Groen!

Persdienst Ron Hermans Sergeant De Bruynestraat 78-82, 1070 Anderlecht tel 02 290 91 46 fax 02 290 91 47 e-mail pers@groen.be

P E R S C O N F E R E N T I E woensdag 24 november 2004

Sprekers:
* Vera Dua, Vlaams volksvertegenwoordiger
* Rudi Daems, Vlaams volksvertegenwoordiger
* Eloi Glorieux, Vlaams volksvertegenwoordiger

Begroting milieu: aanval op milieu is ingezet

De Vlaamse regering heeft haar aanval op milieu ingezet. Dat blijkt uit de voorgelegde begroting. Ecologie is geen prioriteit meer. Er is minder geld voor natuur en bossen. "Meer nog," zo stelt Groen!-voorzitter Vera Dua, "de regering wil nu doordrukken dat ze openbare bossen kan verkopen zonder dat daarover in het parlement "ambetante" vragen worden gesteld." Maar: er is meer. De besparing op de bodemsanering is wraakroepend. De strijd tegen de overstromingen wordt niet langer gestreden en gezinnen wacht straks een rioolrecht, een extra belasting. Conclusie? "Deze Vlaamse regering heeft meer oog voor het economische belang dan voor noodzakelijke ecologische bekommernissen."

De regering gaat prat op haar evenwichtige begroting. Maar wat heet evenwichtig? Een begroting kan puur financieel in evenwicht zijn, maar daarom is ze nog niet maatschappelijk in evenwicht. Door een verkeerde invulling van het beleid bouw je een sociale en ecologische schuld op, die zich in de volgende generaties zal doordrukken in de reguliere begroting.

Ecologie geen prioriteit meer

De Vlaamse Regering heeft via forse besparingen gezorgd voor een financieel evenwicht, maar ze maakt foute keuzes, zeker ten aanzien van de toekomstige generaties. "Een aantal minder prioritaire beleidskeuzes uit het verleden moeten stopgezet of afgebouwd worden," zo stelt de regering-Leterme in de toelichting bij haar begrotingsverklaring. De Vlaamse regering zegt het niet met zoveel woorden, maar blijkbaar behoren natuur, duurzame ontwikkeling en milieu/gezondheid (zoals sanering van vervuilde terreinen) tot die minder prioritaire domeinen, want daar wordt fors in gesnoeid.

Ecologie wordt door de regering-Leterme vooral gezien als belemmering voor de economie. Terwijl daar net zoveel kansen liggen. Het VITO kreeg zelfs de opdracht om een methodiek uit te werken om alle milieubeslissingen voortaan aan een economische impactanalyse te onderwerpen. Investeren in toekomstgerichte economie en technologie kan nochtans financiële én ecologische winst opleveren. Daarmee zouden we op de beste manier onze verantwoordelijkheid opnemen tegenover de toekomstige generaties. Dit gebeurt niet.

Het gebrek aan aandacht voor effecten op de volksgezondheid op iets langere termijn is overigens een constante in het nieuwe milieubeleid van de regering-Leterme. Het korte termijn economische denken haalt overal de overhand.

De drastische bezuiniging in bodemsanering is het sterkste voorbeeld. Bij het bodemsaneringsbudget, een belangrijke pijler in het beleid op het gebied van milieu/gezondheid, wordt in vergelijking met de begroting 2004 - meer dan 40 miljoen euro weggesnoeid; in vergelijking met de jaren ervoor jaarlijks tussen 20 en 25 miljoen euro. Dit zou wel eens het begin kunnen zijnvaneenstelselmatigeafbouw.Wat bijzonder dom zou zijn. Vlaanderen is op dit ogenblik koploper in de aanpak van problemen betreffende milieu en gezondheid in Europa. Waardoor we een wissel hebben op de toekomst, zelfs zuiver economisch gezien. Want blijven produceren ten koste van de gezondheid is toch niet houdbaar. De opgebouwde know how prijsgeven of de bereikte voorsprong opgeven, zou getuigen van bijzonder kortzichtig beleid.

Minder geld voor bos en natuur

In de voorbije legislatuur bereikten we op kruissnelheid een jaarlijkse aankoop van 2500 ha natuurgebied. De aankoop van natuurreservaten en bossen wordt zogezegd geheroriënteerd naar het beheer ervan. In 2004 en 2005 gaat het in totaal om een inkrimping van het aankoopbudget voor natuur, bos en duingebied van meer dan 8.000.000 euro.

