Gemeente Goedereede
Toespraak burgemeester tijdens dodenherdenking en overdracht monument
In de gemeente Goedereede vonden op 4 mei de jaarlijkse dodenherdenking
en overdracht van het oorlogsmonument plaats. De herdenking en de
overdracht vonden plaats bij het monument aan de hoek van de
Dorpsweg/Hazersweg in Ouddorp. Vanaf Zalencentrum Dorpstienden liepen
belangstellenden een stille tocht naar het monument. Daar hield
burgemeester Van de Velde-de Wilde een toespraak. Na de toespraak
werden er kransen gelegd. Om 20.00 uur werden er twee minuten stilte
gehouden. Na het spelen van de Taptoe en het Wilhelmus kon iedereen
langs het monument lopen en desgewenst bloemen leggen. Hieronder is de
toespraak van de burgemeester te lezen.
Dames en heren, jongens en meisjes,
Hartelijk welkom namens de gemeente Goedereede bij onze jaarlijkse
herdenking bij onze monumenten in Ouddorp. Het is goed om te zien dat u
met zo velen vanavond aanwezig bent. En dat u gezamenlijk de hectiek
van de dag opzij zet en de tijd neemt om met elkaar te beseffen, dat
vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid is een groot goed waarvoor
een hele hoge prijs betaald is en waarbij vele onschuldige burgers
omkwamen.
Uiteraard herdenken we speciaal de mensen wier namen hier op ons
`1940-1945 monument' prijken. Dit zijn slachtoffers van de grote razzia
eind 1944, waarbij een groot aantal mannen gedwongen werd om in
Duitsland te werken en niet mochten terugkeren. Ook zijn er
slachtoffers van de bombardementen hier in Ouddorp. Onze gedachten gaan
terug naar die zesde april 2005, toen er drie vissersmannen omkwamen
nadat een opgeviste bom uit de Tweede Wereldoorlog op hun schip `de OD
1' ontplofte.
We voelen ons één met allen die verdriet hebben om hun geliefden en
bekenden die tijdens de bevrijding in1945 in ons land, in
Nederlands-Indië, in het Verre-Oosten of waar ook ter wereld verbleven,
niet mochten meemaken.
Op 4 mei herdenken wij alle burgers en militairen, die vanaf de Tweede
Wereldoorlog tot vandaag in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook
ter wereld zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesmissies.
Voor de 66e keer herdenken en gedenken, ook hier in Ouddorp.
Jaarlijks heeft het Nationaal Comité 4 en 5 mei een thema waarin men de
herdenkingen vanuit een bepaald perspectief bekijkt. Dit jaar is het
thema `Vrijheid op straat' gekozen.
Het is vrijdagavond 20.00 uur. De gordijnen zijn gesloten, de
straatverlichting is gedoofd. Geen mens is meer op straat, behalve
militairen en mensen die zich voor het weinige licht moeten verstoppen.
Auto's en fietsen mogen alleen gedempt, flauw licht voeren. Vanuit de
lucht is niet meer zichtbaar waar steden en dorpen liggen, alles is
donker. Wordt je op straat gezien, dan loop je het risico te worden
opgepakt. Of erger.
Deze maatregel, de verduistering genoemd, werd in Nederland ingevoerd
in 1940 en verzwaard in 1942. Het is één van de maatregelen die het
directe resultaat waren van de bezetting. Tijdens de oorlog waren
mensen niet vrij op straat. Wegblokkades, spontane controles en Duitse
soldaten die op straat mensen aanhielden, waren aan de orde van de dag.
De Noordzeestranden, ook onze stranden, waren afgezet met prikkeldraad
en de grenzen waren gesloten en werden streng bewaakt. Je was niet vrij
om te gaan en staan waar je wilde, doordat de bezetter de grondwet
buiten werking had gesteld. Als gevolg hiervan waren mensen eigenlijk
vogelvrij. Dat gold voor iedereen die zich verzette tegen de bezetting,
bijvoorbeeld voor mannen die weigerden voor de Duitsers te werken. Maar
ook gewone burgers konden zomaar worden opgepakt als
represaillemaatregel voor verzetsdaden. Denk hierbij aan de razzia bij
ons in Ouddorp.
De Joodse gemeenschap werd zeer getroffen door extra strenge
maatregelen. Vanaf 1942 stonden op veel plaatsen borden met de tekst
`voor Joden verboden'. Tijdens razzia's werden Joden en andere als
minderwaardig bestempelde mensen zonder aankondiging of vorm van proces
opgepakt, gevangen genomen en van hun burgerrechten beroofd. Voor zes
miljoen Joden in Europa eindigde deze arrestatie in de dood.
