Nationaal vastgoeddebat
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
Wij zijn hier in wat we op Verkeer en Waterstaat de draaischijf van de Randstad noemen: Utrecht. Eén van de belangrijkste prioriteiten van VenW is de verantwoordelijkheid voor het programma Randstad Urgent. Daarover wil ik kort iets zeggen.
In de Randstad wordt de helft van het nationaal inkomen gegenereerd. Driekwart van de Nederlandse export is afkomstig uit de Randstad, en zestig procent van de buitenlandse directe investeringen vinden in de Randstad plaats.
Deze voor het gehele land zo belangrijke Randstad loopt vast, als we niet doortastend optreden. Onze topregio staat internationaal onder druk, zoals ook het rapport Territorial Review Randstad van de OESO onlangs bevestigde. Ik noem even wat cijfers om dat te illustreren. In de Europese rangorde zijn we van de vijfde naar de zesde positie gedaald. De motor van onze economie is als aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven ingehaald door Barcelona, en moet Londen, Parijs, Frankfurt en Brussel voor zich dulden. Op de lijst van de Economist Intelligence Unit van prettige werkmilieus is de Randstad van plek drie naar zes gegaan. De groei van de productiviteit tussen 1995 en 2005 is met 1,7 procent ook laag, vergeleken met groeiers als Dublin en Stockholm. Die lieten respectievelijk groeicijfers zien van 4,3 en 3,7 procent.
Uit de kritische rapporten over de Randstad blijkt dat zowel de arbeidsmarkt als de woningmarkt behoorlijk inflexibel is. Daarnaast zijn ruimtelijke factoren een obstakel voor economische ontwikkeling: de bereikbaarheid is onder de maat en het woonklimaat niet optimaal. Ook de gevolgen van klimaatverandering voor dit laaggelegen gebied vragen natuurlijk de nodige zorg en aandacht.
Tot zover het zorgelijke geluid. Maar een zorgelijk geluid is altijd nodig voor een nieuw elan en een nieuwe aanpak. Met het programma Randstad Urgent geeft dit kabinet héél duidelijk aan dat wij de leemte willen opvullen die is ontstaan in de verantwoordelijkheid voor de Randstad. En ik zeg met trots dat Verkeer en Waterstaat daarin de lead heeft gekregen; Minister Eurlings is verantwoordelijk voor het programma Randstad Urgent. Er bestaat bestuurlijk draagvlak om lang slepende projecten in de Randstad op onconventionele wijze op te lossen. Nieuw is de duo-aanpak: één rijksbestuurder en één regionale bestuurder zijn samen verantwoordelijk voor een project; ze hebben resultaatafspraken getekend, met een termijn. Hier is de projectambassadeur aan gekoppeld, die onder andere uit het bedrijfsleven kan komen. Met naming, faming en shaming, en met het inzetten van – juridische – doorzettingsmacht als het nodig is, hopen we succes te boeken bij de bestuurlijk volle tafels van de Noord- en Zuidvleugel.
De nieuwe manier van besluitvorming hebben we al laten zien, bijvoorbeeld bij de beslissing over de A6/A9; de verbinding tussen Almere, Amsterdam en Schiphol. Jarenlang lag het onbeslist in de bureaulade op Verkeer en Waterstaat. We hebben nu een helder besluit voor de A1, A6, A9 en A10. Dit is met name van belang voor de ontwikkeling van Almere. Daar wordt de komende jaren maar liefst 3,5 miljard euro in geïnvesteerd. Over het OV besluiten we naar verwachting binnenkort; ook een forse investering zult u zien.
U weet dat in het programma Randstad Urgent nog eens 35 projecten zijn geselecteerd. Die willen we net zo voortvarend gaan aanpakken als de A6/A9. Laat ik er eens een paar noemen waarvan de uitvoering vóór het einde van deze kabinetsperiode begint. Ik vind het zelf een hele mooie rij:
- De aanpak van de zwakke schakels in de kustverdediging. In Noordwijk zijn we al aan de slag gegaan, in 2008 beginnen we bij de Delflandse kust, in 2009 bij de Scheveningse kust.
