Den Haag, 24 november 2004
Bijdrage van Angelien Eijsink (PvdA) aan het begrotingsdebat Defensie
Inleiding
Voorzitter, in het afgelopen jaar heb ik zowel binnen Nederland als ook daarbuiten de mannen en (enkele) vrouwen van defensie in hun dagelijks werk gezien en gesproken. Grote inzet en enthousiasme en ook veel plezier, ook tijdens de stages die ik eerder deed, heb ik gezien.
De Pvda wil haar waardering uitspreken voor het vaak moeilijke en risicovolle werk dat gedaan wordt.
Hervormingen
De reorganisaties die het afgelopen jaar zijn ingezet onder het motto voortvarend vernieuwen werden door de PvdA omarmd, waarmee ook onze steun aan de bewindslieden werd toegezegd voor de uitwerking.
Maar een jaar later moeten we helaas constateren dat de extra slag die gemaakt moest worden om een antwoord te vinden op de nieuwe binnenlands-buitenlandse dreiging niet gemaakt is.
De nieuwe plannen wijzen in een traditionele richting: de krijgsmachtdelen zijn weer bezig met eigen speeltjes de eigen positie veilig te stellen. Weer is men vooral bezig elkaar te bestrijden, i.p.v. de 'vijand'. Het lijkt er toch echt op dat de minister daar niet (meer) doorheen komt en paars nog ver weg is.
De PvdA betreurt het dat de conclusies van de Commissie Franssen niet zijn opgevolgd.
Een tekort van 2000 BBT ers, dit heet mis-match, maar staat toch vooral gelijk aan mis-management. Nog veel onduidelijkheid over de ware afslanking en het nieuwe personeelssysteem. Ook na een dag lang debatteren maandag bleef er veel onduidelijk en zelfs& wederom onbeantwoord.
Europa en kruisvluchtwapens
Deze minister van Defensie is de meest Europese defensieminister in de Nederlandse geschiedenis. Geweldig. Op zijn initiatief kwam in een informele conferentie van EU defensieministers tot een ambitieus programma ter Europeanisering van de nationale defensie inspanningen.
De minister leek te begrijpen dat gigantische verspilling van belastinggeld en militaire en politieke onmacht, een bron van schaamte voor Europa vormen en spanning geven met de VS. Samen optrekken doorbreekt deze spanning, zowel binnen als buiten Europa.
Verspilling tegengaan en effectiviteit verhogen door samenwerking te zoeken. Budgetten blijven - als het een beetje mee zit - gelijk. Dus er moeten links of rechts om keuzes worden gemaakt.
Wat zijn dan de Europese prioriteiten?
In alle analyses van de Europese defensietekorten komt naar voren dat er gebrek is aan: bv.
- capaciteiten voor inlichtingenvergaring en commandovoering,
- aan strategische transportcapaciteit en aan (snel) inzetbare gevechtseenheden.
Daar moeten Europees denkende ministers dus in investeren. In geen van de analyses komt naar voren dat Europa een gebrek heeft aan kruisraketten, en laat nou deze minister juist daar in willen investeren.
- Ndl verkoopt de apache gevechtsheli s, terwijl zowel de NAVO als de EU hier om vraagt.
- Ndl schrapt een brigade bij de landmacht, terwijl daarvandaan juist extra inzetbare grondtroepen zouden kunnen komen, zoals bv. ook door een 3de mariniersbataljon.
Ndl. zet maar zeer beperkt in op de uitbreiding van de transportcapaciteit, terwijl het tekort aan vliegtuigen en heli's Europa voortdurend dwarszit bij de uitvoering van militaire operaties.
Soms &. dwingt budgettaire krapte tot dit soort keuzen, maar dat wordt ongeloofwaardig als er wel geld is voor investeringen die veel minder urgent zijn en wie vraagt om kruisvluchtwapens?
Wil deze minister blijvend een voorbeeldrol in de EU kunnen vervullen dan kan dat alleen als hij de Europese tekorten ook tot zijn tekorten maakt!