Begrotingspost

Minafonds

2003

2004 (BC 1)

2005

Natuur: verenigingen

361B5214

8.964

8.964

7.964

Afd. natuur: aankoop + eenmalige inrichting

361B7005

11.944

15.323

9.753

Bos en groen: aankoop + eenmalige inrichting

361B7003

17.347

16.082

13.668

Duin

361B5320

3.462

4.529

2.546

Vastleggingskredieten aankopen Bos-, natuur- en duingebied (incl. subsidie aan terreinbeherende verenigingen voor verwerving)

Het progressieve aankoopbeleid, de voorbije jaren uitgebouwd onder de toenmalige Groen!-ministers, wordt dus opgegeven. En dit terwijl de achterstand van Vlaanderen betreffende bescherming van natuur en bossen ten opzichte van andere Europese landen nog maar pas aan het afnemen was. Men zwicht dus voor de druk van de bouwsector die al enige tijd hamert op het adagio: meer geld voor beton, minder geld voor bossen.

Bovendien gaat ook het budget voor natuur- en landinrichting behoorlijk omlaag met bijna 40 % -, wat toch ook een vorm van beheer van het natuurpatrimonium is. Het cynische is dat inrichtingsprojecten vaak zijn opgezet om de toegankelijkheid van ons natuurpatrimonium te verhogen.

Groen! is ook uitermate bezorgd over de plannen van de regering Leterme om het bestaande patrimonium aan bos- en natuurgebieden in de uitverkoop te gaan zetten. In het ontwerp van programmadecreet 2005 staat een voorstel om de verkoop van Vlaams natuur- en bospatrimonium te ontdoen van een decretale machtiging. Dus enkel de regering beslist. Op die manier staat de deur wijd open voor een uitverkoop van duurzaam opgespaard patrimonium. Dit is voor Groen! een kaakslag voor het Vlaamse natuur- en bosbeleid!

Bodemsanering: geen geld meer voor sanering blackpoints

De besparing in bodemsanering is wraakroepend. Zelfs in de periode Kelchtermans werd er meer geld uitgetrokken voor bodemsanering. Van 20 à 25.000.000 euro recurrent op het MINA-fonds valt het budget voor bodemsanering terug op amper 4.500.000 euro (nog geen 200 miljoen BEF). In 2004 bedroeg het voorziene budget (vooral via éénmalige injecties) nog 49.000.000 euro.

Het Rekenhof berekende eind van de jaren 90 dat de overheid jaarlijks minimaal een bedrag van 2.300.000.000 BEF moest inbrengen als onderdeel van het totaal bedrag van 7.000.000.000 BEF (overheid en privé samen) nodig om de doelstellingen uit het tweede Milieubeleidsplan (MINA 2) op het gebied van bodemsanering te halen. Dit bedrag is minimaal nodig om de belangrijkste zwarte punten - die een bedreiging vormen voor onze gezondheid weg te werken In 2005 bereiken we een absoluut dieptepunt in jaren: liefst 4/5 van de middelen wordt geschrapt!

De regering-Leterme rekent voor extra centen op PPS-formules via de brownfieldontwikkeling. Dat is uiteraard een goede zaak, hoewel het voorliggende brownfielddecreet niet bepaald een voorbeeld van deregulering en administratieve vereenvoudiging mag genoemd worden (cf. advies MINA-raad)

Er wordt daarbij ook verwezen naar de uitvoering van de Umicore-convenant. Dat convenant, gerealiseerd door voormalig Vlaams leefmilieuminister Jef Tavernier (Groen!) mag je gerust een PPS avant la lettre noemen. Deze overeenkomst wil eindelijk de zwaarst vervuilde woonsites rondom Umicore vestigingen in Hoboken, Balen, Olen en Overpelt aanpakken. Daarmee is een bedrag gemoeid van 77.000.000 euro vanwege Umicore en 15.000.000 euro vanwege het Vlaamse gewest, gespreid over een periode van 10 jaar.

Het is echter een illusie te denken dat we via de PPS in de brownfieldaanpak onze ecologische schuld kunnen inlossen. Veel terreinen zijn te zwaar vervuild, en vormen een risico voor de volksgezondheid. Daar moet de overheid zelf haar verantwoordelijkheid opnemen. Wat zijn we dan met 4.500.000 euro op een jaar, wanneer bijvoorbeeld alleen al de sanering van de Balmatt-site in Mol (asbestvervuiling) van amper 7 ha al meer dan 10.000.000 euro kost?

Ook de nieuwe impulsen in de richting van bodembescherming worden afgeblokt. Het was de bedoeling om aan het bodemsaneringsdecreet een luik bodembescherming toe te voegen. Maar in de begroting boet erosiebestrijding juist aan belang in . Dat is bijzonder jammer gezien de mogelijke win-win situaties voor zowel natuur als landbouw.

