Nieuwe antikankerbehandeling stap dichterbij
Filip de Vos keek in zijn onderzoek naar een mogelijke nieuwe manier om kanker te bestrijden: door de groei van nieuwe tumorbloedvaten tegen te gaan. Hierbij moet de vorming van endotheelcellen -die de binnenbekleding van bloedvaten vormen- worden aangepakt. De Vos ontdekte een aantal manieren waarop tumorendotheelcellen het doelwit van de medicatie kunnen zijn, terwijl het endotheel van gezonde bloedvaten wordt beschermd. Daarmee komt de zogeheten 'anti-angiogenese behandeling' een stap dichterbij.
De promovendus benutte het feit dat bestaande chemotherapeutica de vorming van nieuwe vaten kunnen tegengaan. Er blijkt een effect op endotheelcellen te zijn wanneer deze cytostatica in ultra-lage concentraties en zeer frequent worden toegediend. Hij testte deze methode ook in de praktijk. Zo kregen vrouwen met eierstokkanker zowel via de bloedbaan als via de buikholte chemotherapie toegediend. Het toedienen van medicatie via de buikholte heeft als voordelen dat de tumor langer aan het medicijn blootgesteld kan worden, terwijl er minder bijwerkingen zijn. Vervolgens onderzocht De Vos of de toevoeging van het weefselbeschermende middel amifostine aan de standaard chemotherapie voor eierstokkanker voordelen voor de patiënt heeft. Maar dit blijkt slechts beperkt bescherming te bieden tegen schade aan het zenuwstelsel.
De effecten van chemotherapie op de bloedvaten blijken zich ook op latere leeftijd te kunnen openbaren. Vrouwen die voor een tumor aan de eierstok zijn behandeld met cisplatine, blijken relatief vroeg een aantal tekenen van endotheelschade te ontwikkelen, wat een risicofactor is voor hart- en vaatziekten.
Tot slot bestudeerde de promovendus de bijwerkingen en werking van ABT-510, een experimenteel middel dat de vorming van nieuwe vaten remt. Hij bepaalde de veilige dosis voor het medicijn.
Filip de Vos (Knokke-Heist, België, 1975) studeerde medische wetenschappen in Antwerpen. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de Onderafdeling Medische Oncologie van de afdeling Interne Geneeskunde. Het onderzoek is gefinancierd door de Stichting Werkgroep Interne Oncologie Groningen. De Vos is momenteel in opleiding tot internist op de Afdeling Interne Geneeskunde, Locatie Geertruiden, Deventer Ziekenhuizen.
Datum en tijd woensdag 24 november 2004, 16.15 uur
Promovendus F.Y.F.L. de Vos, tel. (0570)64 66 66 (werk)
Proefschrift Balance between desired and unwanted effects of chemotherapeutic and anti-angiogenic drugs
Promotores prof.dr. E.G.E. de Vries en prof.dr. A.G.J. van der Zee
Faculteit medische wetenschappen
Plaats Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Rijksuniversiteit Groningen