25-11-2004
Het goede voorbeeld. SenterNovem komt met 'menukaart voor duurzaam
inkopen'
(© Milieumagazine, nummer 11, november 2004)
Door Cees Ter Stege
Tussen droom en daad staan vaak overheden die het af laten weten.
Duurzaam inkopen wordt al jaren stevig gepropageerd en gestimuleerd,
maar de vorderingen gaan moeizaam. Misschien kunnen nieuwe
instrumenten als de 'menukaart' en de 'inkoopdiagnose' overheden
prikkelen tot een actievere houding.
Overheden van hoog tot laag koesteren bepaald niet de ambitie om
duurzaam in te kopen. Slechts eenvijfde van alle gemeenten,
provincies, waterschappen en rijksoverheden let bij de inkoop op
milieu- en sociale aspecten van producten en diensten, aldus de
resultaten van recent onderzoek in opdracht van VROM en SenterNovem.
Dat kan en moet anders, is de overtuiging van E. Raedts, werkzaam bij
de provincie Gelderland en voorzitter van de begeleidingsgroep
duurzaam inkopen en interne milieuzorg. Niet alleen om de eigen
geloofwaardigheid te verhogen, maar ook om de markt voor duurzame
producten een forse stimulans te geven. Hij heeft zich ervoor
ingespannen dat acht provincies een door Noord-Brabant ontwikkelde
inkoopdiagnose gaan toepassen. Op basis hiervan kunnen provincies
duurzaamheidsaspecten structureel betrekken bij hun inkoop en
aanbesteding. Medio oktober kreeg deze gezamenlijke inkoopdiagnose op
de Netwerkdag Duurzaam Inkopen de aanmoedigingsprijs.
"Het is heel belangrijk dat duurzaamheidsaspecten een structureel
onderdeel gaan vormen binnen het inkoopproces. Uit de diagnose zal
blijken dat dit bij deze provincies nog te weinig gebeurt, terwijl zij
zich daartoe wel hebben verplicht in een convenant. Vaak denken
overheden pas op het laatste moment aan duurzaamheid. Dat is feitelijk
té laat, want het inkoopproces is dan al bijna voltooid. We willen
zowel de inkopers, die het inkoopproces bewaken, als de
milieucoördinatoren, die verstand hebben van duurzaamheid, er eerder
bij betrekken", zegt Raedts. Hij pleit ervoor om duurzaam inkopen
formeel te verankeren in organisaties. Bij de acht deelnemende
provincies zal dat volgend jaar het geval moeten zijn.
Menukaart
Omdat zij anderen controleren, moeten overheden het goede voorbeeld
geven op dit gebied, vindt Raedts. Medewerkers komen dan
geloofwaardiger over, het verhoogt het draagvlak voor maatregelen en
de beeldvorming van de overheid als een betrouwbare partner die stáát
voor het maatschappelijke belang zal verbeteren. Bovendien kunnen
overheden actief laten zien dat 'duurzaamheid werkt', zoals hij
zegt. "Ik geloof er niets van dat het meer geld gaat kosten. Wanneer
je bijvoorbeeld een beter houtproduct inkoopt, hoef je minder vaak te
vervangen. Ook op volume is te besparen. Ik zeg altijd: 'de beste
inkoop is geen inkoop'. Dat lijkt een flauw grapje, maar je moet
kritisch bekijken wat je nodig hebt en vooraf de (milieu)criteria
vaststellen."
E. Gies - programma-adviseur Duurzaam Inkopen bij SenterNovem - legt
uit waarom het zo belangrijk is dat overheden bij inkoop massáál gaan
letten op duurzaamheidsaspecten. "Je kunt de markt een flinke duw
geven wanneer veel en grote afnemers om duurzame producten en diensten
gaan vragen. Overheden geven jaarlijks toch een bedrag van 28,8
miljard euro uit, ook in de vorm van aanbestedingen. De markt zal erop
inspelen, heel simpel volgens de wet van vraag en aanbod."
Om de rol van de overheid als stuwende factor te stimuleren,
ontwikkelt SenterNovem een 'Menukaart voor duurzaam inkopen',
vergelijkbaar met de energieprestatiekaart voor gemeenten en
provincies. Het systeem treedt begin 2005 inwerking.Erzijngeen
verplichtingen of subsidies aan verbonden, wel zijn voor afzonderlijke
projecten subsidies aan te vragen. Bovendien werkt SenterNovem aan het
actualiseren en duidelijker omschrijven van de milieuspecificaties
voor de verschillende productgroepen, zoals (tropisch) hout,
(energiezuinige) pc's, papier, (groene) stroom, (biologische)
catering, voertuigen, schoonmaakmiddelen en gebouwen. Komend jaar
wordt ook het aantal productgroepen met milieuspecificaties van 28
naar 32 uitgebreid.
"Niet alles hoeft duurder te zijn, het levert soms ook geld op.
Bijvoorbeeld door beter rekening te houden met de hoeveelheden die je
inkoopt. Door goed na te denken over verpakkingsmateriaal kun je de
afvalberg beperken, wat minder kosten oplevert. Groene energie is
misschien niet goedkoper, maar het gebruik kan wel aanzetten tot
nadenken over energiebesparende maatregelen en zuinig gedrag", zegt
Gies.
Alle rechten voorbehouden. © Novem
Novem