De Voorzitter van de Tweede Kamer
Postadres der Staten-Generaal
Postbus 20001 Postbus 20018
2500 EA Den Haag 2500 EA DEN HAAG
Bezoekadres
Binnenhof 19, Den Haag
Datum Kenmerk Onderwerp
23 november 2004 04R481818 Communicatiestrategie
`Bruggen bouwen en grenzen stellen'
Op 18 november heeft mevrouw Halsema (GroenLinks) gevraagd om een toelichting
op de ambtelijke adviesnota over de afstemming van communicatie, die op 19
november in de ministerraad is besproken. Deze communicatiestrategie is opgesteld
op verzoek van het kabinet. Bij het kabinet leefde de behoefte om de komende
weken een weldoordacht vervolg te geven aan de acties die reeds zijn ingezet na de
moord op de heer Van Gogh.
Bij gebeurtenissen die ingrijpen in de samenleving heeft de regering de afgelopen
jaren zich ook steeds beziggehouden met de vraag hoe zo goed mogelijk de cohesie
en samenhang in de samenleving te bevorderen en de rust te bewaren. Uitgangspunt
daarbij is op de goede momenten zoveel mogelijk informatie verstrekken. Deze
aanpak is onder andere toegepast na: de aanslagen op 11 september, de moord op de
heer Fortuyn, de vogelpest, de start van de oorlog in Irak en het uitbreken van de
longziekte SARS.
De praktijk heeft geleerd dat eenheid van communicatie door het kabinet in deze
situaties van belang is. Daarom is er steeds direct na deze gebeurtenissen intensief
overleg geweest tussen de communicatieafdelingen van de meest betrokken
departementen en tussen de meest betrokken ministers. Dit om elkaar te informeren
en publieke optredens en contacten met de media af te stemmen. Deze aanpak krijgt
overigens ook een meer structureel vervolg door het kabinetsbesluit van afgelopen
voorjaar om een Expertisecentrum Risico- en Crisiscommunicatie op te richten. Dit
expertisecentrum gaat zowel de rijksoverheid als medeoverheden adviseren en
ondersteunen bij communicatie na incidenten en dergelijke. Het Centrum zal vanaf
2005 operationeel zijn onder verantwoordelijkheid van de minister van BZK.
Ook op andere wijze werkt het kabinet aan versterking van de coördinatie en
bevordering van een eenduidige, voor de burger herkenbare communicatie. Gedacht
wordt aan een afstemmingseenheid, die voorstellen doet ter versterking van de
communicatie over thema's die (bijna) alle departementen raken.
Direct na de moord op Van Gogh hebben de afdelingen communicatie van de meest
betrokken departementen de samenwerking en afstemming onmiddellijk
geïntensiveerd. Deze samenwerkende groep communicatieadviseurs heeft
vervolgens, op verzoek van het kabinet, een aantal nadere afspraken voor de
komende weken voorgesteld.
Essentie van het advies is dat het van belang is om vanuit het kabinet nog intensiever
dan gewoonlijk contact en voeling met de samenleving te houden, breed in discussie
te gaan en ook zichtbaar met een heldere, eenduidige boodschap leiding te geven aan
dat proces. Uitgangspunten hierbij zijn:
· Het beeld van de samenleving zoals dat in het publieke discours zichtbaar
wordt, samenbrengen met de ervaringen die mensen in het dagelijks leven
hebben.
· Het kabinet moet oog hebben voor de behoefte in de samenleving en indien
nodig aanvullend communiceren. Aansluiting zoeken bij initiatieven van
gemeenten en maatschappelijke organisaties hoort daar ook bij.
· De rijksoverheid kan de huidige problemen niet alleen oplossen.
Samenwerking met en hulp van anderen is daarbij nodig.
· Stigmatisering van moslimgemeenschappen moet worden voorkomen. De
"wij-zij" discussie dreigt, c.q. is er op sommige plaatsen al.
· De aandacht van het kabinet moet evenredig uitgaan naar allochtone en
autochtone groepen.
Aan deze uitgangspunten worden praktische adviezen gekoppeld, zoals het zichtbaar
zijn in de samenleving door mensen te bezoeken die op enigerlei wijze betrokken zijn
geweest bij een gebeurtenis. En het voorstel om de activiteiten goed te spreiden en
de inhoud van de activiteiten op elkaar af te stemmen. Het belang van eenheid van
communicatie wordt benadrukt.
De ambtelijke nota is in de Ministerraad van 19 november besproken en de adviezen
zijn overgenomen. Dit betekent dat de communicatieve afstemming de komende
weken zowel inhoudelijk als organisatorisch wordt voortgezet, daarbij lessen
trekkend uit het recente verleden. Het belang van eendrachtig opereren wordt door
het kabinet onderschreven. Daarom zal vanuit het kabinet worden uitgedragen dat er
geen twijfel kan zijn over de harde aanpak van extremisten die de samenleving pogen
te ondermijnen. Daarnaast zal er aandacht en steun zijn voor de overgrote
meerderheid, die een vreedzame en verdraagzame samenleving wil. Een samenleving
waarin men respect heeft voor elkaars opvattingen en de vrijheid van meningsuiting
respecteert. En waarin we die mening ook respectvol uiten.
Pagina
2/3
De spanningen die er nu zijn, zijn niet van de ene op de andere dag verdwenen en al
zullen ze over een paar weken misschien minder zichtbaar zijn, als kabinet realiseren
wij ons terdege dat de onderstroom die er in de samenleving is, altijd weer de kop
kan opsteken. Dit vraagt blijvende aandacht voor de samenhang in de samenleving
van alle leden van het kabinet.
Het kabinet is zich er tevens van bewust dat het naast de aandacht voor dialoog nu
aankomt op daadkracht. Er wordt hard gewerkt aan het uitvoeren van de
maatregelen en intensiveringen die in de brief van 10 november, en bij eerdere
gelegenheden, zijn aangekondigd. Dit gebeurt in nationaal en internationaal verband.
Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Het onderwerp "rijksbrede
communicatie" zal ongetwijfeld ook aan de orde komen tijdens de behandeling van
de begroting voor Algemene Zaken op 2 december aanstaande.
DE MINISTER-PRESIDENT,
Minister van Algemene Zaken
mr. dr. J.P. Balkenende
Pagina
3/3
Ministerie van Algemene Zaken