Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Directie Voorlichting en Communicatie
Speech voor de minister van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, H. Hoogervorst, bij het congres van GGZ
Nederland in Amersfoort, 24 november 2004
Wijzigingen voorbehouden. Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
Om te beginnen wens ik GGZ Nederland veel geluk met
het fraaie pand dat u hier in Amersfoort heeft betrokken.
Een vaak gehoorde klacht over de GGZ is dat dit deel van
de gezondheidszorg net een "black box" is, maar als uw
werk zo transparant wordt als deze zaal zal niemand daar
ooit nog over klagen.
Als bewindspersoon verantwoordelijk voor de geestelijke
volksgezondheid voel ik mij vandaag in een traditie staan.
Begin jaren negentig vroeg staatssecretaris Simons zich
bezorgd af, waar de snel stijgende vraag naar geestelijke
gezondheidszorg vandaan kwam.
Toespraak
Parnassusplein 5 Doorkiesnummer Hebt u 's avonds of in het weekend dringend
Postbus 20350 (070) 340 60 00 een voorlichter nodig, belt u dan met het
2500 EJ DEN HAAG Fax (070) 340.62.92 ministerie, telefoon (070) 340 79 11. Daar
Telefoon (070) 340 79 11 regelt men dat u wordt teruggebeld.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
Zes jaar later deed minister Borst hetzelfde zij stelde
een commissie in die moest uitzoeken wat de oorzaken
zouden kunnen zijn van de groeiende vraag naar
geestelijke gezondheidszorg.
En nu sta ik hier en ik vraag mij hetzelfde af.
Angst en depressie behoren tot de ziektebeelden die de
afgelopen jaren een spectaculaire stijging hebben gekend.
Een op de vier volwassenen heeft een of andere vorm
van psychische stoornis.
Het gebruik van antidepressiva stijgt, net als het
ziekteverzuim als gevolg van psychische klachten.
En volgens de Volksgezondheid Toekomstverkenningen
staat ons nog een forse toename van het aantal mensen
met depressies of angststoornissen te wachten.
Alle reden dus om na te denken over de vraag hoe we
hier een antwoord op vinden.
Ook voor een minister van Volksgezondheid is dat
antwoord nog niet zo gemakkelijk. Toespraak
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
Ik geloof niet dat de overheid er verantwoordelijk voor is
dat mensen gelukkig worden. Ik kan me dan ook niets
voorstellen bij de uitspraak waarmee psychiater Weijel
begin jaren zeventig bekendheid kreeg: "Geluk is een
politieke zaak" .
Dat was typisch een gedachte uit de tijd dat Welzijn een
stuk belangrijker was dan Volksgezondheid, dat de
overheid grote verwachtingen had van het Welzijnsbeleid.
Ik denk dat we daar de laatste jaren wat realistischer in
zijn geworden.
De overheid heeft minder hoge ambities op het gebied
van de geestelijke volksgezondheid.
De zorg voor mensen die tijdelijk dan wel blijvend in
psychische problemen zijn laten we over aan de
professionals, onder andere van de GGZ.
De taak van de overheid is het om er op toe te zien dat
de GGZ die taak goed uitvoert.
Dat is al moeilijk genoeg.
Toespraak
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 4 -
Ik zeg het eerlijk: traditioneel is de geestelijke
gezondheidszorg niet bij voorbaat verzekerd van een
vanzelfsprekende maatschappelijke en politieke steun.
In de ogen van velen straalt de sector nog steeds het
beeld uit van strijdende therapeutische stromingen en
onduidelijkheid over de wetenschappelijke grondslagen.
Ook daarom ben ik blij dat GGZ Nederland nu het initiatief
heeft genomen voor dit visiedocument.
In een poging om helder te maken waar de GGZ voor
staat.
Bovendien plaatst GGZ Nederland zich in dit document
duidelijk binnen het geheel van de gezondheidszorg,
zonder de traditionele claim dat geestelijke zorg toch echt
iets héél anders is.
Misschien is dat wel de kern van de ontwikkeling van de
GGZ op dit moment, zoals die ook blijkt uit dit document:
dat u steeds meer een "gewoon" onderdeel wordt van de
zorg.
Toespraak
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 5 -
Dat een groot deel van de psychische problemen goed en
snel te genezen is en dus thuishoort bij de
zorgverzekering in plaats van de AWBZ.
Dat de therapie geen mysterieuze tovenarij van de
psychiater is, maar een helder omschreven geheel van
acties die je ook in een DBC kunt vastleggen.
Ik zie in dit visiedocument veel terug van de
uitgangspunten die de kern vormen van mijn visie op de
gezondheidszorg.
Ten eerste, ik noemde het al, de overheveling van AWBZ
naar zorgverzekering, die aangeeft dat veel psychische
zorg helemaal niet langdurig is.
