Nieuwjaarsbijeenkomst van de Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland
Speech door de minister van Economische Zaken, mevrouw M.J.A. van der Hoeven over de Nederlandse gasvoorziening in internationaal perspectief, tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van de Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland, Den Haag, 16 januari 2008
Dames en heren,
Het doet mij plezier dat u mij vandaag op uw Nieuwjaarsbijeenkomst hebt uitgenodigd. Ik wens u en uw naasten een heel gelukkig en gezond 2008 toe!
Ik wil het vandaag vooral met u hebben over de Nederlandse gasvoorziening in internationaal perspectief. Een belangrijk onderdeel daarvan is onze ambitie om Nederland tot de gasrotonde van Noordwest-Europa te maken. Zeer binnenkort zal ik de Tweede Kamer informeren over enkele maatregelen die ik ga nemen om deze ambitie te verwezenlijken.
Mijn bredere visie op die ambitie - en op de hele energievoorziening - wil ik bewaren voor het energierapport dat later dit voorjaar verschijnt. Daarin zal ik de ontwikkeling schetsen van de markten en de beleidsinitiatieven die nodig zijn voor een betaalbare, betrouwbare en duurzame energievoorziening.
Laat ik nu volstaan met op te merken dat een ingrijpende transitie van onze energievoorziening nodig is om het schaarsteprobleem en het klimaatprobleem het hoofd te bieden. We komen er niet met traditionele oplossingen alleen. Op alle fronten is ondernemerschap en innovatie nodig om de energievoorziening toekomstbestendig en duurzaam te maken. De noodzakelijke energietransitie zal direct en indirect ook gevolgen hebben voor de gasvoorziening in Nederland.
In dit verband wil ik de productie van groen gas niet onbenoemd laten. Vergroening van de gasvoorziening is nodig en ik ben blij met de ambities van marktpartijen op dit gebied. De productie van groen gas zal ik ondersteunen met de SDE-regeling. Ik wil u oproepen om snel met nadere afspraken te komen over de kwaliteit van groen gas en de borging daarvan. Ik verwelkom het initiatief van Gasunie om groen gas te certificeren en overweeg dit ook wettelijk te regelen.
Vandaag wil ik alvast een tipje van de sluier voor u oplichten van mijn plannen met de internationale gasvoorziening. En omdat ik tevens de binnenlandse gasmarkt beter wil laten functioneren, zal ik ook daar kort op ingaan.
Dames en heren!
Gas is van wezenlijk belang voor de Nederlandse samenleving. We kunnen niet zònder. U weet dat als geen ander - uw vereniging bestaat immers al sinds 1873.
Huishoudens, bedrijven, instellingen, ze verwarmen en verhitten op gas. En ook bij de productie van elektriciteit en bij een aantal chemische processen speelt gas een belangrijke rol.
We zijn sinds de vondst van de gasbel bij Slochteren in 1959 behoorlijk verwend geraakt. Onze gasvoorraden vormen een belangrijke pijler onder onze economie. Dankzij ons aardgas zijn we als klein land toch een invloedrijke partner in de EU. Een positie die we moeten koesteren en in stand houden.
Maar we moeten wel reëel zijn. We weten dat de aardgasvoorraden in onze bodem langzaamaan opraken. Tussen 2020 en 2025 zal Nederland netto-importeur van gas worden. Willen we ook dàn de gastoevoer veilig stellen, dan zullen we nu al maatregelen moeten nemen. Want het is geen automatisme dat het gas naar ons land stroomt.
Als we echter kans zien onszelf in de Noordwest-Europese markt te profileren als het verkeersknooppunt bij uitstek voor import, doorvoer, opslag en handel in gas, dan vormen we een interessante partner voor zowel de verre leveranciers als de meer nabijgelegen afnemers. Met alle bijbehorende economische spin-offs van dien. Dat is de basisgedachte van Nederland als gasrotonde.
Om zover te komen, zullen we op diverse fronten actie moeten ondernemen. Zowel mondiaal als met onze buurlanden. En natuurlijk ook nationaal.
Dames en heren!
Laat ik beginnen met de mondiale component. Hoewel we onszelf nog steeds tot de prominente gasproducenten mogen rekenen, zal onze bijdrage aan de internationale gasmarkt geleidelijk aan afnemen. Andere, grotere spelers zullen onze rol overnemen. We zullen ons moeten realiseren dat er meer en meer gasaanbiedende partijen komen die uiteindelijk zullen bepalen hoe de gasstromen lopen. Ik wil voorkomen dat we daarbij voor voldongen feiten worden geplaatst. Onze voorzienings- en leveringszekerheid mogen niet in het gedrang komen.
Daarom leg ik contacten met die gasproducerende landen en zoek ik naar strategische samenwerking. Onlangs ben ik in Rusland geweest en binnenkort ga ik daarvoor naar Algerije. Diversificatie van leveranciers en aanvoerlijnen is daarbij van groot belang. Dat is eens te meer noodzakelijk omdat er toenemende concurrentie is op de wereldmarkt van vloeibaar aardgas.
We moeten de contacten met gasproducerende landen de komende tijd dus verder uitbouwen en verdiepen. Daar is tijd voor nodig. Dat hebben we de afgelopen jaren aan den lijve ondervonden in de contacten met de Russen.
Je moet daar regelmatig op bezoek met breed samengestelde handelsmissies, met bedrijven en kennisinstellingen gericht op de specifieke behoeften aan producten en kennis van Rusland. Al die inspanningen kunnen veel vruchten afwerpen. Zeker als we onze gasvraag op een slimme manier weten te koppelen aan de Russische vraag naar producten en kennis die wij kunnen bieden. Bijvoorbeeld op het gebied van energiebesparing, landbouw of watermanagement.
