Persbericht Universiteit Utrecht
Faculteit Letteren
25 november 2004
Oratie en miniconferentie
Maatschappelijke verantwoordelijkheid ondernemingen is actueel én van alle tijden
Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat momenteel volop in de belangstelling. Staatssecretaris van Economische Zaken Karien van Gennip roept Nederlandse bedrijven op beter verslag te doen van de maatschappelijke implicaties van hun ondernemen en bedrijven putten zich uit in fraaie doelstellingen ten aanzien van mens en milieu. Tegelijkertijd maken burgers zich zorgen over de achteruitgang van de welzijnsvoorzieningen, de toenemende individualisering en de liberalisering van de samenleving. Beide trends lijken met elkaar in tegenspraak, maar zijn in feite nauw met elkaar verbonden. Dit concludeert mw.prof.dr. Keetie Sluyterman in haar oratie op maandag 29 november 2004.
Sluyterman houdt haar oratie als bijzonder hoogleraar 'Bedrijfsgeschiedenis' aan de faculteit Letteren vanwege de Stichting Unger-Van Brerofonds. Voorafgaand aan haar oratie vindt onder de noemer 'Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: wat kan de wetenschap bijdragen?' een miniconferentie over dit onderwerp plaats.
Kritiek
Een terugblik op de twintigste eeuw leert dat maatschappelijk verantwoord ondernemen niet nieuw is. Volgens Sluyterman zijn ondernemers zich steeds bewust geweest van hun maatschappelijke rol en waren zij eveneens gevoelig voor kritiek van de samenleving op hun handelen. Hun keuzes hingen nauw samen met ontwikkelingen in de conjunctuur en de economische ordening. 'De discussies over maatschappelijk verantwoord ondernemen vertellen ons daarom net zoveel over de bedrijven als over de samenleving waarin die bedrijven functioneren.'
Welvaartsstaat
In het liberale economische klimaat aan het eind van de negentiende eeuw werden de ondernemers door het publiek ernstig aangesproken op hun personeelsbeleid. In de eerste helft van de twintigste eeuw maakte het liberalisme plaats voor regelgeving door de overheid en voor samenwerking tussen werkgevers en werknemers. Om aan de wens tot hogere lonen tegemoet te kunnen komen en om een rationeel gebruik van de productiemiddelen te garanderen, streefden ondernemers daarbij naar samenwerking binnen de bedrijfstak. In de jaren vijftig en zestig rekenden de ondernemers het tot hun taak de economische groei te bevorderen en daarmee bij te dragen tot de opbouw van de welvaartsstaat. Dit alles in goed overleg met overheid en werknemers. In de jaren zeventig, na twee decennia economische groei, kwam de samenleving met nieuwe wensen zoals de zorg voor het behoud van het milieu, een eerlijker verdeling van de welvaart en democratisering van de werksituatie. Tijdens de economische recessie aan het begin van de jaren tachtig kreeg de bevordering van de werkgelegenheid de hoogste prioriteit.
Inkomensongelijkheid
De bereidheid van het bedrijfsleven in de jaren negentig om te komen tot gedragsregels en verslaggeving over hun beleid ten aanzien van mensen en milieu, had alles te maken met de globalisering van het bedrijfsleven, de acties van NGO's (Niet- Gouvernementele Organisaties) en het gebrek aan internationale toezichthoudende organen. De terugkeer van de bedrijfsfilantropie hing samen met een vergroting van de inkomensongelijkheid en de wens van de overheid haar bijdrage aan de sociale voorzieningen te verminderen. In hoeverre kunnen en willen bedrijven echter taken van de overheid overnemen? Zit de samenleving daarop te wachten? Wat tot de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen moet worden gerekend, is daarmee tegelijkertijd een vraag aan de burgers welke samenleving zij in de toekomst willen hebben.
Miniconferentie
Voorafgaand aan de oratie vindt de miniconferentie 'Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: wat kan de wetenschap bijdragen?' plaats.
Het programma is als volgt:
14.00 uur: Opening en inleiding door prof. dr. Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau en Universiteitshoogleraar in Utrecht.
14.15 uur: Mr. Tim van Kooten, manager Corporate Social Responsability, Shell Nederland houdt een inleiding over het thema van ongeveer vijftien minuten. Prof. ir. Klaas van Egmond, directeur Milieu- en Natuurplanbureau RIVM, zal daarop kort reageren vanuit de centrale vraagstelling.
14.45 uur: De tweede inleider is Willem Lageweg , Hoofd Adviescentrum Coöperatie Ontwikkeling, Rabobank Nederland. Zijn referent is dr. Jan Vorstenbosch van het Utrechtse Ethiek Instituut.
15.15 uur: Prof. Gerlach Cerfontaine, President Schiphol Group en hoogleraar in Utrecht, is de derde spreker. Op zijn inleiding wordt gereageerd door prof. dr. Hans Schenk van de Utrecht School of Economics en prof.dr. Wim Turkenburg, hoogleraar natuurwetenschap en samenleving.
15.45: Afsluiting door Paul Schnabel
Journalisten zijn van harte uitgenodigd de miniconferentie en de oratie bij te wonen. Aanmeldingen hiervoor graag vooraf naar onderstaande voorlichter.
Maandag 29 november 2004 van 13.30 tot 17.00 uur
Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht
Miniconferentie 'Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: wat kan de wetenschap bijdragen?'
Oratie:' Gedeelde zorg: de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen in historisch perspectief'
Mw. prof.dr. Keetie Sluyterman, faculteit Letteren
De tekst van de oratie is onder embargo verkrijgbaar bij voorlichter Johan Vlasblom (030) 253 4073,
Universiteit van Utrecht