Persbericht
Weerbare samenleving en nieuwe accenten centraal in vervolg
veiligheidsprogramma
24 november 2004
Op een landelijke congres voor veiligheidsprofessionals presenteren de
ministers Donner (Justitie) en Remkes (Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties) vandaag enkele aanvullingen op het
veiligheidsprogramma. De ministerraad heeft hiermee vrijdag j.l.
ingestemd. Centraal hierin staat de vraag hoe de inzet vanuit
verschillende kanten gecombineerd kan worden zodat de samenleving
weerbaarder wordt tegen criminaliteit en overlast. Het
veiligheidsprogramma Naar een veiliger samenleving wordt uitgebreid
met aanvullende maatregelen op het snijvlak van onder andere justitie
en zorg en de versterking van de samenwerkingsverbanden op het lokale
niveau. Daarnaast komt meer aandacht voor de aanpak van geweld, de
aanpak van de zware of georganiseerde criminaliteit en de
grensoverschrijdende samenwerking.
Het Veiligheidsprogramma is nu twee jaar in volle gang. Met de
criminaliteit en overlastbestrijding in Nederland gaat het geleidelijk
de goede kant op. De monitoren in de veiligheid registreren een daling
in de totale omvang van de criminaliteit en overlast in vergelijking
met 2002. Uit de zogenaamde expertmeetings die begin 2004 zijn
gehouden blijkt echter dat er verdere aanvullingen mogelijk zijn. Deze
signalen, gevoegd bij die van de veiligheidsmonitoren en die uit het
Nationaal Dreigingsbeeld zware of georganiseerde criminaliteit, zijn
de aanleiding voor een aantal maatregelen. Dit leidt niet tot
aanpassing van de doelstellingen van het Veiligheidsprogramma.
De ketens verbinden
Een effectieve aanpak van criminelen en overlastgevers vereist een
gecombineerde inzet van politie en justitie, het lokale bestuur en de
inzet van instellingen voor zorg, onderwijs, arbeid en inkomen,
huisvesting, e.d. Nu is de aansluiting daartussen nog niet altijd goed
geregeld of is nog te vaak sprake van vrijblijvendheid. De
verantwoordelijkheidsverdeling is soms ook onhelder. De ministeries
van BZK en Justitie willen de vrijblijvendheid te lijf gaan en reeds
geconstateerde knelpunten in de samenwerking aanpakken. De gemeenten
krijgen hierin een belangrijke verantwoordelijkheid om samen met
politie en justitie tot een integrale aanpak te komen. Het kabinet zal
nog dit najaar met een plan komen voor de aanpak van overlast en
verloedering. Bij de aanpak van overlastgevende jongeren wordt een
driesporenbeleid bestaande uit preventie, curatieve en repressieve
maatregelen gevolgd. De nazorg voor ex-gedetineerden wordt verbeterd.
De burger en het bedrijfsleven worden opgeroepen om de eigen
verantwoordelijkheid (nog) meer te nemen en tezamen met de overheid de
onveiligheid aan te pakken.
Geweld
De afgelopen jaren hebben burgers, maatschappelijke organisaties,
overheid en bedrijfsleven tal van initiatieven ontplooid om geweld
tegen te gaan. Van de meeste is echter onhelder hoe effectief ze zijn
tegen agressie en geweld. Het ministerie van Justitie wil samen met de
initiatiefnemers de effectiviteit evalueren en de toepassing van
initiatieven die meetbaar resultaat opleveren stimuleren. De samenhang
in de preventieve en repressieve aanpak van geweld zal worden
verbeterd, onder andere door dwarsverbanden te leggen tussen de
maatregelen in het publieke, semi-publieke en privé-domein. Nog in
2004 worden de resultaten gepresenteerd van een onderzoek naar de
samenhang tussen huiselijk geweld en publiek geweld. Een deel van de
agressie en het geweld in de samenleving is het gevolg van
onhelderheid die bestaat over de normen die bijvoorbeeld gelden op
school, in de sport, in de buurt. Op basis van een evaluatie die medio
2005 verschijnt zal het ministerie van Justitie het opstellen van
gedragscodes en -protocollen bevorderen.
Risicofactoren bij het gebruik van geweld zijn alcoholmisbruik,
crackgebruik, mediageweld en wapenbezit. De campagne Stop geweld op
school die op 13 oktober 2004 van start is gegaan richt zich onder
meer op het inleveren van wapens door scholieren. Bij gebleken succes
kan zo'n campagne in volgende jaren herhaald worden. Over nut en
noodzaak van de aanpak van mediageweld buigt zich momenteel een
commissie van het ministerie van OC&W. Over de risicofactor
alcoholmisbruik zijn onlangs nieuwe studies verschenen. Circa 80% van
het geweld in het publieke domein wordt onder invloed van alcohol
gepleegd. Bezien wordt welke mogelijkheden de overheid, naast
voorlichting, heeft om alcoholmisbruik aan te pakken.