En ook buiten Europa heeft de oorlog gruwelijke impact gehad. Vrijwel
alle landen en (koloniale) gebiedsdelen in de wereld waren direct of
indirect betrokken bij de oorlog. Zoals in voormalig Nederlands-Indië,
waar een groot deel van de bevolking onder zeer zware omstandigheden
moest leven of te maken kreeg met grove mensenrechtenschendingen in de
interneringskampen. Ook de Aziatische bevolking leed enorm onder de
repressie van Japan.
Na de Tweede Wereldoorlog bestond wereldwijd een diep verlangen naar
vrede en vrijheid. Sinds het einde van die oorlog is veel veranderd in
de verhoudingen in de wereld. Internationaal zijn afspraken gemaakt om
oorlog te voorkomen en vrijheid te waarborgen.
En wat is de huidige praktijk en realiteit?
Helaas zijn mensen niet overal vrij om te gaan en staan waar ze willen.
We hoeven de krant maar open te slaan om te zien op hoeveel plaatsen
ter wereld mensen niet vrij over straat kunnen. De grote protesten
momenteel tegen de onderdrukking met name in de islamitische landen,
Egypte, Libië en Syrië zijn hier helaas een intens voorbeeld van. Ook
op andere plaatsen in de wereld woeden er oorlogen. Het ontbreken van
enige vorm van democratie, het steeds zwaardere juk van de
onderdrukking, het ontbreken van ontwikkelingen en de meest basale
voorzieningen voor mensen en de verachting voor de alleenheersers,
heeft tot grote saamhorigheid geleid en tot de opstanden zoals we die
de laatste maanden kunnen volgen. Het hard terugslaan van de leiders,
het schieten op eigen inwoners en het volkomen negeren van
internationale afspraken, doet ons allemaal huiveren. Vele slachtoffers
zijn er al gevallen.
Jongens en meisjes, wij zijn bijzonder blij dat jullie er zijn! Jullie
spelen een belangrijke rol voor de toekomst. Al vele jaren hebben
jullie scholen `de Koningin Beatrix' en `de Westhoek' ons monument ter
nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog geadopteerd. Straks leggen
jullie ook bloemen bij het monument. Symbolisch door de overdracht van
de groepen 8 naar de groepen 7. Jullie zullen het stokje van ons
ouderen op termijn overnemen, jullie zijn de generatie van de toekomst
die moet blijven uitdragen dat dit nooit meer mag gebeuren. Jullie
kunnen vrij op straat spelen.
Kinderen in oorlogsgebieden hebben het ontzettend zwaar, ze kunnen niet
vrij op straat spelen, ze kunnen niet naar school en velen verliezen
hun ouders. Er is geen nazorg en vaak geen opvang, ze worden vaak aan
hun lot over gelaten. In hun ogen zie je angst en ontzetting, ze zijn
geen kind meer. En vele kinderen komen nog jaarlijks om omdat ze met
oud oorlogstuig spelen of op landmijnen stappen die overal liggen.
Vele jonge mensen worden momenteel uitgezonden in vredesmissies om de
vrede in diverse landen proberen te herstellen. Ook vanuit Nederland
zijn velen actief in het buitenland bij verschillende missies. De
achterblijvende familieleden verkeren constant in angst en het
ongewisse over de goede terugkeer van hun dierbaren.
Ook wij kennen familieleden en nabestaanden van slachtoffers uit onze
eigen gemeente. Zij hebben het deze dagen ook extra zwaar. Zij hebben
onze steun hard nodig. Een herdenking als deze kan daar hopelijk iets
aan bijdragen. Het besef dat wij het niet zullen vergeten, het besef
dat velen naast hun staan en hun steunen. Het besef dat velen
wereldwijd strijd voeren voor die vrijheid, het besef dat vrijheid niet
vanzelfsprekend is, het besef dat de prijs te hoog was. Maar bovenal
het besef dat wij, in tegenstelling tot velen op onze wereld, vrij over
straat kunnen.
Dames en heren, jongens en meisjes
Zo meteen leggen we ter nagedachtenis aan onze gevallenen de kransen en
de bloemstukken. Daarna zijn we twee minuten stil.
Twee minuten ter nagedachtenis aan diegenen die hun leven lieten voor
onze vrijheid.
Twee minuten om hen nooit te vergeten.
Twee minuten om stil te staan bij de pijn van alle dag bij de
nabestaanden.
Twee minuten om te concluderen: Dit mag nooit meer gebeuren!
Twee minuten staan wij stil bij onze vrijheid op straat.
Want vrijheid ligt niet zomaar op straat.