Ten tweede het idee van "vermaatschappelijking". Dat
past bij het huidige kabinetsbeleid, bij het uitgangspunt
dat het goed is als mensen zo lang mogelijk thuis blijven
wonen.
Ten derde: de nauwere samenwerking binnen de Eerste Toespraak
Lijn. Ook dat wil ik graag.
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 6 -
Wel denk ik dat deze keuze consequenties moet hebben.
Als de GGZ eerste lijnszorg wil bieden, dan moet dat ook
onder eerstelijns-condities. Dus snel, kortdurend en voor
eerstelijnstarieven. Daarover doet u in uw visiedocument
geen uitspraken.
U ziet, er zijn veel aspecten waarop wij het met elkaar
eens zijn.
Toch heb ik natuurlijk ook nog wel wat opmerkingen.
De afgelopen jaren was de kritiek op de GGZ dat ze veel
naar zich toetrekt. Dat ze geneigd is verantwoordelijkheid
te nemen voor een te breed terrein. Eerlijk gezegd vind ik
dat na lezing van dit document nog steeds.
Zeker, er is een heldere indeling gemaakt in vier
domeinen waarvoor de GGZ verantwoordelijk is. Maar als
je die vier domeinen bij elkaar optelt, beslaan ze in feite
nog steeds alles wat maar enigszins met geestelijke zorg
te maken heeft. Echte keuzes worden niet gemaakt; de
GGZ blijft álles doen. Toespraak
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 7 -
Ik vind het een uitdaging voor GGZ Nederland om als
volgende stap ook eens te zeggen: wat is onze "core
business" en wat zouden anderen ook best kunnen doen.
Dat speelt bij voorbeeld op de domeinen preventie en
vermaatschappelijking.
Het is goed om aandacht te vragen voor preventie. Ook
voor mijn ministerie is preventie van psychische
stoornissen een van de speerpunten. Maar ik denk dat
hier vooral ook een taak ligt voor scholen, thuiszorg,
bedrijfsgezondheidszorg en eerste lijnszorg en níet in
eerste instantie voor de GGZ.
Datzelfde geldt voor "vermaatschappelijking".
Ook het kabinet vindt dat mensen als het enigszins kan
zelfstandig moeten blijven wonen dat geldt voor
ouderen net zo goed als voor patiënten met een
psychische stoornis. De Wet op de Maatschappelijke
Ondersteuning is juist daarvoor ontworpen.
Het zou goed zijn als u daar voor deze groep aansluiting Toespraak
bij zocht.
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 8 -
U schrijft in uw document: "GGZ-instellingen helpen de
samenleving ontvankelijk te maken voor patiënten met
een psychische handicap". Ik vraag mij af of dat een taak
voor u is. Mijn voorstel zou zijn: leg de regie bij de
gemeente en probeer niet alles zelf te doen.
Ik wil terug naar de onderdelen van uw beleidsvisie waar
ik enthousiast over ben.
Ik zei in het begin al: de GGZ wordt steeds meer een
"normaal" onderdeel van de gezondheidszorg.
Daar horen in mijn visie tegenwoordig vooral termen bij
als "vraaggericht", "verantwoording afleggen",
"kwaliteitsbeleid" en "evidence based handelen".
Het doet mij genoegen dat u zich daar in dit document
ook op richt.
Voor de op genezing gerichte GGZ schrijft U over "de
kwaliteit van maatwerk" en over "specialistische
profielen." Ook spreekt u van "wedijver tussen
aanbieders" en "kwaliteitsstandaard". Het is, dat zal u Toespraak
niet verbazen, een weg die mij zeer aanspreekt.
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 9 -
Ik ben er van overtuigd dat het ook in de GGZ mogelijk is
strakker en helderder te werken: volgens protocollen,
standaard-therapieën en evidence-based handelen.
Vergelijkende informatie moet de patiënt duidelijk maken
waar hij het best terecht kan voor een behandeling die
kort, effectief en op hem toegesneden is. Dat geldt voor
de hele gezondheidszorg.
Ik rond af.
Ik heb het visiedocument van GGZ Nederland met veel
interesse gelezen en zoals u uit het voorgaande kunt
afleiden: ik ben er overwegend positief over.
Het document is inhoudelijk, gericht op het bieden van
helderheid over de vraag waar u voor staat. U trekt zich
de twijfels vanuit de samenleving aan en dat is goed.
Ik denk dat u na dit document nog een tweede stap moet
zetten, die niet alleen naar de sector zelf kijkt, maar ook
naar de politieke omgeving. Toespraak
---
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 10 -
Ik heb begrepen dat u daarvoor nu een beleidsplan zult
opstellen, dat wel concrete antwoorden wil geven op de
politieke uitgangspunten van mijn ministerie.
Dit document maakt mij daar erg nieuwsgierig naar.
Ik dank u voor uw aandacht.
0 0 0 0 0 0 0 - 0
Toespraak
10
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport