Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
College Tarieven Gezondheidszorg
t.a.v. de heer mr. F.H.G. de Grave
Postbus 3017
3502 GA UTRECHT
Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag
AWBZ/DGB-2500524 drs. N.C.M.L. van Loy
drs. H.G. van der Burg
Onderwerp Bijlage(n) Uw brief
Uitvoeringstoets invoering functiegerichte 1
bekostiging
1. Inleiding
In deze brief ga ik in op wat ik mij, gegeven de mij nu ter beschikking staande inzichten,
voorstel bij de vervolgstap voor de invoering van de functiegerichte bekostiging per 1 januari
2005. Deze stap sluit in hoofdlijnen aan bij het plan van aanpak dat ik in augustus 2003 aan
de Tweede Kamer heb aangeboden (TK 2002-2003, 26631, nr. 55). Na een korte
toelichting op de werking van het systeem zal ik achtereenvolgens ingaan op de
invoeringsstappen extramuraal en intramuraal.
De afgelopen jaren is grote vooruitgang geboekt met de modernisering van de AWBZ. In
2003 is gestart met de "voorkant" van het systeem. De aanspraken en toelatingen zijn
AWBZ-breed omschreven in functies, de indicatiestelling vindt AWBZ-breed in functies en
klassen plaats en het is AWBZ-breed mogelijk voor alle functies met uitzondering van
behandeling en verblijf een pgb te krijgen. Vanaf 1 april 2003 zijn de eerste stappen gezet
om ook de bekostiging AWBZ-breed op te zetten. Met invoering van de beleidsregel
extramurale zorg is de extramurale zorg AWBZ-breed gedefinieerd en is een belangrijke stap
voorwaarts gezet in het ontschotten en introduceren van meer concurrentievrijheid tussen
aanbieders. De transparantie van de geleverde producten is toegenomen. Er zijn meer
keuzemogelijkheden voor de cliënten ontstaan. Door de AWBZ-brede extramurale
zorgproducten te groeperen binnen de functies is een betere aansluiting gemaakt met de
aanspraken en indicatiestelling.
Invoering van het "boter bij de vis"- principe in de bekostiging heeft sterk bijgedragen aan
een daling van de wachtlijsten. Tevens hebben echter ook de uitgaven in de AWBZ een
forse groei doorgemaakt. In dit kader was het noodzakelijk voor het jaar 2004 de
mogelijkheden om aanvullende productieafspraken te maken te beperken. Daarnaast zijn
maatregelen getroffen om via protocollering de indicatiestelling verder te verbeteren. De
functiegerichte bekostiging zie ik als een instrument om te komen tot een doelmatige
zorginkoop. De vervolgstappen in het invoeringsproces dienen een bijdrage te leveren aan
het evenwicht tussen flexibiliteit, doelmatigheid en een beheerste uitgavenontwikkeling.
Postbus 20350 Bezoekadres: Correspondentie uitsluitend Internetadres:
2500 EJ DEN HAAG Parnassusplein 5 richten aan het postadres www.minvws.nl
Telefoon (070) 340 79 11 2511 VX DEN HAAG met vermelding van de
Fax (070) 340 78 34 datum en het kenmerk van
deze brief.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
2
Kenmerk
In een geheel gemoderniseerde AWBZ is er sprake van AWBZ-brede tarieven. Ik heb de
wens om dat te doen door gebruik te maken van een onderhandelbaar basistarief en de
mogelijkheid van onderhandelbare toeslagen. Met name voor de intramurale zorg is de
overstap van het huidige systeem van bekostiging naar de AWBZ-brede
zorgzwaartefinanciering een forse en ingewikkelde verandering. Om die reden kies ik voor
een zorgvuldig overgangstraject. Wat zijn de risico's van deze verandering en nog veel
belangrijker welke oplossingen ziet u?
Parallel aan dit traject zullen stapsgewijs de onderhandelingsmogelijkheden van zorgkantoren
en aanbieders over prijs, volume en kwaliteit toenemen. Het neerzetten van een adequate
sturing in de AWBZ is een apart traject waarvoor ik op dit moment de zorgkantoren
instrumenteer.