Ten slotte sluit deze regering-Leterme nieuwe grindontginningen in Limburg niet uit. Ook niet wanneer de in het Grinddecreet afgesproken hoeveelheid van 100,9 miljoen ton in 2008 is boven gehaald. Daarmee gaat hij in tegen het Grinddecreet én alle afspraken die hieromtrent de laatste jaren gemaakt werden met zowel landbouwers, buurtcomités, gemeenten, milieuverenigingen en de grindsector zelf. Ook de intentie van de regering-Leterme om via het Programmadecreet het Grindfonds te gebruiken om één grindbedrijf te compenseren, voorspelt niet veel goeds.

Integraal waterbeleid terug naar af?

Het Decreet Integraal Waterbeleid is na 10 jaar een feit. Nu komt het er op aan hieraan uitvoering te geven, zowel wat betreft de uitbouw van een werkbare bekken- en deelbekkenstructuur als wat betreft de invoering van de watertoets. Ook het spijzen van het Rubiconfonds (o.m. via planbaten, bij programmadecreet geregeld in 2003) is noodzakelijk om aan het decreet uitvoering te geven. Hierover krijgen we geen bericht. Nochtans is een beleid tot voorkoming van overstromingen absoluut prioritair. Zal de regering-Leterme voldoende financiële slagkracht hebben om de veiligheid van de burgers tegen overstromingen te garanderen? De toon die de CD&V aanslaat in de discussies rond de toekomst van het Schelde - estuarium, die in feite ook al een voorafname zijn op toekomstige discussies over het nieuwe Sigmaplan, beloven niet veel goeds. Gaan we terug naar het beleid van dijkverhogingen? Als men blijft ten strijde trekken tegen ruimte voor water en de inrichting van overstromingsgebieden, creëert deze regering op termijn een zwaar veiligheidsprobleem. Het is absoluut noodzakelijk dat de regering-Leterme op dit vlak duidelijk kleur bekent, ondermeer door in haar begroting middelen te voorzien voor de creatie van overstromingsgebieden.

Rioleringen: geldkraan terug dicht

Wat de waterzuivering betreft wordt de verhoogde inspanning van 2004 van toenmalig Vlaams leefmilieuminister Jef Tavernier (Groen!) voor RIO-subsidies (rioleringen) aan gemeenten niet doorgetrokken. De gemeenten die inspanningen doen om hun achterstand betreffende riolering weg te werken, moeten het met liefst 50.000.000 euro minder doen. Deze voorlopige financiële inhouding staat in sterk contrast met de houding van de CD&V in de voorbije legislatuur, waar geen enkele gelegenheid werd gelaten om de achterstand bij de gemeentelijke Rio-subsidies aan te klagen. Hun eigen minister houdt het nu bij de gewone subsidiepot en schrapt althans voorlopig - de extras.

Rioolrecht: een nieuwe belasting op komst?

Bovendien is het zeer de vraag of in deze Vlaamse begroting wel open kaart gespeeld wordt wat de financiering van de waterzuivering betreft. Is het niet de bedoeling een groot stuk van de factuur door te schuiven naar de gemeenten en (drinkwater)intercommunales? De drinkwatermaatschappijen zouden dan rioolrecht doorrekenen aan de gezinnen. In de nota van milieuminister Kris Peeters (CD&V) over Aquafin is sprake van een decretaal verplichte vergoeding van drinkwatermaatschappijen aan Aquafin. De drinkwatermaatschappijen zullen dat geld verhalen op de gezinnen! Wanneer die factuur voor de gezinnen te hoog oploopt, lezen we in de waternota van diezelfde minister, komt er een tussenkomst van het gewest . Maar hierover lezen we niets in deze begroting. Het echte begrotingswerk betreffende waterzuivering gebeurt dus voorlopig achter de schermen

Afval: wordt er straks weer verbrand?

De regering-Leterme zwijgt voorlopig wat de eindverwerking van afval betreft. De voorbije 5 jaar stelden de opeenvolgende ministers een einde aan het storten van huishoudelijk afval. Wordt de poort van de stortplaatsen nu opnieuw opengezet? Keren we terug naar het oude beleid van verbranden van afval? De droom van Isvag-voorzitter Philippe Heylen (CD&V) om in Wilrijk ook na 2011 afval te verbranden, voorspelt alvast weinig goeds. Zullen alternatieve verwerkingstechnieken zoals vergisten van afval nog kansen krijgen? De terughoudendheid om van start te gaan met het alternatief verwerkingsproject in Limburg én het terugschroeven van het project in Vlaams-Brabant bevestigen deze vrees. Als er niet versneld wordt voor de bouw van nieuwe voorbehandelingstechnieken, dreigt het sluitstuk van de voorbehandeling (wervelbedinstallatie SLECO op Linkeroever) er te zijn zonder dat de nodige voorbehandelingscapaciteit is uitgebouwd.

