Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht
PAZIO GEEFT BETROUWBARE GEZONDHEIDSINFORMATIE
Mevrouw De Wolf is 68 jaar en heeft drie chronische aandoeningen, Van de week typte zij via
ROOSENDAAL, VOORLOPER BIJ SPOEDZORG
De afgelopen week hebben eerstelijn en tweedelijn in Roosendaal drie gebouwen geopend voor gezamenlijk gebruik: een huisartsenpost (HAP), een spoedeisende hulpafdeling (SEH) en een verloskundig centrum. De centra liggen naast elkaar bij de ingang van het voorterrein van het Franciscus Ziekenhuis. Ook ging open de poliklinische en dienstapotheek. Naar buiten toe hebben de HAP en de SEH een eigen uitstraling. Letterlijk, want met grote neonletters stralen hun namen aan de muren. Naar binnen toe is er sprake van intensieve samenwerking. Alle zelfverwijzers voor de SEH gaan eerst voor triage naar de huisarts. Het percentage zelfverwijzers bedroeg 14,2% in 2009 en 12,6% in 2008. Deze getallen maakte ondergetekende bekend tijdens een gastcollege op woensdag 10 februari bij een van de vele festiviteiten in Roosendaal. Ik had deze cijfers verzameld tijdens meetweken spoedzorg in Noord Brabant. Voor deze provincie zijn de vergelijkbare percentages 37,9% en 33,3%. De leiding van de SEH verwacht dat het percentage van 12,6% in de komende jaren nog verder daalt, tot beneden de 10%. Want door de gezamenlijke triage en zorgpaden kan het nog lager. Er komen nog steeds eerstelijns patiënten op de SEH. Die zijn beter af op de HAP. Ondergetekende daagde de Roosendaalse leiding en professionals uit om te komen met een voorstel voor de gezamenlijke bekostiging van samenwerkingsverbanden van HAP en SEH. Dat is heel moeilijk. Daar komen wij in Utrecht, Diemen en Den Haag niet goed uit. Jullie zijn zo creatief en ervaren. Denk ook eens mee bij nationale vraagstukken. Jullie zijn voorlopers in de spoedzorg. Tot zover dit bericht. Op de website
VIER GROTE VOLKSGEZONDHEIDSVRAAGSTUKKEN SPELEN IN DE TOEKOMST
Nieuwe infectieziekten, Ongezonde leefstijlen, Opvang voor wie het maatschappelijk niet redt en Toenemende aantal chronische zieken dat zijn de vier grote volksgezondheidsvraagstukken voor de nabije en verdere toekomst. Deze vier gaan meer en meer een rol spelen bij beleidsmakers bij zorgaanbieders, koepelorganisaties, overheidsinstanties, GGD'en en patiëntenorganisaties. Deze uitspraak deed ondergetekende tijdens een openingspeech op het congres van de Koepel van Artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG). Dat vond plaats op 28 januari ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van het beroep van Sociaal Geneeskundige. Ik plaatste de grote vier van de volksgezondheid in het kader van toenemende toepassing van ICT en van toenemende schaarste aan personeel. Vele inleidingen van het KAMG congres over die vier vraagstukken tref je aan op de website
VERLOSKUNDIG CENTRUM GESTART IN ROOSENDAAL
Alle eerstelijnsverloskundigen van Roosendaal hebben zich gevestigd in het poortgebouw aan de rand van het terrein van het Franciscus Ziekenhuis te Roosendaal. Daar hebben zij de spreekuren met de Roosendaalse zwangeren. De vrouwen kennen dus in geval van nood reeds de weg naar het ziekenhuis. Ook organiseren zij vanuit dit centrum alle thuisbevallingen die daar nog veel voorkomen. Op indicatie begeleiden zij bevallingen in dit centrum. Gaat het mis tijdens de verlossing, dan kan de kraamvrouw binnendoor naar de polikliniek gynaecologie. Ook is het mogelijk dat een gynaecoloog vanuit die poli binnendoor naar het verloskundig centrum komt. Tal van