En dan staat de keuze voor kruisvluchtwapens hier haaks op.
Nederland is met bestaande middelen prima in staat in het gehele geweldsspectrum mee te doen, nog meer first strike is daarvoor niet nodig.
Waar landen, hoe groot, sterk en modern ze ook zijn, veel meer moeite mee hebben is het winnen van de vrede. Voor het winnen van die vrede zijn niet nog meer eerste aanvalswapens nodig, maar juist die middelen waar in Europa volgens de EU zo'n gebrek aan is bv.gevechtstroepen om vrede te brengen en (langdurig) orde te bewaken en middelen die ik al eerder noemde. Die middelen brengen democratie en duurzame oplossingen dichterbij.
De internationale strijd tegen het terrorisme, die in Nederland nu ook wordt gevoerd, vraagt ook niet in de eerste plaats om kruisraketten maar om mensen op de grond.
Wat is dan de echte reden dat kruisraketten nu tot prioriteit worden verheven?
Toch weer de onderlinge spelletjes binnen de krijgsmacht? Ik meen dat de CDS onlangs nog de duidelijke boodschap heeft afgegeven dat er paars gedacht en vooral gedaan moet worden.
Kortom: aanschaf elders is ook jou aanschaf en vooral daar blij mee zijn , onder het motto voor en met elkaar en samen sterk . Bestaansrecht binnen het geheel en niet als afzonderlijke delen.
Miljardenverslindende aankoopbesluiten:
- zoals de JSF voor de luchtmacht,
- de pantserhouwitser voor de landmacht
- en de nieuwste fregatten en mogelijk de kruisraketten voor de marine
worden genomen uit concurrentie overwegingen tussen die krijgsmachtdelen, uit industriepolitieke overwegingen en om in de pas van de VS te willen lopen.
De oprechte wens de internationale vrede te dienen en buitenlandse en binnenlandse veiligheid te bevorderen dwingt ons nu tot meer Hollandse nuchterheid.
En bij het maken van duidelijke keuzes zijn kruisraketten een onnodige verspilling van middelen.
Derde hoofdtaak
Voorzitter, naar aanleiding van de aanslagen van 11 september 2001 zijn de binnenlandse taken tegen het licht gehouden. De conclusie was toen al dat de krijgsmacht een grotere rol zou krijgen bij bewaking van de interne veiligheid, maar veel verder dan die vaststelling ging het kabinet niet.
Zeker nu het internationale fundamentalisme ook Nederland als doelwit heeft gekozen, is er behoefte aan een verdergaande analyse wat hiervan de gevolgen zijn voor de inzet van de krijgsmacht.
De PvdA vindt dat er eerst een nadere analyse van de rol van de krijgsmacht bij terreurbestrijding moet komen, voordat een keuze voor nieuwe taken en nieuwe spullen wordt gemaakt.
Daarbij is het ook van belang de rol van de Marechaussee v.w.b. taken en verantwoordelijkheden op Schiphol eens opnieuw tegen het licht te houden, omdat we hier wel met heel ingewikkelde gezagsstructuren te maken hebben.
Graag een reactie van de minister.
Hoe wordt in het toegezegde convenant nog de laatste ervaringen meegenomen bij de bestrijding van moslimfundamentalisme en de verdergaande grensvervaging tussen interne én externe veiligheid? Zal dit convenant ook daadwerkelijk nog dit kalenderjaar rond komen? Wanneer kan de Kamer de aangekondigde Nota Derde Hoofdtaak tegemoet zien?
Materieel
Voorzitter, zo alle beloften niet of nauwelijks waar gemaakt worden voor het personeels beleid, zo lijken alle materieel projecten ook vast te lopen.
De Stas heeft een zeer ongelukkige hand bij de uitvoering van diverse kostbare materieelprojecten.
Meest in het oog springend is natuurlijk het debacle rond de Fennek.