Er wordt ook - verrassend - gesnoeid in de budgetten voor PRESTI, een aanmoedigingsprogramma voor bedrijven om afval- en emissiereducerende projecten op te zetten. Hoe rijmt de huidige Vlaamse milieuminister dit met zijn ondernemingsgericht beleid?

Energie: klimaatinspanningen afgewenteld op het buitenland

Het energiebeleid van de regering-Leterme beperkt zich grotendeels tot het uitvoeren van decreten of resoluties die in de vorige legislatuur werden goedgekeurd, zoals het Energieprestatiedecreet, de invoering van WKK-certificaten of de resolutie over de voorbeeldfunctie inzake rationeel energiegebruik van de Vlaamse overheid. Er wordt weinig beleid ontwikkeld en zo goed als geen nieuwe middelen voorzien om de grote achterstand die Vlaanderen heeft op het vlak van rationeel energiegebruik en hernieuwbare energiebronnen weg te werken, integendeel. Het Fonds Hernieuwbare Energiebronnen en het Energiefonds blijven in de nieuwe begroting een lege doos. Ook de middelen om een communicatiebeleid te voeren ter ondersteuning van rationeel energiegebruik worden met ruim 25% teruggeschroefd.

Het Voortgangsrapport 2004 van het Vlaamse Klimaatplan leert ons dat er bij ongewijzigd beleid (dus met alle momenteel voorziene CO2-reductiemaatregelen inbegrepen) in 2005 zon 5,65 megaton (1 megaton = 1 miljoen ton) CO2-equivalent te veel zal worden uitgestoten om de stabilisatiedoelstelling tegenover 1990 te halen. Tegen 2010 zal er 6,37 megaton CO2-equivalent te veel worden geproduceerd om de Kyotodoelstelling te halen. Extra maatregelen nemen om de gezinnen en de KMOs te helpen om hun CO2 uitstoot te verminderen bijvoorbeeld met een Kyotopremie- doet de regering-Leterme niet. Wel beslist de regering-Leterme om voor bijna 24 megaton uitstootkredieten in het buitenland te verwerven via de flexibele mechanismen. Kortom, de regering-Leterme investeert liever 168 miljoen euro (= à 7 euro per ton CO2) Vlaams belastinggeld in energiebesparing of hernieuwbare energie in het buitenland, in plaats van bij de gezinnen en KMOs in Vlaanderen. Op de begroting van 2005 zou hiervoor al 25.000.000 euro voorzien worden.

Elektriciteit: geen sociale maatregelen

De regering-Leterme gaat bovendien ferm uit de bocht omtrent de liberalisering van de elektriciteitsmarkt. Die liberalisering heeft ronduit gefaald. De bedrijven en de gezinnen in Vlaanderen krijgen een hogere energiefactuur voorgeschoteld; de Vlaamse gemeenten verliezen ruim 300 miljoen aan dividenden. Van een vrije concurrentie, waardoor de prijzen scherper en de dienstverlening beter wordt, is absoluut geen sprake. De enige bijsturing die de regering-Leterme in het vooruitzicht stelt is een evaluatie van de sociale en ecologische openbare dienstverplichtingen. De regering-Leterme laat niet toe dat er sociale- of REG-maatregelen bijkomen, tenzij er andere wegvallen.

Ecologiesteun: een maat voor niets?

De huidige Vlaamse regering voorziet voor 2005 50.000.000 euro ecologiesteun voor ondernemingen. In 2002 bedroeg dat nog 90.000.000 euro. Ook de mogelijkheid voor bedrijven om steun te krijgen voor de opwekking van groene energie is wellicht een maat voor niets. De bestaande andere steun wordt immers in mindering gebracht. Toch enkele positieve aspecten aan de 'nieuwe' ecologiesteun. Ze zal beter toegankelijk zijn voor KMO's en wellicht bijdragen tot een (versnelde) CO2-reductie. Groen! vreest dat de aandacht voor ecologische innovatie sterk onder druk zal komen te staan. Nochtans is dit ook beslissend voor de competitiviteit van de Vlaamse bedrijven. Het zou bijzonder kortzichtig zijn om het voordeel dat hier de laatste jaren werd opgebouwd, nu terug prijs te geven.