Kijkwijzer werkt
Kijkwijzer werkt. Dat zei minister Rouvoet in zijn toespraak ter gelegenheid van het afscheid van Hedy d’Ancona als bestuursvoorzitter van het NICAM. De minister gaat in op het succes van de Kijkwijzer en prijst haar betrokkenheid bij het adviessysteem voor ouders om kinderen te beschermen tegen schadelijke mediabeelden. Onder haar bestuursvoorzitterschap wist Hedy d’Ancona bovendien het overgrote deel van de audiovisuele branche aan Kijkwijzer te binden. Kijkwijzer dient nu als voorbeeld voor de landen om ons heen.
Geachte dames en heren, geachte mevrouw d’Ancona,
Ik vind het leuk om hier vandaag te mogen spreken ter gelegenheid van het afscheid van mevrouw d’Ancona van het NICAM. Het zal u misschien verbazen dat juist ík hier sta. Mevrouw d’ Ancona en ik verschillen immers van mening over bijna alle denkbare onderwerpen die ons in het dagelijks leven bezighouden.
Toch is er ook iets wat ons bindt: Dat is de Kijkwijzer. Niet niks, want het is ook meteen het meest tastbare en herkenbare resultaat van NICAM onder haar bestuursvoorzitterschap. Bovendien een voorbeeld voor landen om ons heen. Nederland was het eerste land met een uniform systeem gericht op advisering in gebruik van media. Een systeem dat een adviesleeftijd geeft én iets over de inhoud vertelt. Onlangs namen IJsland en Turkije dit voorbeeld over. Binnen Europees verband is PEGI (Pan European Game Information) het eerste Europese classificatiesysteem voor computer- en videospelletjes geschoeid op de Kijkwijzer-leest.
Antoine de Saint-Exupéry schreef in De Kleine Prins: ‘Alleen met het hart kun je goed zien. Het wezenlijke is voor de ogen onzichtbaar’. Met het hart gebruiken ouders en opvoeders de Kijkwijzer (en PEGI). Het biedt hen een handvat om verstandige keuzes te maken in het mediagebruik van hun kinderen. Het doet mij plezier dat 9 van de 10 ouders en opvoeders de kijkwijzer al kent en ook gebruikt.
De pictogrammen die de advisering verbeelden, spelen daarbij een grote rol. Ze gaven de Kijkwijzer hun zichtbaarheid, niet alleen bij ouders, vooral bij kinderen. Onderzoek van het NICAM en Jeugdjournaal laat zien dat driekwart van de kinderen aan de hand van het systeem bepaalt of ze een programma bekijken. En de populariteit blijkt ook wel uit het enthousiasme waarmee ze samen met het NICAM hun eigen pictogrammen mochten ontwerpen. ‘Voor meisjes’, ‘meekijkende ouders ongewenst’, ‘en ‘huilen’ vond ik mooie voorbeelden van hoe Kijkwijzer leeft.
Met die afbeeldingen was, destijds toen het NICAM besloot ze te gaan gebruiken, lang niet iedereen het eens. Men vond ze wat te ‘vrij’. Maar mevrouw d’Ancona reageerde daarop vastbesloten: ‘dat doen we wel, want daar spreekt energie uit’. De pictogrammen zorgden ervoor dat de Kijkwijzer aansloeg. Mevrouw d’Ancona, die vastbeslotenheid en betrokkenheid kenmerkt uw voorzitterschap van het NICAM.
Een systeem bedenken hoeft namelijk geen kunst te zijn, maar een systeem geaccepteerd krijgen door de aanbieders van audiovisuele middelen én de gebruikers. Dat is iets anders.
Tijdens uw voorzitterschap heeft u partijen in de audiovisuele branche weten te motiveren om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. U heeft bijna de hele branche aan de Kijkwijzer weten te committeren. U heeft ze met het hart laten kijken. Dat is niet alleen een mooie prestatie, maar ook van groot belang. Deze partijen moeten de Kijkwijzer immers uitvoeren en dat strookt lang niet altijd met commerciële belangen die zij hebben. Zo moeten omroepen uitzendtijden aanpassen aan leeftijdsgrenzen, moeten bioscopen, videotheken en winkels het wetboek van strafrecht in acht nemen. Ruim 2200 organisaties zijn via brancheorganisatie of rechtstreeks bij het NICAM aangesloten en daar stopt het niet.
Het Kijkwijzersysteem laat in de afgelopen jaren continue ontwikkeling zien. Aan uw opvolgster, mevrouw Lodders, de uitdaging om de door u ingezette dynamiek op te pakken, het grote draagvlak voor het NICAM levend te houden en nog verder uit te breiden. Bovendien de taak Kijkwijzer te blijven ontwikkelen. De classificering ‘niet voor kinderen jonger dan 9 jaar’ zal onder het voorzitterschap van mevrouw Lodders officieel deel gaan uitmaken van het adviseringssysteem. Een mooi voorbeeld van samenwerking tussen het NICAM en overheid.
De komende tijd kan de rol van ouders en opvoeders in het Kijkwijzersysteem verdere aandacht krijgen. Ouders zijn niet alleen gebruikers van het systeem, maar kunnen ook een belangrijke adviserende rol spelen. Aansluiting zoeken bij de beleving van die ouders is daarbij van belang. Ouders zouden bijvoorbeeld actief betrokken kunnen worden bij toetsingscriteria, klachtenafhandeling, uitspraken en het nieuwe geschiktheidssysteem.
Samen met minister Plasterk ga ik daarover graag met uw opvolgster in gesprek.
Mevrouw d’Ancona, ik wil u mede namens het NICAM hartelijk danken voor uw tomeloze inzet voor en betrokkenheid bij deze organisatie met een goed functionerende Kijkwijzer als resultaat. Als ik een pictogram voor uw bestuursvoorzitterschap zou moeten kiezen zou het zeker een omhoog gestoken duim zijn, chapeau!
Dames en heren dank voor uw aandacht.