Den Haag, 24 november 2004
Bijdrage van Jet Bussemaker (PvdA) aan het plenair debat Fiscale behandeling VUT/Prepensioen en introductie Levensloopregeling (29 760)
MdV,
* Lange voorgeschiedenis; nu toch afgerond.
* Een lange sisser met een harde knal. Er komt een levensloopregeling?
Maar wat zal dat gaan betekenen? Wat heeft het debat van afgelopen vrijdag ons geleerd?
0. Er is ontzettend veel gedoe over dit wetsvoorstel, maar wat het nu precies gaat opleveren en welke maatschappelijke effecten het zal hebben is volstrekt onduidelijk. Zowel in termen van arbeidsparticipatie, emancipatie als financiële opbrengst.
1. De coalitiepartijen interpreteren de betekenis van deze wet verschillend; volgens het CDA is het een wolk van een baby die verdere uitbreiding verdient. Volgens de VVD een marginale regeling die vooral ook zo moet blijven. Goed dat D66 er nu weer is. Wat is hun mening?
2. De veronderstellingen waarop het kabinetsbeleid haar voornemens baseert zijn boterzacht. Hoeveel mensen gaan gebruik maken van de regeling? Waarvoor gaan ze gebruik maken? Met welk resultaat? Daar is geen enkele duidelijkheid over, ook niet na de brief die we gisteren hebben gekregen. Dat maakt het moeilijk goede conclusies te trekken.
3. Specifiek de consequenties voor arbeidsmarktbeleid; wat levert dit wetsvoorstel nu op? Weinig tot niets. CPB; ook zonder wetsvoorstel zou arbeidspart van ouderen verhoogd worden. Met de door hen berekende varianten blijken er nauwelijks concrete resultaten te zijn. Wat verwacht de minister te bereiken? Hoe gaat de regering de arbeidsparticipatie wél verhogen? Alternatieven; scholing (wat vindt minsiter in dit verband eigenlijk van uitspraka CGB over senioren-dagen ) , deeltijd-penisoen regelingen, en mogelijk flex-aow (kom ik morgen wellicht met motie op terug).
4. Doelstelling 2 van de regeling: beter combineren van arbeid en zorg en bereiken emancipatie. Ook t.a.v. deze doelstellingen lijkt de regernig weinig tot niets te bereiken. Wat verwacht de minister dat de voorstellen opleveren? Wat gaat hij doen er voor te zorgen dat er wel wat gebeurt. Niet overtuigd door minister en daarom nog enkele vragen.
* De regelingen voor verlof, finlo voor mantelzorgverlof, en afdrachtkorting ouderschapsverlof worden opgeheven, en de heffingskorting ouderschapsverlof is slechts van tijdelijke aard. Hoezo emancipatie?
* N.a.v. SCP onderzoek zegt kabinet doodleuk dat beleid wel emancipatie-effecten zal hebben op lange termijn. Maar waarom zou de regelinglange termijn wel bijdragen aan emancipatie, en welke prestatie-doelstellingen heeft het kabinet daarbij voor ogen en wanneer? Als er geen regeling voor financiering van ouderschapsverlof meer is, ook niet voor zorgverlof, en de kinderopvang onbetaalbaar wordt zeggen dat de emancipatie er op lange termijn bij zal winnen; lange termijn is volgens het kabinet blijkbaar wachten tot Sint-juttemis.
* Kan de regering nog eens ingaan om de vergelijking met andere landen; bijna overal waar arbeidsparticipatie van vrouwen en sociaal stelsel vergelijkbaar is met NL, is behalve betaalbare kinderopvang, ook sprake van betaald ouderschapsverlof en meestal ook zorgverlof. Of, als er geen betaald ouderschapsverlof is, is er meer publieke kinderopvang, ook voor kleine kinderen. Ontbreken van betaald ouderschapsverlof zal niet bijdragen aan emancipatie, zeker ook niet van delen zorgtaken door mannen. De regering maakt zich zoveel zorgen over het geringe aan uren dat we in NL werken- als je dat wilt verbeteren heb je combinaties van collectieve en individuele regelingen nodig.
* Hoe denkt het kabinet eigenlijk over nieuwkomers op de arbeidsmarkt? V.a. 2010 moeten die gespaard hebben voordat ze ouderschapsverlof op kunnen nemen. Duidelijk is dat de meeste mensen pas willen sparen als ze een concreet doel voor ogen hebben (NIBUD). Zolang je geen relatie hebt en nadenkt over kinderen zullen maar weinig gaan sparen voor ouderschapsverlof. Als je dat kinderen wilt en eerst moet sparen, betekent dat tot uitstelgedrag.
4. Gebruik levensloop. Ik blijf hier zitten met een gewetensvraag; n.l. wat is de legitimiteit om met zijn alleen via de fiscus bij te dragen aan het subsidiëren van loopbaanonderbrekingen voor b.v. safaritochten, zwitser-leven-gevoel reizen van welgestelden.
· Snap keuzevrijheid en niet alles willen regelen;
· Maar nu is geen enkele keuze gelegitimeerd.
· Vandaar onze amendementen om maatschappelijke doelen te stimuleren;
· Sympathie voor Amendement Van der Vlies, hoewel dat elke andere onderbreking onmogeljik maakt, en een tussenstop ook zonder doel wellicht verlichtend en verrijkend kan zijn, en stimulerend om langer door te werken. Graag een reactie van kabinet.