zorgafspraken tussen eerstelijnsverloskundigen en gynaecologen voorkomen dat er competitie ontstaat tussen beide beroepsgroepen. Ondergetekende kreeg na een gastcollege op 10 februari een rondleiding in dit verloskundig centrum (zie ook het eerste bericht hierboven). Ik was onder de indruk van de wijze waarop veiligheid en tijdigheid rond geboorte in Roosendaal zijn georganiseerd. Zoals bekend wijst de commissie van der Velden in haar recente rapport Een goed begin: veilige zorg rond zwangerschap en geboorte op grote leemtes in deze veiligheid. Ik vond het verloskundig centrum in Roosendaal een goed voorbeeld van moderne, veilige, geïntegreerde en doelmatige verloskundige ketenzorg. Op vrijdag 17 september vindt in Utrecht het tiende nationale congres over recente ontwikkelingen in de spoedzorg plaats. Dan is er ook aandacht voor acute verloskunde. Wij zoeken naar sprekers die een workshop willen geven over hun recente innovatie, onderzoek of beleidsnota. Wil jij dat doen? Stuur dan een mail naar congres organisator Clarine Sies op
IGZ BIEDT OPENING IN BASISTAKENPAKKET JEUGDGEZONDHEIDSZORG
Gemeentebesturen en de jeugdgezondheidszorg (JGZ) hanteren sinds 2003 het zogeheten Basistakenpakket (BTP) en de daarop gebaseerde Richtlijn Contactmomenten Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar. Daarin staat beschreven wanneer de JGZ contacten heeft met ouders en kinderen en wie de contacten onderhoudt: een jeugdarts of een jeugdverpleegkundige. Het BTP heeft voorkomen dat Gemeenten gingen bezuinigen op de JGZ toen die in 2003 overging van de Awbz naar het Gemeentefonds. Maar nu remt dit BTP uit 2003 de zorginnovatie in de JGZ af. Want nieuwe beroepen verschijnen zoals Nurse practitioners die taken zouden kunnen overnemen van jeugdartsen. Dan zijn er minder contactmomenten nodig met jeugdartsen en hebben ouders en kinderen contact met minder verschillende professionals. Ook zijn er nieuwe bewezen interventies beschikbaar die wachten op toelating tot het BTP en aanpassing van de genoemde richtlijn. Ik denk hierbij aan het huisbezoek door een jeugdverpleegkundige bij ouders met een peuter van 18 maanden oud. Ik denk hierbij aan een nieuw contactmoment voor zestien jarigen vlak voordat zij de middelbare school verlaten. De Inspectie Gezondheidszorg heeft in april 2009 vijf criteria benoemd waarbinnen zij toestaat dat gemeenten en JGZ anders dan gebruikelijk het BTP invullen. Deze zijn kort door de bocht: 1. Alle kinderen dienen de basiszorg te krijgen die voortvloeit uit het basistakenpakket. Mijn interpretatie: De inspectie laat hiermee los of dat altijd gebeurt volgens de voorgeschreven planning en bereik van contactmomenten. 2. De JGZ moet alle risicokinderen en -gezinnen zo spoedig mogelijk signaleren. Hiermee geeft de IGZ ruimte om andere signaleringsmethoden dan de gebruikelijke te introduceren in het BTP. 3. Bij verschuiving van taken moet de leiding van de instelling zich ervan overtuigen
dat de desbetreffende medewerker bevoegd en bekwaam is. Dit betekent het herontwerpen van de zorgprocessen en evaluatie van de invloed daarvan op kwaliteit van zorg en veiligheid. 4. De doelmatigheidswinst die geboekt wordt met de flexibilisering, moet volledig ten goede te komen aan extra aandacht voor de risicokinderen en -gezinnen. 5. De JGZ moet de zorg leveren die past bij de risico's waar de jongere aan blootgesteld is. Tijdens een gesprek over de verder verspreiding van het 18 maands huisbezoek (in Zeeland (uitgevoerd door de GGD Zeeland en geëvalueerd door het Julius Centrum), dat plaats vond op het Ministerie voor jeugd en Gezin, kreeg ondergetekende deze opening in het IGZ-beleid aangereikt. Wil jij weten wat er precies staat in het genoemde IGZ rapport. Klik dan
SCHOOLMAATSCHAPPELIJK WERK HAPPIG OP GEZONDHEIDSONDERWIJS
Er komen vele aanmeldingen binnen van schoolmaatschappelijk werkers en schoolpsychologen voor het congres Recente ontwikkelingen in gezondheidsonderwijs en jeugdgezondheidszorg op middelbare scholen en ROC's. Dat vindt plaats op 16 maart te Rotterdam. Het Julius Centrum, de GGD Rotterdam Rijnmond, de GGD West Brabant, het NIGZ, het Trimbos Instituut en het RIVM presenteren inleidingen en workshops op dit congres. Wij zijn blij met de vele maatschappelijk werkers en psychologen. Natuurlijk. Toch missen wij nog deelnemers uit de jeugdgezondheidszorg, van afdelingen gezondheidsvoorlichting van GGD'en, en van leidinggevenden van middelbare scholen en ROC's. Gesprekken met enkele schoolmaatschappelijk werkers leerden dat zij graag hoog op de agenda het bevorderen van de gezondheid van scholieren en studenten zetten. Wil jij aan dit congres met gerenommeerde plenaire sprekers en vele workshops over lokale en regionale onderwijs- en jeugdgezondheidszorginnovaties deelnemen? Klik dan
VISITE-AUTO OP HET SCHERM; JA GRAAG
Stel je voor, een groot computerscherm in de Meldkamer Ambulancezorg (MKA). Daarop de plattegrond van je regio. In de plattegrond bewegen blauwe (politiewagens), rode (brandweerauto's) en gele stippen (ambulances). Dankzij positiebepalende locators, satellieten en mobiel internet zijn de auto's online te volgen. Indien acute hartstilstand wordt gemeld bij de MKA, zien verpleegkundige centralisten welke auto dichtbij is. Desnoods is dat een politiewagen. De centralist verzoekt de professionals in de auto om snel bijstand te verlenen. Een effectieve aanvulling op dit reeds bestaande zorgmodel is de visiteauto van de huisarts. Die is in deze aanvulling ook op dat scherm online met bijvoorbeeld een witte stip te volgen. In geval van nood kan de huisarts dan naar de patiënt met een hartstilstand. In de provincie Drenthe bestaat dit model al. Daar draaien de visiteauto's mee in dit zorgmodel. Het meedraaien heeft nog een extra voordeel voor de huisarts. Soms belanden huisarts en chauffeur in een gevaarlijke situatie achter de voordeur. Zij worden bedreigd door een dronken familielid of een agressieve psychiatrische patiënt. Dan kan de chauffeur via een locator (verstopt in een ketting om de nek) van achter de voordeur de MKA waarschuwen. Dan staan er binnen de kortste keren ambulancebroeders en politieagenten in de huiskamer. De integratie van visite-auto van huisartsen en MKA komt niet makkelijk van de grond. Huisartsen houden de aansturing in noodgevallen door de MKA af. Want zij zijn artsen die geen opdrachten van verpleegkundigen uitvoeren. Toch zou dat goed zijn bij acute hartstilstand van patiënten en bij gevaar voor eigen veiligheid. Al deze informatie pikte ik deze week op in Roosendaal (zie bericht hierboven) en in gesprekken met leidinggevenden in de ambulancezorg. Op vrijdag 17 september vindt in Utrecht het tiende nationale congres over recente ontwikkelingen in de spoedzorg plaats. Dan is er ook aandacht voor integratie van visiteauto's en MKA's. Wij zoeken naar sprekers die een workshop willen geven over hun recente innovatie, onderzoek of beleidsnota. Wil jij dat doen? Stuur dan een mail naar congres organisator Clarine Sies op
TILBURGSE SPOEDZORG VALT UITEEN OF TOCH NIET?
In Tilburg functioneren twee ziekenhuizen: het Elisabeth Ziekenhuis (EZ) in het zuiden en het Tweesteden Ziekenhuis in het noorden van de stad. Beide hebben een huisartsenpost (HAP) op hun terrein. De HAP op het EZ terrein wil weg. Men wil naar het centrum van de stad Tilburg. De huisartsen ergeren zich (al dan niet terecht, daar oordeel ik niet over) aan het gedrag en besluiten van leiding en professionals van het EZ. Deze opmerkingen kreeg ondergetekende te horen van betrokkenen na afloop van een gastcollege op woensdag 10 februari te Roosendaal (zie ook het eerste bericht waarmee deze nieuwsbrief opent). In de studeerkamer ligt een goedkope doelmatige oplossing voor de hand. 1. Beide ziekenhuizen behouden een huisartsenpost 's avonds en in het weekeinde. 2. 's Nachts gaat een van beide posten dicht. 3. De telefonische triage voor de huisartsenposten gebeurt voor beide gezamenlijk bij een van beide posten 4. De aansturing van de visite-auto's van de huisartsen gebeurt vanuit één van beide posten. Goede initiatieven zoals in Roosendaal (zie berichten hierboven), Eindhoven en Geldrop leren dat samenwerking in de spoedzorg ook anders kan dan in Tilburg. Inmiddels is een groep artsen van beide ziekenhuizen en huisartsenposten informeel bezig de impasse te doorbreken. De passie voor Public Health en het gezonde verstand overwinnen hopelijk de onderlinge irritaties en concurrentie. Tot zover dit bericht. Op vrijdag 17 september vindt in Utrecht het tiende nationale congres over recente ontwikkelingen in de spoedzorg plaats. Dan is er ook aandacht voor mislukte samenwerking. Want door schade en schande wordt men wijs. Wij zoeken naar sprekers die een workshop willen geven over hun recente innovatie, onderzoek of beleidsnota. Wil jij dat doen? Stuur dan een mail naar congres organisator Clarine Sies op
ANTONIUS ZIEKENHUIS NIEUWEGEIN INTEGREERT SPOEDZORG
Per 14 september 2009 zijn de huisartsenpost (HAP) en de spoedeisende hulp (SEH) van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein volledig gaan samenwerken in de avond, nacht en weekenduren (ANW-uren), op de Acute Zorgpost (AZP). De AZP biedt op één plek acute huisartsenzorg en acute ziekenhuiszorg voor patiënten met een spoedzorgvraag. Het Julius Centrum van het UMC Utrecht, het Antonius Ziekenhuis en de huisartsenpost Nieuwegein meten gezamenlijk de effecten van de integratie. In oktober 2009 zijn de eerste resultaten van de integratie HAP-SEH tijdens de nacht, gemeten. Dezer dagen kwam de rapportage beschikbaar. Uit het onderzoek bleek dat in de nacht meer zelfverwijzers behandeld werden door de huisarts dan voor de integratie, waarbij de kwaliteit van zorg vanuit het patiëntenperspectief niet verloren ging. Medewerkers van de AZP rapporteerden een toename in ervaren werkdruk tijdens ANW-uren. De medewerkers van de SEH rapporteerden voornamelijk in de nacht een afname in ervaren werkdruk. De mate van tevredenheid bleef voor beide groepen gelijk, ondanks veranderingen in de ervaren werkdruk. Patiënten op de AZP rapporteerden geen significante veranderingen in hun ervaringen met geleverde zorg in de nacht, ten opzichte van de periode voor de samenwerking. De vervolgstap in het onderzoek is het evalueren van de volledige integratie, tijdens ANW-uren. Begin 2011 zal gerapporteerd worden in de vorm van een eindrapportage. Wil je het rapport lezen? Klik dan
WERKSTUDENTEN GEVRAAGD VOOR EEN GAAF EXPERIMENT
In Utrecht functioneert sinds 2008 het project Gemeenschappelijke Aansturing van Ambulante Functies (GAAF). In dat project ontvangen bedlegerige patiënten thuis met een acuut gezondheidsprobleem buiten kantooruren gezamenlijke zorg van de Regionale Ambulance Voorziening Utrecht (RAVU) en de vier grootste, Utrechtse thuiszorgorganisaties. De top drie van patiënten die GAAF bedient zijn 1. patiënten met een stoma waarmee iets fout gaat 2. incontinente patiënten met acute problemen en 3. gevallen bedlegerige patiënten die even het bed uitgingen. De projectleiding (Ineke van der Kam van de thuiszorg en John van Engelen van de RAVU) hebben ondergetekende verzocht dit project te evalueren door 200 patiënten te bellen en te vragen naar hun ervaringen met het project GAAF. Dat moet gebeuren met een vragenlijst die gebaseerd is op de zogeheten CQ Index voor Ambulancezorg. De telefoontjes, vulling van de database en de statistische analyses vinden plaats in de maanden april tot en met juli 2010. Ben jij beschikbaar voor tenminste tien uur per week in de genoemde periode? Stuur dan een mail naar de secretaresse van ondergetekende. Zij heet Annet Esser. Haar emailadres is
VERANTWOORDING
Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via
De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan op de internetsite
Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care:
Opsteller van deze nieuwsbrief is:
Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email:
tel: 088 755 9356