Experimenten met OV leiden tot betere regionale bereikbaarheid
Gratis of goedkoop openbaar vervoer kan leiden tot sociaal-maatschappelijke winst voor ouderen, het vullen van lege stoelen in de bus en betere regionale bereikbaarheid. Dat blijkt uit de evaluatie van de tien experimenten om de filedruk te verminderen en vier experimenten met gratis openbaar vervoer (OV) voor ouderen in 2007 waarin het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft geparticipeerd.
Dit zijn enkele conclusies uit de evaluatierapporten ‘Experimenten gratis of goedkoop openbaar vervoer bij fileknelpunten’ en ‘Gratis openbaar vervoer voor 65-plussers’, die staatssecretaris Huizinga van het ministerie van Verkeer en Waterstaat vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Samengevat geven de onderzoeken aan dat gratis of goedkoop OV nieuwe reizigers aantrekt, dat het tot extra reizen en het ondernemen van activiteiten door ouderen leidt. Ook fietsers hebben gebruik gemaakt van het aanbod. De files zijn niet aantoonbaar verminderd door het aanbieden van gratis of goedkoop OV. Wel is de stedelijke bereikbaarheid verhoogd. Ook is er geen verband vastgesteld tussen eenzaamheidsgevoelens van ouderen en gratis of goedkoop OV.
Gemak blijkt het belangrijkste argument om gebruik te maken van het OV. De prijs blijkt niet de enige doorslaggevende factor voor filerijders en ouderen. Het gemakkelijk verkrijgen van een vervoerbewijs, goede OV-beschikbaarheid en toegankelijke voertuigen en haltes zijn ook belangrijk. Daarbij moet voor de filerijders een sense of urgency zijn. Pas als de filerijder de file als voldoende hinderlijk ervaart, overweegt men de overstap naar het OV te maken. Belangrijk is dan vervolgens dat er een goed OV netwerk beschikbaar is (snel en frequent) en dat daarmee substantiële reistijdwinst behaald kan worden.
Dit beeld wordt bevestigd door experimenten elders in het land waar VenW niet in heeft geparticipeerd. Het gratis vervoer blijkt in elk geval niet noodzakelijk. Leerervaringen zijn dat een aanbieding op prijs, goede communicatie over de mogelijkheden van het OV en gemak bij het verkrijgen van het plaatsbewijs succesfactoren zijn.
In vier gebieden, het noordelijk deel van Noord-Holland, Parkstad Limburg, Nijmegen en Rotterdam zijn met steun van het ministerie van Verkeer en Waterstaat proeven gehouden met gratis openbaar vervoer voor 65-plussers. De proeven duurden 4-6 maanden. Nijmegen en Rotterdam hebben de proeven op eigen kosten verlengd. Uit de proeven is gebleken dat de doelgroep meer activiteiten zijn gaan ondernemen. Daarnaast is het gebruik van het OV door de doelgroep toegenomen; het aantal extra reizigers is beperkt gebleven.
Om de resultaten van de experimenten met gratis of goedkoop ov goed te kunnen beoordelen wordt binnenkort verder geëxperimenteerd met andere doelgroepen en andere thema’s. Het doel blijft om (potentiële) reizigers beter met het OV bekend te maken. Daarnaast is er de wens een breder zicht te krijgen op de effecten van het instrument gratis of goedkoop OV op geheel andere doelgroepen en thema’s.
Staatssecretaris Huizinga van Verkeer en Waterstaat verwacht in het najaar van 2008 een nieuwe reeks van experimenten te beginnen. Huizinga vraagt de decentrale overheden hiervoor voorstellen in te dienen. Gedacht wordt aan de thema’s bereikbaarheid (Park + Ride), sociaal recreatief vervoer zoals ov-arrangementen voor recreatieve voorzieningen, kennismaking met het OV voor mensen die een nieuwe woon- of werkplek hebben en gratis OV voor vroege vogels (Early Birds concept uit Australië).
Het kabinet heeft in het coalitieakkoord in het kader van de stads- en streekvervoer ruimte en middelen beschikbaar gesteld om te experimenten met tariefdifferentatie waaronder gratis OV voor specifieke doelgroepen.