Tientallen prestigeprojecten in 1 week op meldpunt lokale verspilling


Stichting Geuzendemocratie.nl kreeg in één week reacties uit 65 gemeenten met meer dan driekwart prestigeprojecten

ROTTERDAM, 20100218 -- De Stichting Geuzendemocratie.nl, een initiatief van een aantal lokale politici, heeft een meldpunt geopend voor `lokale verspilling'. Binnen een week na de eerste oproep hadden al tientallen vertegenwoordigers van lokale partijen hun eigen `Noordzuidjes' ingezonden: lokale prestigeprojecten die de gemeenschap (veel) geld gekost hadden of gingen kosten. Uit de resultaten blijkt dat ook middelgrote en kleinere gemeenten dure gemeentehuizen bouwen en riskante vastgoedprojecten aangaan. Vaak betreft het plannen met lange looptijden die de lokale gemeenschap tientallen of zelfs honderden miljoenen kunnen kosten.

Enkele maanden geleden publiceerde Bert Euser het boek Lokale Leiders, de toekomst van de geuzendemocratie. In dit boek deed hij verslag van zijn onderzoek naar de opkomst van moderne lokale partijen, die er in slagen om bij de gemeenteraadsverkiezingen uit het niets 10 tot 20 procent van de stemmen te halen. Deze partijen worden veelal opgericht door lokale ondernemers en professionals uit het bedrijfsleven, die kritiek hebben op de manier waarop de gevestigde orde van lokale bestuurders van de landelijke partijen omgaan met de macht. Euser constateerde dat deze `nieuwe geuzen' vrijwel allemaal in hun gemeenten er in slaagden om participatiedemocratie te introduceren: geen besluiten in de achterkamers, maar de bevolking vragen om mee te denken. Uit zijn boek bleek echter ook dat deze nieuwe partijen meestal door de gevestigde lokale partijen uit het College gehouden werden, bijvoorbeeld omdat ze zich expliciet verzetten tegen `lokale prestigeprojecten': dure gemeentehuizen, winkelcentra, waar de bevolking geen behoefte aan heeft, woningen en industrieterreinen die leeg blijven.

Intussen heeft Euser samen met andere leiders van lokale partijen de Stichting Geuzendemocratie.nl opgericht en als eerste actie een `Meldpunt Lokale Verspilling' ingesteld. Binnen een week na de eerste oproep lagen er al reacties uit 65 gemeenten, waarbij meer dan driekwart een of meer prestigeprojecten aanmeldde. In de bijlage is een overzicht van de resultaten opgenomen, met enkele voorbeelden. Uit deze resultaten blijkt dat Amsterdam bepaald niet de enige gemeente is met een uit de hand lopend project. De Stichting Geuzendemocratie.nl wil nader onderzoek uitvoeren naar deze projecten: er gaat in totaal voor vele honderden miljoenen gemeenschapsgeld in, waar burgers vermoedelijk weinig terug van zien.

Voor meer informatie:
Stichting Geuzendemocratie.nl
Stichting Geuzendemocratie.nl

Bijlage: resultaten eerste week melding `Lokale Noordzuidjes'


1. Vertegenwoordigers van lokale partijen uit 65 gemeenten hebben gereageerd op de oproep. In 14 gemeenten was volgens hen geen sprake van `lokale prestigeprojecten', uit de andere 51 gemeenten werden in totaal 75 projecten gemeld.

2. Het meest gemelde prestigeproject, niet minder dan 14 keer, was een (veel te) duur gemeentehuis, waarbij het vooral ging om de kosten in verhouding tot het aantal ambtenaren dat er gebruik van moest maken of om overbodige nieuwbouw. Goede tweede waren de zogenaamde Centrumplannen, 12 keer genoemd: herontwikkeling van stads- en dorpskernen, waarbij meestal samen met projectontwikkelaars op nieuwbouw en moderne winkelcentra werd ingezet, terwijl de bevolking zelf daar weinig voor voelde (en meestal ook pas van de plannen hoorde toen ze al rond waren). Verder werden regelmatig zaken genoemd als bedrijventerreinen en parkeergarages.

3. Voor alle plannen gold dat de gemeenten er zelf grote bedragen voor op tafel legden, soms vele tientallen miljoenen, zonder dat er voldoende garantie was op resultaat. De plannen kunnen onderscheiden worden in de volgende `hoofdgroepen':

a. Overdadige plannen, zoals veel te grote stadhuizen..
b. Overbodige plannen, voorzieningen als zwembaden die in de omgeving al beschikbaar waren, industrieterreinen die ontwikkeld werden terwijl er al een overschot in de omgeving lag, etc.
c. Ondoordachte plannen, zoals de ontwikkeling van woningen en winkels met projectontwikkelaars, waarbij de gemeente een onevenredig groot risico liep als de (voorgespiegelde) rendementen niet zouden uitkomen.

4. In alle gevallen meldden de lokale partijen dat de projecten tot weerstand bij de bevolking leidden, omdat er belangrijke voorzieningen of stadsgezichten aangetast werden of omdat `een kind kan snappen dat het zo niet kan werken'. Veel partijen rapporteerden ook dat de werkelijke kosten en financieringsconstructies van de projecten ondoorzichtig waren.