2. Werking van het functiegerichte systeem
Ik stel mij de werking van het systeem als volgt voor. Allereerst ontvangt de zorgvrager een
indicatiebesluit in termen van functie, klassen en grondslag. Het RIO meldt de indicatie
(vastgelegd in het AZR in termen van functies, klassen en grondslag) aan het zorgkantoor.
De cliënt meldt zich, eventueel na bemiddeling van het zorgkantoor, bij een aanbieder van
zijn keuze. De aanbieder en de cliënt maken afspraken over welke zorg precies geleverd zal
worden en leggen de afspraken vast in een zorgplan. De bandbreedte van de klasse
begrenst de ruimte waarbinnen aanbieder en cliënt een zorgplan kunnen afspreken. Wanneer
cliënt en aanbieder afspraken hebben gemaakt over te leveren zorg meldt de aanbieder -
wederom vastgelegd in AZR - een "melding aanvang zorg" in termen van functies en
klassen aan het zorgkantoor. Het gaat hierbij dus niet om het exacte aantal uren binnen een
klasse zoals vastgelegd in het zorgplan maar om de afgesproken zorg uitgedrukt in functies
en klassen. Het zorgkantoor controleert steekproefsgewijs of het zorgplan past binnen de
gestelde indicatie. Daarnaast voert het zorgkantoor steekproefsgewijs controles uit of de
afgesproken zorg ook daadwerkelijk geleverd wordt.
Voor verdere detaillering over de werking van het functiegerichte bekostigingssysteem
verwijs ik u naar de bijlage.
3. Invoeringstraject functiegerichte bekostiging extramurale zorg per 1 januari 2005
Voor de enkelvoudige extramurale zorg is - mede dankzij de inspanningen van het CTG - met
ingang van 1 januari 2004 een forse stap gezet waarbij de sectorgebonden producten zijn
omgezet naar AWBZ-brede producten die zijn gegroepeerd binnen de functies. De AWBZ-
brede producten zijn één op één gekoppeld aan de functies. Voor de thuiszorg is het in 2004
nog mogelijk te registreren en declareren op deskundigheidsniveau. Per 1 januari 2005 zal
deze registratie op deskundigheidsniveau plaatsmaken voor een registratie en declaratie op
basis van de geïndiceerde zorg.
Voor de extramurale zorg wil ik met ingang van 1 januari 2005 de overstap maken naar een
systeem dat bestaat uit een sober basistarief met de aanvullende mogelijkheid van
toeslagen. Een zogenaamd modulair opgebouwd functietarief. Gaarne vraag ik u de
ontwikkeling hiervan ter hand te nemen en bij uw werkzaamheden rekening te houden met
de resultaten van het KPMG-onderzoek. In dit licht vraag ik uw visie op de te hanteren
normstellingen in het basistarief en daarvan afgeleid uw opvattingen over de vraag welke
categorieën van kosten in aanmerking komen voor onderbrenging in opslagmodulen. Tevens
verneem ik graag uw visie omtrent de hoogte van een normatief niveau van overhead.
Uiteraard dient te worden voorkomen dat instellingen alleen als gevolg van de overstap naar
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
3
Kenmerk
een modulaire tariefbekostiging in de problemen komen. In dat kader verzoek ik u aan te
geven of en op welke wijze rekening gehouden moet worden met een herallocatietraject.
De invoering van de functiegerichte bekostiging voor extramurale zorg geldt dus ook voor de
dagbehandelingprestaties. Een cliënt die OB of AB in dagdelen krijgt, ontvangt daarin
doorgaans ook in enige mate persoonlijke verzorging, activerende begeleiding en wellicht
nog andere functies. Het is mijns inziens niet nodig en niet zinvol om de activiteiten die
tijdens de dagbehandelingprestaties plaatsvinden in detail uit te splitsen en te registreren
naar de geleverde functies. Om pragmatische redenen stel ik me voor dat in de bekostiging
alle uren geleverde zorg te behandelen als uren OB of AB in dagdelen. Dit betekent concreet
dat ik me voorstel dat er behalve een tarief voor de functies OB en AB in uren tevens een
tarief komt voor de functies OB en AB in dagdelen.
