Raad voor Cultuur stuurt symfonieorkesten op vernieuwingspad
18/02/2010 18:00
Raad voor Cultuur
Raad voor Cultuur stuurt symfonieorkesten op vernieuwingspad
Een vitaal orkestenbestel is noodzakelijk om de symfonische traditie in Nederland levend te houden, schrijft de Raad voor Cultuur in het advies 'Innoveren, vitaliseren: kompas voor een levendige symfonische traditie in Nederland'. De voorzitter van de Raad voor Cultuur, Els Swaab, overhandigde vandaag aan minister Plasterk (OCW) het advies met voorstellen voor essentiële veranderingen in het orkestenbestel. Die veranderingen moeten ervoor zorgen dat de Nederlandse symfonieorkesten de toekomst aankunnen.
De Raad constateert dat er weinig is gerealiseerd van de aanbevelingen die de commissie Hierck in 2001 deed over samenwerking tussen orkesten en modernisering van hun werkwijze. Met de toename van de gemiddelde leeftijd van concertbezoekers staan orkesten vandaag de dag voor een extra uitdaging: het trouwe publiek boeien én tegelijk een jonger en cultureel divers publiek aantrekken. De urgentie voor een veranderingsproces is daardoor gegroeid. Er komen wegbereiders om dat proces vorm te geven.
Beoordeling en financiering op resultaat
Voor de beoordeling van orkesten zal niet langer de output (concerten en voorstellingen) leidend zijn, maar het resultaat: een optelsom van de hoofdactiviteiten (concerten en voorstellingen) in combinatie met taken op het gebied van gedifferentieerd bereik via oude en nieuwe media, participatie, educatie en talentontwikkeling. Ieder orkest kan binnen die taken zijn eigen accenten leggen. De omvang en subsidiëring van orkesten wordt op dit moment bepaald door de zogenoemde Van Dael-norm uit 1989, waarbij orkesten worden gesubsidieerd op basis van het aantal formatieplaatsen van musici, vastgesteld volgens een verdeling per landsdeel. De Raad pleit ervoor die norm af te schaffen en de orkestorganisatie in te richten als een gevolg van het artistieke beleid van een orkest en het met subsidiënten overeengekomen resultaat. Dit betekent dat orkesten vanaf 2013 worden beoordeeld op basis van de functie én de rol die zij spelen in het gehele bestel. Subsidie is voortaan voor een totaalpakket aan activiteiten.
Verder pleit de Raad ervoor dat de omroeporkesten onderdeel worden van de basisinfrastructuur. Op die manier kunnen de omroeporkesten hun aanvullende en initiërende opdracht optimaal waarmaken in samenhang met de overige orkesten en ontstaat een integrale beoordeling van alle orkesten.
Samenwerking en professionalisering
Het orkestenbestel zal beter functioneren als het meer wordt dan de optelsom van individuele orkesten. Orkesten moeten onderling gaan samenwerken, kennis delen en allianties smeden met andere (culturele) instellingen. Zo komt er meer efficiency en meer kwaliteit in de ontwikkeling en het aanbod van symfonische muziek en instroom van getalenteerde orkestmusici en dirigenten. Verder bepleit de Raad de inrichting van een kenniscentrum voor de symfonieorkesten via het sectorinstituut Muziek Centrum Nederland.
Voor structurele innovatie in de orkestorganisatie is een stevige professionaliseringsslag nodig in bestuur, organisatie en toezicht. Ieder orkest moet een bestuursmodel volgens de cultural governance-code met een Raad van Toezicht hanteren. De Raad constateert dat de semi-ambtenarenstatus van de orkesten innovatieve bedrijfsvoering en cultureel ondernemerschap in de weg staat en pleit voor volledige onafhankelijkheid, die met een overgangsregeling in vijf jaar bereikt wordt.
De huidige cao en allerlei lokale regels die de meeste orkesten hanteren, hinderen een efficiënte bedrijfsvoering. Orkesten en vakbonden moeten zo snel mogelijk een nieuwe, algemeen geldende cao tot stand brengen, waardoor orkesten flexibel kunnen opereren, hun musici optimaal inzetten en passend loopbaanbeleid bieden.
Het voorgestelde veranderingsproces is complex en daarom stelt de Raad de hulp van wegbereiders voor die de beweging gestructureerd in gang zetten. De Raad dringt bij de minister aan om tot 2016 geen existentiële ingrepen in het orkestenbestel te doen, zodat de orkesten de tijd krijgen om hun functie volgens de nieuwe criteria te vervullen.
Het volledige advies is te lezen op www.cultuur.nl
http://www.cultuur.nl
http://www.cultuur.nl