5. De genoemde bedragen liepen uiteen van enkele tonnen, voor de inhuur van dure adviseurs, tot honderden miljoenen over een looptijd van 40 jaar. Op grond van de opgaven van de partijen zelf gaat het bij deze 75 meldingen al om een totale verspilling van honderden miljoenen euro's, die in het ergste geval kan oplopen tot meer dan een miljard.


Bijlage: voorbeelden van lokale prestigeprojecten



Gemeentehuizen

-Het gemeentehuis van Hardenberg (60.000 inwoners) gaat 41 miljoen euro kosten. De inwoners kunnen de bouw overigens wel volgen via een webcam op de site van de gemeente.

-Het gemeentehuis van Vught (25.000) inwoners was wel nodig volgens de lokale partij, maar 16 miljoen voor de huisvesting van 185 ambtenaren vind men aan de hoge kant. In vergelijking met Hardenberg valt dat kennelijk dus nog mee?
-Beilen heeft voor 27 miljoen een nieuw gemeentehuis laten bouwen, dat intussen veel te groot is.

-In Winterswijk (30.000 inwoners) heeft de gemeente 13 miljoen gestoken in nieuwbouw van het gemeentehuis, een bedrag dat in vergelijking met andere gemeenten in dit rijtje nog meevalt. Het probleem is echter dat de gemeente veel goedkoper en mooier gehuisvest kon worden in een klassiek fabrieksgebouw dat de woningcorporatie restaureerde en te huur aanbood....naast de locatie van het nieuwe gemeentehuis. Dit pand staat nu leeg....

-De affaire gemeentehuis Albrandswaard is opgenomen in het boek Lokale Leiders, de opkomst van de geuzendemocratie (pag. 27). Het gaat hier om de sloop van het slechts vijftien oude gemeentehuis, de verhuizing naar een huurpand dat inmiddels te groot is geworden voor een krimpend ambtelijk apparaat en de herontwikkeling van de oude gemeentehuislocatie door een projectontwikkelaar. De rekening voor de gemeente over de totale looptijd van 15 jaar bedraagt 10 miljoen. Ondanks aandringen van de beide lokale partijen heeft er nog steeds geen onafhankelijk onderzoek in opdracht van de gemeenteraad plaatsgevonden.


Riskante ontwikkelprojecten

-De gemeente Steenbergen ontwikkelt voor tientallen miljoenen diverse nieuwbouwprojecten, waarvan de financiering nog niet rond is. De gemeenteraad heeft echter al wel formeel akkoord gegeven. De schuldpositie van Steenbergen is in de afgelopen vier jaar van 50 naar 90 miljoen negatief gegaan.

-De gemeente Hellendoorn heeft een aantal `grote projecten' op stapel gezet, zoals een parkeergarage, winkelpanden en een zwembad/sporthal met `zorgvloer'. Al deze projecten komen in één van de kernen, Nijverdal, voor een totaal van meer dan 100 miljoen euro, een enorm bedrag voor een gemeente die 36.000 inwoners heeft. De gemeente loopt grote risico's, omdat voor de zorgvloer en winkelpanden nog geen exploitanten zijn. De gemeente is wel garant gaan staan om de projectontwikkelaar te laten starten. Onderdeel van het plan is ook een Cultuurhuis van 29 miljoen, geheel ten laste van de gemeente en een parkeergarage van 7 miljoen. Alternatieve plannen hadden slechts enkele miljoenen gekost volgens de lokale partij.

-De gemeente Ridderkerk heeft 60 miljoen aan kapitaal en afschrijvingen gestoken in de ontwikkeling van het industrieterrein Nieuw Reijerwaard. Er zijn echter nog geen investeerders om de terreinen over te nemen....


-De gemeenten Wieringen en Wieringermeer steken samen 5 miljoen euro in het Wieringerrandmeer, een project om een doorgaande vaarroute met aanliggende woningen in Noord-Holland te ontwikkelen. De risico's zouden afgedekt worden door private investeerders, maar toen die afhaakten bleef de provincie zitten met een verplichting van 100 miljoen euro, dit los van de door diverse gemeenten gedane toezeggingen.



Diversen

1,7 ton per woonwagen
In Velsen is de renovatie van een woonwagencentrum `iets duurder' geworden dan was vastgesteld na uitgebreid onderzoek: geen 2,3 miljoen maar 9,6 miljoen. Een `overschrijding' van meer dan 6 miljoen euro, die neerkwam op een bedrag van 177.000 euro per woonwagen

16 miljoen voor een (gesloten) recreatiekanaal
Het Polderhoofdkanaal zou door enkele gemeenten, waaronder Opsterland, bevaarbaar gemaakt worden voor plezierboten. De kosten liepen op van 8 naar 16 miljoen, de geplande Europese bijdrage van 5 miljoen is nog steeds onzeker...ook al omdat de rechter de werkzaamheden stil heeft gelegd omdat er geen algemeen belang ten grondslag lag aan de inbreuk die gemaakt werd op de leefomgeving voor de bewoners.