Het kabinet streeft naar een verbetering van de aanpak van huiselijk
geweld. Lokaal dienen daartoe, onder regie van gemeenten,
samenwerkingsverbanden te worden gecreëerd van politie, openbaar
ministerie, reclassering, vrouwenopvang en andere hulporganisaties die
met elkaar een sluitende aanpak bieden. Er komt een landelijk dekkend
netwerk van advies- en steunpunten.De staatssecretaris van VWS heeft
op 20 juli 2004 hiertoe een stimuleringsregeling uitgevaardigd. Ook
komt er een wettelijk huisverbod voor plegers van huiselijk geweld. De
minister van Justitie zal daartoe in 2005 een wetsvoorstel aan de
Kamer voorleggen.
Georganiseerde misdaad
De speerpunten in de aanpak van de georganiseerd misdaad zijn
vastgesteld. Dit onder meer naar aanleiding van het onlangs verschenen
dreigingsbeeld van het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), het
meerjaren plan van het openbaar ministerie en een visiedocument van de
Raad van Hoofdcommissarissen. Er komt onder meer meer aandacht voor de
aanpak van terrorisme, de handel in cocaïne en heroïne, de productie
en handel van XTC, mensenhandel en smokkel, illegaal wapenbezit en het
bezit van explosieven.
Bij de bestrijding van terrorisme vereist de actuele en algemene
dreiging van terrorisme bijzondere en intensieve aandacht, waaronder
de strafrechtelijke aanpak van terroristische groeperingen. De aanpak
van hard drugs en synthetische drugs verdient prioriteit vanwege de
ernstige nationale en internationale gevolgen (in termen van
volksgezondheid, corruptie, verwervingscriminaliteit, economische
schade en een negatief internationaal imago). Door (seksuele)
uitbuiting en onderdrukking maakt mensenhandel een grote inbreuk op de
menselijke integriteit. In de meeste gevallen gaat het om vrouwen van
niet-Nederlandse herkomst die via smokkelachtige methoden naar
Nederland worden gehaald. Zowel mensenhandel en -smokkel dienen
krachtig te worden aangepakt.
Het nationaal dreigingsbeeld benoemt ook wapensmokkel als een dreiging
voor de Nederlandse samenleving voor de komende jaren. De gewelddadige
impact van vuurwapens op de samenleving, nog versterkt door verbanden
die mogelijk worden aangetroffen tussen handel in vuurwapens en
explosieven en terrorisme is de reden om daar extra aandacht aan te
besteden. De drijfveer voor georganiseerde criminaliteit is in de
meeste gevallen financieel gewin. Uit de passages in het Nationaal
Dreigingsbeeld blijkt dat witwassen een onlosmakelijk onderdeel vormt
van de verweving van onder- en bovenwereld en een bedreiging vormt
voor de integriteit van de legale economie. Witwassen is daarom
eveneens als prioriteit aangewezen.
Grensoverschrijdende criminaliteit
De grensgemeenten ervaren in toenemende mate grensoverschrijdende
overlast en criminaliteit, vaak gerelateerd aan drugstoerisme. Om
hiertegen op te treden krijgt de samenwerking met de omliggende landen
een impuls.
Uit onderzoek van het Nederlands Centrum voor Internationale
Politiesamenwerking (NCIPS) blijkt dat voor politiefunctionarissen die
in de grensstreek opereren de grens nog steeds levensgroot aanwezig
is, terwijl er voor wetsovertreders geen grens meer bestaat. Dit
belemmert een effectieve aanpak van de grensoverschrijdende
criminaliteit. In samenwerking met de buurlanden worden deze
knelpunten opgelost. Het gaat dan om:
* een regeling voor wederzijdse personele of materiële bijstand op
verzoek;
* de mogelijkheid dat ambtenaren van politie in spoedeisende
gevallen zonder verzoek, op eigen initiatief en met bepaalde
bevoegdheden, grensoverschrijdend kunnen optreden;
* de mogelijkheid om gemengde patrouilles en controles in de
grensstreek te organiseren;
* uitbreiding van de mogelijkheden die de Schengen
Uitvoeringsovereenkomst terzake van grensoverschrijdende
achtervolging en observatie biedt;
* de mogelijkheid rechtstreeks gegevens uit te wisselen tussen de
politiediensten van de landen, zonder tussenkomst van het Openbaar
Ministerie.
Ministerie van Justitie