- Het openstellen van de extra rijstroken A12, vanaf 2011.
- De start van landaanwinning voor de tweede Maasvlakte en de aanleg van 750 hectare natuur- en recreatiegebied in de Rijnmond.
- De ontsluiting van de Mainport Rotterdam door aanpassing van de A15 op een innovatieve manier.
- We vormen de Oude-Rijnzone om tot een aantrekkelijke woon- en werkomgeving.
- En last but not least noem ik hier de aanpak van de draaischijf Utrecht. Hierbij gaat het erom dat de driehoek Utrecht-Hilversum-Amersfoort en de Ring Utrecht beter gaat functioneren. Dat vereist een samenhangend pakket voor het hoofdwegennet, het onderliggende wegennet, het Openbaar Vervoer en faciliteiten voor de fiets. In deze kabinetsperiode wordt gekozen uit voorkeursalternatieven en vallen besluiten over de financiering.
Kortom, we hebben een gebalanceerde set van projecten op het gebied van natuur, water, wegen en woningen om op korte termijn het woon-, werk- en leefklimaat in de Randstad te verbeteren. Bovendien komt het kabinet in medio 2008 met een integrale en breed gedragen visie op de Randstad tot 2040.
Doorpakken en besluitvaardigheid, dat is ons verhaal. Het gaat om de rol van de overheid in de ontwikkeling van Nederland. Minister Eurlings is er als programmaminister op gebrand om met een on-Nederlands vertoon, business as unusual, de bestuurlijke cultuur te veranderen. Dat speelt bijvoorbeeld bij de besluitvorming rond de A4 Midden-Delfland, ook wel de langstlopende discussie van Nederland. Samen met de provincie wil Eurlings deze kabinetsperiode tenminste de knoop doorhakken.
Daarbij moeten we één aspect niet uit het oog verliezen. Projecten lopen inderdaad vaak vertraging op door bestuurlijke drukte en het gedegen afwegen van belangen. Maar even vaak is er ook ingewikkelde regelgeving in het spel, met name rond verkeer, lucht en geluid. De Commissie Elverding is daarom in het leven geroepen, om te adviseren hoe we besluitvorming over infrastructuur kunnen versnellen.
Snelheid, doorzettingsvermogen, daadkracht: dat is ons aanbod, dat mag u van de overheid verwachten. Maar die bal kaats ik wel terug: wat mag de overheid van u verwachten? U woont en werkt in dit mooie land, dus in de geest van Kennedy vraag ik: ‘What can you do for your country?’ We delen immers het gezamenlijke belang van een vitaal, dynamisch Nederland.
En als ik dat zeg, dan doel ik onder andere op de mogelijkheden die publiek-private samenwerking biedt. Het project Mainport-Zuid en de tweede ontsluiting van de Rotterdamse haven zijn voorbeelden van zulke samenwerkingsconstructies, net als het Zuidas-project in Amsterdam. Het is de bedoeling dat rond de jaarwisseling het prospectus voor de Zuidasonderneming bestuurlijk is afgestemd en gereed is voor politieke besluitvorming. De Zuidas is een mooi voorbeeld van dubbel grondgebruik op een kansrijke locatie, die daarom met PPS te ontwikkelen is. Een sterke overheid en een sterke marktsector zijn de belangrijkste ingrediënten van welvaart.
Dames en heren,
Ook met investeringen van het bedrijfsleven in grote projecten in de Randstad, kan deze weer op topniveau op komen. Er zouden ook vanuit de markt voorstellen kunnen komen voor projecten die in Randstad Urgent worden opgenomen. Elk jaar een paar nieuwe projecten die de plek opvullen van de projecten die af zijn, en met financiering, natuurlijk.
Dank u wel.