Gemeente Hoorn
Eerste paal nieuwbouw Westfries Archief
Persbericht d.d.: 23 november 2004
Op vrijdag 26 november 2004 wordt op het terrein van de Blauwe Berg op
feestelijke wijze de eerste paal geslagen voor de nieuwbouw van het
Westfries Archief. De portefeuillehouders van de dertien betrokken
gemeenten slaan de eerste paal met een ouderwetse heistelling waaraan
dertien touwen zijn bevestigd. Hiermee wordt de gezamenlijke
betrokkenheid van de dertien West-Friese gemeenten gesymboliseerd.
De West-Friese gemeenten hebben een voortrekkersrol vervuld binnen de
provincie als het gaat om bundeling van krachten en samenwerking op
het gebied van beheer van historische archieven. Met het realiseren
van het Westfries Archief als Regionaal Historisch Centrum voor heel
West-Friesland stappen de gemeenten opnieuw in de voorlinie als het
gaat om beheer maar vooral gebruik van de historische archieven.
De oplevering wordt verwacht voor kerstmis 2005, waarna het Westfries
Archief in het vroege voorjaar van 2006 kan worden geopend. De
voortgang van de nieuwbouw is te volgen via de website van het
archief: www.westfriesarchief.nl.
Westfries Archief
In Hoorn is het eerste streekarchief van Noord-Holland gevestigd.
Vanaf 1974 werken de dertien West-Friese gemeenten samen op het gebied
van beheer, ontsluiting en beschikbaar stellen van hun omvangrijke en
belangrijke historische archieven. Kern van deze archieven wordt
gevormd door de oude archieven van de steden Hoorn en Enkhuizen en
Medemblik.
Het Westfries Archief is de schatkamer van de regio als het gaat om
papieren documenten. De middeleeuwse stadsrechten van de West-Friese
steden worden hier bewaard. Maar ook alle akten van de notarissen,
notulen van vroedschap en gemeentebestuur, het Bevolkingsregister en
de kerkelijke Doop-, Trouw- en Begraafboeken. Daarnaast bezit het
archief een rijke collectie kaartmateriaal waaronder een kostbare
atlas van Blaauw uit 1640.
De bibliotheek over de rijke historie van West-Friesland is zonder
twijfel de grootste en meest complete uit de regio. In totaal gaat het
om ruim 45.000 titels.
In de afgelopen dertig jaar is een sterk netwerk opgebouwd tussen de
archiefdienst en tal van erfgoedinstellingen en verenigingen in de
regio. Dat zijn er vele want West-Friesland vormt zowel historisch als
geografisch een eenheid met een sterk geworteld historisch bewustzijn.
Nieuwe Archiefwet
De gemeenten zijn verplicht archieven te bewaren en na bepaalde
termijnen open te stellen voor publiek. Met ingang van 1 januari 1996
is de nieuwe archiefwet van kracht geworden. Een belangrijke
verandering was de verkorting van de periode (van 50 naar 20 jaar)
waarna archieven openbaar worden. Concreet betekent dit dat binnen
enkele jaren bijna 2 kilometer archief vanuit de gemeenten zal worden
ondergebracht in het Westfries Archief.
De huidige huisvesting in het souterrain van het gemeentehuis van
Hoorn voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd qua automatisering
en informatisering. Bovendien zijn zowel de archiefbewaarplaatsen als
de publieksruimten door de aanwas van archieven en archiefgebruikers
nu al veel te klein. Door de provinciale inspectie is er een termijn
vastgesteld waarbij 1 januari 2006 als uiterste datum is genoemd
waarvoor een nieuwe archiefbewaarplaats moet zijn gerealiseerd. Om het
beheer van de historische archieven voor de toekomst veilig te stellen
en het gebruik ervan verder te stimuleren is vier jaar geleden door de
dertien betrokken gemeenten besloten tot de bouw van een nieuw
Regionaal Historisch Centrum.
Functie
De nieuwbouw beperkt zich niet tot een goede opslag en beheersfunctie
voor de archieven.
De plannen zijn er op gericht om de publieksmogelijkheden sterk te
kunnen uitbreiden. Daarom wordt gesproken van een Regionaal Historisch
Centrum, dat ruim van opzet is en voor de komende decennia in staat is
om aan het veranderende gebruik van de historische archieven vorm te
geven en tevens faciliterend kan werken voor de erfgoedinstellingen
binnen onze regio.
Locatie
Het centrum zal verrijzen op de Blauwe Berg naast het missiehuis aan
de provinciale weg bij de ingang van de gemeente Hoorn. Goed te
bereiken met auto en openbaar vervoer.
Het gebouw zal een capaciteit hebben van bijna 9 strekkende kilometer
archief, voldoende voor de aanwas van archieven in de komende twintig
jaar.
Naast een ruim opgezette studiezaal zullen er in het gebouw tal van
voorzieningen worden getroffen die een beter gebruik van de archieven
en collecties mogelijk maken.
Zo komt er een multifunctionele ruimte die geschikt zal zijn voor
tentoonstellingen, de ontvangst van groepen en het geven van
cursussen. Deze ruimte zal met name gebruikt worden voor de ontvangst
van schoolklassen in het kader van omgevingseducatie. Daarnaast zal
deze ruimte faciliteiten bieden aan historische verenigingen
Ontwerp
Het ontwerp van Emile Witlox van O.N.X. architecten heeft enerzijds
een sterk gesloten karakter en is anderzijds juist heel open en
transparant. Dit sluit prima aan bij de functies van het gebouw: een
gesloten deel voor de opslag en het beheer van historische archieven
en een open gedeelte voor de publieksgerichte functies zoals
studiezaal, de bibliotheek, de inlichtingenbalie en de kantoorruimtes.
Het ontwerp oogstte zoveel waardering dat het door de
Welstandcommissie voor Noord-Holland werd uitgeroepen tot Plan van de
maand. Het werd geprezen als een spannend gebouw, met sculpturale
vormen en een intrigerende compositie van vides, trappen en ruimtes.
Een "fascinerend object, vrijstaand in een parkachtige omgeving, dat
er 's nachts een beetje sprookjesachtig uit zal zien".
---