Radboud Universiteit Nijmegen
'Oranje-extase is nationalistische show'
Datum bericht: 3 juni 2010
Aanleiding
Op 11 juni start het Wereldkampioenschap Voetbal, op 14 juni speelt Nederland zijn eerste wedstrijd. De oranjegekte neemt steeds uitzinniger vormen aan. Wat niet wil zeggen dat Nederlanders almaar vaderlandslievender worden.
Radbouddeskundige
Henk van Houtum is politiek geograaf en deskundig op het gebied van nationale identiteit. Hij is ook een groot voetballiefhebber en publiceerde onder meer over voetbal, identiteit en territoriumdrift.
'De oranjegekte rondom het WK voetbal is een strak geregisseerd theater. Iedereen neemt rollen aan en doet even alsof Nederland een afgrensbaar eiland is: de spelers, doorgaans over heel Europa verspreid, worden gerecruteerd als acteurs en worden voor een paar weken 'onze jongens' en 'de nationale trots'. Politici en leden van het koninklijk huis treden op als cheerleaders van de natie. En wij als publiek juichen het vaderlandse team toe, uitgedost in oranje, met een plastic klomp op het hoofd, een 'brulshirt' aan of een sinterklaaskostuum - alles wat maar door kan gaan voor typisch Nederlands.'
'De werkelijkheid is dat het voetbal geen nationale grenzen meer kent. Een gemiddelde eredivisieclub bestaat voor 40 procent uit buitenlanders, in het Nederlands elftal is meer dan de helft van de spelers allochtoon en bijna alle spelers spelen voor clubs buiten Nederland. Ook de coaches van de WK-teams zijn voor bijna 40 procent buitenlands. De bekendste huurlingcoach is Guus Hiddink, die eerst de held van Nederland was, daarna van Zuid-Korea, Australië, Rusland en nu van Turkije - en overal speelt hij het patriottische spel mee.
'Kortom, landen zijn in het voetbal nauwelijks nog af te grenzen. De Oranje-extase is daarom een make-believe show. Het juichen voor het Nederlands elftal, dat steeds internationaler is geworden, staat in schril contrast met het kille nationalisme en de allochtonenangst die Nederland nu enige jaren in de greep hebben. Zie ook bijvoorbeeld de allochtonenstop bij de Nijmeegse voetbalclub Quick.
'Van mij mag het Oranjefeest gevierd worden, zonder meer. En ja, ook ik juich voor mooi Nederlands voetbal. Maar de hele act zou wat mij betreft wel wat gerelativeerd mogen worden.'
Waarom juist Henk van Houtum bellen?
Henk van Houtum doet onderzoek naar nationale begrenzing en de commerciële en politieke creatie van nationale identiteit. Hij heeft diverse voetbalonderzoeken gedaan, zoals over imago en identiteit van clubs en van het Nederlands elftal, over de strijd bij lokale en internationale derby's en over de relatie tussen de politiek en entertainment van het voetbal. Momenteel doet hij onder meer onderzoek naar de internationalisering van het voetbal.
Radboud Universiteit Nijmegen