5. LLR als prepensioen. Ik ben ook nog steeds beducht voor gebruik levensloop als prepensioen/c.q. een nieuwe lijfrente aftrek. Werkgevers ook las ik in trouw afgelopen zaterdag. Directeur arbeidsvoorwaarden van der Steen van de AWVN waarschuwde daar de vakbonden dat zij op verzet van werkgevers zullen stuiten als ze aansturen op verkapt prepensioen. Van der Steen zegt dat hij een brede regeling wil die de jongere generaties allerlei mogelijkheden biedt voor verlof en scholing. Dat klinkt ons sympathiek in de oren. Amendementen om dat te stimuleren.
Maar wat gaat minister doen? Zij heeft zich geheel afhankelijk gemaakt van sociale partners.. Gaat de minister het er met sociale partners nog eens over hebben, b.v. bij voor- of najaarsoverleg (dat kan weer!) hoe de regelingen in de praktijk gebruikt gaan worden?
5. Krediet; antwoord minister onbevredigend.
Kabinet laat dit aan de markt over, maar ze wil de rente niet aftrekbaar maken. Maar, zonder die aftrekbaarheid zal de kredietfaciliteit niet levensvatbaar en zeker niet aantrekkelijk zijn. De Geus zei vrijdag; LLR is ook levensvatbaar zonder een krediet-regeling. Maar dat is geen antwoord op de vraag of rente-aftrek wel of niet nodig zou zijn.
Ik ben dus nog niet tevreden, want zie niet waarom men geen rente-aftrek voor krediet mogelijk zou maken?
Immers, zonder regeling zal het zo zijn dat als verlofperiode wordt betaald via krediet, er wel belasting wordt geheven over het krediet. De belastingheffing wordt als het ware door de overheid naar voren gehaald. De aftrek (storting levensloop waarmee krediet wordt afgelost) volgt pas later. Dit levert een voordeel voor de overheid op. Maar at hoeft nu toch ook weer niet? Daarom rechtvaardigt dit een regeling t.a.v. de rente over het krediet. Zonder nadere afspraken zullen verzekeraars dat niet snel doen. Vandaar dat ik op deze optie aandring, juist ook om de regeling aantrekkelijk te maken voor jongeren.
- Nogmaals; hoeveel zou dit kosten?
- Is min bereid hierover afspraken met verzekeraars te maken
(e.v. motie-amendement bleek helaas niet mogelijk)
6. Zelfstandigen. Principieel onjuist emt regering dat zeflstandigen, zzp-ers, free-lancers e.d. geen behoefte aan onderbreking carriere zouden hebben.
- geen verlof in juridische zin, okay;
- maar wel behoefte om loopbaan te onderbreking, om dezelfde reden als werknemers;
- zelfstandigen, zzp-ers e.d. leveren grote bijdrage aan flexibilisering en modernisering van sociaal-economsich beleid;
- worden door kabinet achter gesteld t.o.v. werknemers.
- Zie nog steeds weinig bezwaren tegen ons amendement, behalve wellicht gebruik bij overtollige kasgelden, maar dat moet dan toch vermeden kunnen worden (pas amendement graag aan!). Amendement is relatief bescheiden van aard is, kwa spaar-mogelijkheden en budgettair beslag (170 miljoen structureel).
7. Opname verlof voor kortere periodes. In hoeverre aantrekkelijker geworden door sociaal akkoord?
8. E.v. scholingsverlof ;
9. Spaarloon-levensloop; blijven vasthouden aan imputatie.
Spaarloon/levensloop. Jaarlijkse keuzevrijheid tussen spaarloon en levensloop levert vele administratieve lasten op, en maakt levensloopregeling nog aantrekkelijker, Keuze is nl niet gelijkwaardig. Daarom pleiten we er voor een e.v. inleg in spaarloon in mindering te brengen op de maximale levensloopinleg. Huidige spaarloongebruikers komen dan niet voor lastige keuze zowel e sparen voor levensloop als voor het doel waarvoor zij hun spaartegoed deblokkeren. Voorkomt bovendien voor de derde keer binnen 4 jaar dat er een golf van premievrijmaking zal komen van lijfrentepolissen. Zie ook verbond van verzekeraars. Bezwaren kabinet niet overtuigend, lijken vooral budgettair van aard; als CDA-bewindslieden willen dat hun troetelpaardje de levensloopregeling ook wat wordt, kunnen ze dit niet weigeren. AMENDEMENT
10. Standpunt over andere ingediende amendenten
- voor amendementen die we mede ondertekend hebben.
- sympathie voor a-ment de vries-verburg over tijdsparen, idem voor amendement vdvlies over doelen gebruik levensloop regeling. Diverse anderen ondertekend (o.a. Rouvout, Vendrik en De Wit).
-Amendement Verburg/De Vries over gebruik als imkomenscompensatie. Voel mee met de minister. Bovendien waar ligt de grens, alleen demotie? Waarom dan niet als iemand in deeltijd gaat werken ivm zorgtaken? Pikant; amendement maar loondoorbetaling boven 70 % in 2e ziektejaar mogelijk. Graag reactie regering.
Tot slot; waar staan we over 3 jaar?
Waar moet de regeling aan voldoen in termen van aantallen mensen die er gebruik van maken, mate van inleg van werknemers en bijdrage van werkgevers, doelen waarvoor en maatschappelijke resultaten? Dat is voor ons een belangrijke vraag, juist gezien de onrust wat met dit voorstel gepaard is gegaan,. Is het dat waard geweest?
Waar kunnen we de minister op beoordelen over 3 jaar? Wellicht is hij dan minister van een nieuw kabinet, en weer min van SZW en moet de kraan dichtdraaien omdat de LLR een enorm succes is geworden (vgl Denemarken). Kleine kans dat dat gebeurt.
Maar het omgekeerde, nauwelijks meer gebruik dan nu van verlofsparen en afdrachtskorting ouderschapsverlof is ook niet wenselijk. Dat zou immers betekenen dat het inderdaad een marginale regeling is geworden.
Partij van de Arbeid