Dan de het Europese aspect, dames en heren.
Op Europese schaal werk ik in het Gas Platform samen met België, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk aan de totstandkoming van een Noordwest-Europese gasmarkt. Dit gasoverleg met onze buren heeft twee samenhangende doelstellingen: het bevorderen van grensoverschrijdende gashandel en het verbeteren van de voorzieningszekerheid. Het is voor de grote gasleveranciers immers veel aantrekkelijker om gas naar een goedwerkende Noordwest-Europese gasmarkt te brengen dan alleen naar Nederland!
Om te komen tot zo'n Noordwest-Europese gasmarkt is het nodig om goede afspraken te maken met onze buurlanden. Die afspraken kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat transportprocedures worden geharmoniseerd en toegang tot grensoverschrijdende transportcapaciteit voor alle partijen wordt gewaarborgd. Maar ook moet duidelijker worden vastgelegd wat in crisissituaties moet gebeuren. We moeten dus strategisch èn technisch samenwerken om onze gezamenlijke doelstellingen te bereiken.
Binnen deze Noordwest-Europese markt neemt Nederland wel een heel speciale positie in. Denk aan onze geografische ligging (aan zee; tussen grote gasmarkten Duitsland en het Verenigd Koninkrijk in), de geologie (onze bodem is zeer geschikt voor ondergrondse gasopslag) en vanwege onze infrastructuur, niet alleen fysiek maar ook op kennisgebied. We zijn daardoor een zeer geschikt land voor de aanlanding van LNG, het verhandelen van gas en de opslag en het transport van gas. Het geschikt maken van lege gasvelden voor gasopslag is een essentieel element van onze ambitie om gasrotonde te worden.
In dit verband wil ik ook het optimaal benutten van onze kleine gasvelden noemen. Door middel van het stimuleren van de gasproductie uit kleine velden zorgen we er voor dat Nederland optimaal profiteert van de voordelen van haar bodemschatten.
Die voordelen betreffen zowel de voorzieningszekerheid als de financiële opbrengsten. De hoge olieprijs is uiteraard gunstig voor het beleid ten opzichte van kleine velden. Bovendien zal ik het komend jaar door diverse initiatieven een extra stimulans geven aan kleine velden. Zo zal ik een wetsontwerp indienen waardoor het mogelijk wordt winningsvergunningen gedeeltelijk in te trekken. Hierdoor zullen slapende velden beschikbaar komen voor andere marktpartijen.
Ook hoop ik binnenkort met de mijnbouwindustrie een convenant overeen te komen waarin het actieve gebruik van vergunningen wordt bevorderd. Daarnaast werk ik hard aan de afronding van een financiële stimulans van de zeer marginale velden op de Noordzee.
Dames en heren!
Tenslotte de nationale component van mijn verhaal. Wil Nederland werkelijk als gasrotonde voor Noordwest-Europa kunnen fungeren, dan is er ook in eigen land nog het nodige werk aan de winkel.
We zullen een goed werkende, open gasmarkt moeten hebben. Afnemers moeten daarop de producten kunnen vinden waar zij behoefte aan hebben, tegen de juiste prijzen en aanvaardbare voorwaarden. Zover zijn we nu nog niet helemaal. Daarom zullen er de komende tijd drie belangrijke verbeteringen moeten komen:
1. Het gas moet gemakkelijker verhandeld kunnen worden, liefst op één nationale geïntegreerde handelsplaats voor hoog- en laagcalorisch gas;
2. We moeten de capaciteit van onze infrastructuur voor de import, export en transport van gas vergroten om nieuwe gasstromen te kunnen aantrekken en te verwerken;
3. Aan netgebruikers moeten betere mogelijkheden worden geboden om zelf actief bij te dragen aan het in balans houden van het Nederlandse gasnet en zo fluctuaties in de vraag naar gas op te vangen.
Zeer binnenkort stuur ik hierover een brief naar de Kamer. Daar wil ik nu verder niet op vooruitlopen, dus u moet nog even geduld hebben.
Dames en heren!
Maatregelen voor een meer open gasmarkt zijn onvermijdelijk. Een betere werking van de binnenlandse groothandelsmarkt is immers de sleutel tot de toekomstige Nederlandse positie als gasrotonde van de Noordwest-Europese markt.
Daarbij heb ik uw steun nodig. Ook daarom was ik blij met uw uitnodiging: die geeft me de kans om u toe te spreken als vereniging van prominente spelers in de nationale en internationale gaswereld.
Ik ga afronden. Wij hebben een gezamenlijk belang, dames en heren. Met elkaar moeten we werken aan een robuuste gasvoorziening die duurzaam en betrouwbaar is en waarmee we ook geld kunnen verdienen. Dit vraagt om een gedegen visie en een helder beleid van de overheid. Daar mag u mij op aanspreken.
Maar het vraagt ook om forse investeringen, ondernemerschap en innovatie. En daar spreek ik u op aan. Daarbij moeten we buiten de gangbare paden durven te treden om daadwerkelijk te vernieuwen en om aanwezig te blijven aan de wereldtop op gasgebied.
Ik stel u daarom voor om op korte termijn structureler overleg te starten om de verwezenlijking van de gasrotonde gezamenlijk ter hand te nemen en de kennis en kunde die hiervoor in Nederland aanwezig is te bundelen. Ik hoop van harte dat u aan deze uitnodiging gehoor zult willen geven.
Dank u wel!
-slot-