4. Voorbereiding invoering functiegerichte bekostiging intramurale zorg per 1 januari 2006
Ik stel mij voor dat zorgaanbieders en zorgkantoren voor zowel extra- als intramurale zorg
prijs- en volumeafspraken maken aan de hand van functies en klassen. De invoering van de
functiegerichte bekostiging voor de intramurale zorg is echter complexer omdat aanbieders
en zorgkantoren nog niet gewend zijn om bij intramurale zorg te denken in termen van
functies. Bovendien beschikt het merendeel van de intramurale cliënten nog niet over een
functiegerichte indicatie.
Vanaf eind 2003 tot heden zijn intensieve voorbereidingen getroffen zodat ook voor de
intramurale AWBZ-zorg de overgang op zorgvuldige wijze kan worden gemaakt. In principe
is mijn streven er op gericht om met ingang van 1 januari 2006 ook voor de intramurale zorg
de overstap naar de functies te maken (exclusief kapitaallasten). Dat betekent dat 2005 een
overgangsjaar is. Instellingen zullen in 2005 nog op de oude manier bekostigd worden en
kunnen het jaar 2005 gebruiken om de huidige zorg die ze leveren te registreren in termen
van functies en de interne bedrijfsvoering hierop aan te passen. Omdat partijen hebben
aangegeven moeite te hebben om direct de vertaalslag naar de functies te maken is vanaf
eind 2003 - in nauw overleg met het veld - gewerkt aan de ontwikkeling van de
zogenaamde AWBZ-brede intramurale zorgarrangementen (IZA's). Ook uw organisatie heeft
hieraan een constructieve bijdrage geleverd. Of met ingang van 2006 inderdaad direct de
overstap naar een intramurale bekostiging op basis van functie kan worden gemaakt of dat
daarvoor eerst een tussenstap op basis van te bekostigen IZA's nodig is, zal in het najaar
van 2005 op basis van de in dat jaar opgedane ervaringen moeten blijken.
Wat betreft het vervolg stel ik mij het volgende voor. Instellingen dienen op korte termijn
hun zittende cliënten in te delen naar cliëntprofielen (de systematiek is beschikbaar in het
najaar van 2004, zie ook bijlage). Doordat uit de cliëntprofielen de IZA's zijn te herleiden is
vervolgens uit te rekenen hoeveel eenheden zorg de instelling per functie en klasse geacht
wordt te leveren. Voor het bepalen van de prijscomponenten kan het onderzoek van KPMG
behulpzaam zijn. Vanzelfsprekend zult u daarbij rekening houden met de geclusterde setting
en de groepsgrootte waarin de zorg geleverd wordt. Op basis van de prijs- en
volumecomponent kan zowel sectoraal als macro een rondrekening worden doorgevoerd en
kan voor iedere instelling een eerste inschatting worden gemaakt van de omzet op basis van
de functiegerichte bekostiging.
Vanaf 2006 (of zoveel later als nodig) zullen de tarieven aan de functies worden gekoppeld;
aldus ontstaat een bekostiging per instelling die is gebaseerd op functiegerichte bekostiging.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
4
Kenmerk
Bij de uitwerking van de tariefstructuur dient gelet te worden op de aansluiting van de
tarieven intra- en extramuraal. Indien cliënten niet passen in één van de cliëntprofielen dient
de zorgaanbieder per cliënt te registreren welke bijzondere cliëntenkenmerken aan de orde
zijn en welke `oude' producten worden geleverd op basis van welke CTG-beleidsregels.
De omzetting van de huidige bekostiging naar de functiegerichte bekostiging dient ook bij de
intramurale zorg zorgvuldig te gebeuren om te voorkomen dat er ten onrechte financiële
mutaties optreden bij instellingen. Daarom dienen de door instellingen verstrekte data o.a.
aan de hand van formatie en roostergegevens te worden gecontroleerd op daadwerkelijk
beschikbare tijd. Op basis van verstrekte en op formatie en roostering gecontroleerde
gegevens verzoek ik u voorbereidingen te treffen voor een passend herallocatietraject.
