een tijd in de Nederlandse politiek, dames en heren, dat iedereen alles verwachtte van de overheid; die moest het maar regelen. En er zijn nog steeds mensen die - als er iets tegenzit of tegenvalt - meteen de overheid de schuld geven.
Maar heel veel meer mensen zijn na gaan denken en realiseren zich dat wat er leeft en groeit in een samenleving, in een gemeente, in een wijk, het gevolg is van wat mensen zelf doen of zelf opzetten.
Zonder dat werkt het niet. Het blijft los zand, wat je soms ziet in buurten waar mensen zo verschillend zijn dat ze helemaal geen verantwoordelijkheid voelen.
Als je wilt dat er wat gebeurt moet je er - in elk geval eerste instantie - zelf mee beginnen.
En dan zijn er nog van die bewonderenswaardige types die er helemaal niet over nadenken, maar die gewoon de handen uit de mouwen steken.
Ik heb bewondering voor vrijwilligers – want daar praten we over, vier en een half miljoen vrijwilligers; dat is indrukwekkend.
Ik zit ook in een regering die gelukkig uitgaat van de eigen verantwoordelijkheid van mensen en die daar zelfs nog veel meer dan nu de nadruk op wil leggen.
Daarom dragen we allerlei verantwoordelijkheden van de Rijksoverheid over aan de gemeenten in het vertrouwen dat die weer de burger centraal zullen stellen.
En ook daarom kunt u zien dat we bezig zijn om allerlei hindernissen op te ruimen die mensen belemmeren in hun inzet als vrijwilliger.
Dat gebeurt overigens in het kader van een groter project waarin we de knelpunten willen oplossen die mensen zelf hebben aangewezen als de 10 meest irritante.
En eén daarvan is het grote aantal regels voor vrijwilligers die makkelijker kunnen of gewoon: wég moeten. Mensen willen een betere dienstverlening door de overheid, ook op dit gebied.
Dames en heren,
vrijwilligers willen zich inzetten voor wat ze belangrijk vinden; hun sportvereniging, het milieu, emancipatie, oude bomen of een schone speelplaats; van alles en nog wat.
Wat ze bijna zeker níet willen is ingewikkelde formulieren invullen, zich verdiepen in allerlei wetten en regels, elk jaar weer vergunningen regelen alsof ze een bedrijf zijn waar de gemeente streng op toe ziet.
En daar komt dan nog vaak bij dat, áls ze wat van de gemeente willen, ze niet weten aan welke deur ze moeten aankloppen.
Kortom, het werd tijd dat de overheid – en dan bedoel ik: rijk en gemeenten samen – het leven voor vrijwilligers makkelijker maakt en daar zijn we dan ook hard mee bezig.
Heel belangrijk is dat we vergunningen voor vrijwilligers afschaffen of een stuk makkelijker maken. Ik geef een paar voorbeelden:
U heeft geen vergunning meer nodig om borden langs te weg te zetten of een terrasje of bankjes neer te zetten.
Vroeger had u vaak allerlei kleine vergunningen nodig voor één activiteit. Er bestaat nu één evenementenvergunning.
En als u een collecte wilt houden wordt dat ook makkelijker.
De gemeenten willen – en dat is begrijpelijk - nog steeds agressieve collectes voorkomen, maar u kunt nu een doorlopende vergunning krijgen en met een collecterooster kunnen de collecties worden gespreid.
Misschien is dat in de ene gemeente nog niet net zo ingevoerd als in de andere gemeente. Maar als u dat ook wilt en u hebt het niet, ga in de slag met uw gemeenteraad.
We hebben voor vrijwilligers al een aantal goede voorbeelden uitgewerkt die door uw gemeente gevolgd kunnen worden.
Daarnaast volgen de meeste gemeenten een modelverordening van de VNG.
Samen met de VNG en de andere departementen heb ik de modelverordeningen doorgespit om te kijken waar het minder en eenvoudiger kan. Zo zijn zes van de achttien vergunningstelsels afgeschaft en tien vereenvoudigd. Als de gemeenten allemaal hierin meegaan wordt het een stuk makkelijker voor vrijwilligers.
Als we aan de ene kant gaten knippen in het vergunningennet moeten we wel voorkomen dat er aan de andere kant weer nieuwe obstakels ontstaan. Daarvoor hebben we nu de Vrijwilligerstoets, ontwikkeld door Movisie, de gemeente Zwolle en mijn ministerie.
Met die toets kun je zien wat de effecten zullen zijn van nieuwe regels voor vrijwilligers. Groningen en -uiteraard – Zwolle gebruiken die toets nu.
We hebben ook de tien beste oplossingen die in het land worden gebruikt bij elkaar gebracht. Dat boek heet “Passie onder Regeldruk”. Met die oplossingen in de hand wordt een vermindering van de lasten van 75% bereikt!
We hebben dit aan alle gemeenten gestuurd en de gemeenten kunnen het ook als een stappenplan gebruiken om de regeldruk onder vrijwilligers in zijn totaliteit aan te pakken.
Ik zei net dat er verschillen kunnen bestaan tussen gemeenten, maar dat betekent niet noodzakelijk dat sommige het minder goed doen, maar dat integendeel sommige gemeenten voorop willen lopen.
Ik wil dit najaar 15 gemeenten gaan ondersteunen die als “pioniergemeenten” de bestaande mogelijkheden gaan invoeren. Het Landelijk Contact Welzijnsambtenaren en de Vrijwilligersorganisatie Movisie gaan doorvoor bijeenkomsten organiseren. Hier in Zwolle gebeurt dat bijvoorbeeld op 6 november.
En wat merken de vrijwilligers zelf hier nou echt van?
In de eerste plaats kunnen die al die dingen die we als overheid en als koepels verzinnen terugvinden in een digitaal handboek. Dat is weliswaar voor Zwolle gemaakt maar het kan zo omgetoverd worden voor andere gemeenten.
En dan blijkt bijvoorbeeld:
Dat vrijwilligers geen vergunning meer nodig hebben voor kleine evenementen zoals een buurt barbecue of een scouting open dag,
Dat u niet elke keer opnieuw een vergunning nodig hebt voor de speelautomaten in uw kantine dat kan nu voor onbepaalde tijd.
En wilt u een loterij organiseren of bingo avonden dan kunt u dat via het internet regelen.
En als u in aanmerking komt voor subsidie dan bestaat de mogelijkheid om die voor een aantal jaren te vragen in plaats van steeds opnieuw.
Dames en heren,
Vrijwilligerswerk blijft een zaak van toewijding en inzet en ik ga er helemaal niet over hoeveel tijd u daaraan wilt besteden.
Ik kan en wil dan ook niet het werk zélf makkelijker maken.
Wat ik wel wil, sterker nog, wat ik als mijn opdracht zie, is het weghalen van onnodige last.
U moet doen waar u goed in bent en de overheid moet juist nalaten waar ze helaas soms erg goed in is gebleken.
Maar een ding wil u wel vragen: vertel het ons: de gemeenten en mijn ministerie, als u regels ziet en lasten ondervindt die niet nodig zijn. Dan kunnen we daar wat aan doen.