De omvang en gevolgen van de RDM-affaire zijn nog altijd niet precies duidelijk. Wel is al duidelijk geworden dat onze aanhoudende vragen en twijfels over de gang van zaken binnen het RDM concern en de gevolgen voor het Fennek-project terecht waren. Vanaf oktober 2003 is er door de PvdA expliciet gewezen op bijvoorbeeld het risico m.b.t. de claims van Defensie bij het RDM-concern. Defensie is op dit punt in onze ogen in ieder geval niet adequaat opgetreden. De claims blijken nu voor een flink deel niet meer te innen, zo heeft Defensie de Kamer inmiddels laten weten. Daarnaast lijkt het erop dat ook in het volgen van het Fennek-project door Defensie steken heeft laten vallen. Te lang is geloofd in de verhalen van het RDM-concern dat het allemaal goed zou komen.
De Stas heeft steeds gezegd dat het de belastingbetaler niets zou kosten. Niets is minder waar.
Nadelige effecten voor de investeringsquote kunnen wat de PvdA betreft niet opgevangen worden door een vlucht vooruit met nieuwe materieelprojecten, ook niet vanuit industriepolitieke motieven (bijvoorbeeld andere, nieuwe oppervlakte schepen).
Korvetten
Laat het duidelijk zijn, De Pvda is niet op voorhand tegen voortschrijdend inzicht. Ons is echter nog niet duidelijk welke militair-strategische redenen te grondslag liggen aan de kennelijke wens van VVD en CDA om een aantal fregatten in te ruilen en korvetten aan te schaffen. Het gaat namelijk niet alleen om de centen maar voornamelijk om de idee erachter. Laat de minister nu eens aangeven wat zijn lange termijn visie op de marine is. Passen die korvetten daar nu wel of niet in?
Bouwen om het bouwen alleen lijkt ons geen goed idee, maar misschien zijn er diepere achtergronden die de PvdA kunnen overtuigen?
Business case JSF.
De Kamer wordt nu al maanden door de regering aan het lijntje gehouden als het gaat om het actualiseren van de JSF-business case.
- Gewijzigde internationaal inzicht in behoeftestelling,
- hoger uitvallende ontwerpkosten,
- naar beneden bijgestelde verkoop- cijfer - prognoses,
- achterblijvende orders voor de Nederlandse industrie,
- vertragingen alom
en zo kan ik nog even doorgaan, maar helaas kan dit het kabinet niet van de gekozen dwaalweg afbrengen om een dikke streep te zetten achter onze participatie in de ontwerpfase.
Dat op dit moment die gegevens nog niet op tafel liggen lijkt ons een teken aan de wand. De minister kan op dit dossier een hoop onduidelijkheden wegnemen , laat hij dat dan ook doen!.
Ook overigens voor de opvolging van de F-16 t.z.t. blijven wij pleiten wij voor koop van de plank!
Mits daarvoor op de begroting voor 2004 middelen over blijven is het naar voren halen van de vervanging van de YPR voor ons wel bespreekbaar.
Voortschrijdend inzicht vwb de ontwikkeling van de Boxer is positief, temeer omdat dan kopen van de plank aantrekkelijk wordt.
Twente
Twente is een kansrijke regio, niet alleen nu, maar ook de komende jaren en zeer de moeite waard om in te investeren. De eerder gedane toezeggingen door de regering zijn niet of nauwelijks nagekomen. De minister kan dit nog goed maken, door bij de komende deelbegrotingen van VROM en V&W er bij zijn collega s op aan te dringen daad-werkelijk aandacht aan Twente te besteden.
Voorzitter ; last but not least..
Den Helder
Veel onrust en onzekerheid in zes weken && Waarvoor?
Het volledig stationeren van de NH 90 helikopters en het verrichten van het eerste en tweedelijns onderhoud op vliegkamp de Kooij zal een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de werkgelegenheidssituatie in Den Helder en omgeving. Voorzitter de PvdA vindt het van belang om van de minister duidelijkheid hierover te krijgen.
Afsluitend
Voorzitter.
De Pvda concludeert dat er te voortvarend vernieuwd is en er veel beloofd is dat niet waargemaakt is!
Partij van de Arbeid