Ik verzoek u mij te adviseren over de tussenstap die in 2005 gemaakt dient te worden om
de omzetting per 1 januari 2006 zorgvuldig te laten verlopen. Daarbij vraag ik u tevens een
tijdpad uit te werken en de invulling van noodzakelijke randvoorwaarden te benoemen. Het
overgangsjaar moet dusdanig worden opgezet dat instellingen voldoende tijd hebben zich
hierop voor te bereiden. Ik verzoek u de uitvoering daarvan ter hand te nemen.
5. Monitoring en onderhoud
Het is in ieders belang dat de overgang naar de functiegerichte bekostiging zorgvuldig
verloopt. Ook dient de omzetting budgettair neutraal te zijn. Ik verzoek u daarom een
monitoring op te zetten waaruit informatie ontleend kan worden over de vraag of de nieuwe
bekostigingssystematiek voldoet aan de eisen zoals ik die heb geformuleerd in mijn brief van
augustus 2003. Bij de monitoring denk ik onder andere aan de wijze waarop partijen gebruik
maken van de mogelijkheden om opslagen af te spreken.
Wanneer de uiteindelijke tariefstructuur eenmaal "staat", moet deze vanzelfsprekend ook
worden onderhouden. Dat betekent regelmatige actualisatie als gevolg van nieuwe
ontwikkelingen, indexeringen, etc. Ik verzoek u het onderhoud aan de tariefstructuur ter
hand te nemen en de daartoe noodzakelijke gegevensverzamelingen op te bouwen.
6. Tot slot
Zoals u weet is het mijn streven om de gehele extramurale GGZ en het eerste jaar van de
intramurale GGZ met ingang van 2006 onder de nieuwe zorgverzekeringswet te brengen.
Over de gevolgen hiervan voor de bekostigingsregels heeft u onlangs een uitvoeringstoets
uitgebracht. Ik verzoek u bij de uitwerking van bovenstaand traject met uw bevindingen
rekening te houden en geen stappen te zetten die belemmerend zijn voor de overheveling.
Voor het jaar 2004 heb ik in het kader van een beheerste volumeontwikkeling een maatregel
getroffen die het maken van aanvullende productieafspraken aan banden legt. Op dit
moment heb ik geen volledige zekerheid van de werking van het functiegerichte
bekostigingssysteem in het jaar 2005, niet in de laatste plaats omdat 2005 nog niet
iedereen over een functiegerichte indicatie zal beschikken. Tegen die achtergrond beraad ik
mij op additionele maatregelen om de imperfecties in 2005 te kunnen compenseren.
Ik realiseer mij dat het uitwerken van mijn vragen in deze uitvoeringstoets en het zorgvuldig
invoeren van de functiegerichte bekostiging een majeure operatie is. Ik heb er echter alle
vertrouwen in dat u dit tot een goed einde weet te brengen. Met belangstelling zie ik uw
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Blad
5
Kenmerk
eerste voorstellen voor medio augustus tegemoet. Ik heb begrepen dat het uw streven is de
beleidsregels in oktober door het bestuur te hebben vastgesteld.
Een afschrift van deze brief heb ik gestuurd aan het College voor zorgverzekeringen, het
College bouw ziekenhuisvoorzieningen en het College toezicht zorgverzekeringen en de
betrokken koepels. Ik vertrouw er op dat u waar dat van belang is uw voorstellen afstemt
met de genoemde colleges. Het College toezicht zorgverzekeringen heeft een toezichtstoets
uitgebracht over de voornemens voor de modernisering van de AWBZ waarbij met name
gekeken is naar de functiegerichte bekostiging. Met de opmerkingen van het College
toezicht zorgverzekeringen is rekening gehouden in deze brief. Daarnaast zal ik de reactie op
de toezichtstoets - zoals die verzonden zal worden aan het College toezicht
zorgverzekeringen - separaat aan u toezenden.
De Staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
namens deze,
de Directeur-Generaal Maatschappelijke Zorg,
drs. M.P. van Gastel
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport