Nieuws
22 nov 2004 - Inbreng Fadime Örgü bij
mediabegroting 2005
Op maandag 22 november had in de Tweede Kamer de behandeling van de
mediabegroting plaats. Voor de VVD-Tweede-Kamerfractie voerde Fadime Örgü
het woord. Hieronder treft u de inbreng van Örgü.
Inleiding
De behandeling van het mediaonderdeel van de OCW-begroting komt op een
moment dat de toekomstvisie op de publieke omroep van het kabinet nog
niet duidelijk is. Die toekomstvisie over taak, functie en organisatie en
structuur van de publieke omroep wordt in het voorjaar van 2005 verwacht
en zal dan worden behandeld.
De VVD wil dat de publieke omroep efficiënt met publieke middelen omgaat.
De huidige ondoorzichtige vermenging van geldstromen voor de publieke
omroep en haar programmering maakt controle op de efficiëntie van de
bestedingen onmogelijk. De brief van de staatssecretaris brengt enige
verheldering in de geldstromen: naast de overheidssubsidie worden op dit
moment geldstromen gevonden als de Sterinkomsten, inkomsten
zendgemachtigden en (Omroep)fondsen. De VVD heeft allereerst een vraag
over de omroepfondsen: wat is de functie van een omroepfonds als we
prestatieafspraken gaan maken? Al die fondsen komen de helderheid niet te
goede.
Wij zien graag een reactie van de staatssecretaris op de kritiek van de
raad voor Cultuur die zegt dat de meerjarenbegroting van een
verantwoordingssystematiek spreekt, zonder dat duidelijk wordt hoe die
eruit gaat zien en wanneer zij in werking treedt; dat de begroting in het
algemeen niet transparant is en dat geen relatie valt te leggen tussen
voorgenomen activiteiten inzake profilering, programma's en het bereik
van doelgroepen en de daarvoor beschikbare middelen; en dat de begroting
onvoldoende inspeelt op de kritiekpunten van de Visitatiecommissie.
Naast de diverse vormen van omroepfinanciering, is er sprake van
programmasubsidiëring en sponsoring. Programmamakers/producenten worden
geacht om voor hun programma(serie)s een (flinke) som geld elders te
verwerven, alvorens de zendgemachtigden bereid zijn tot realisatie en
uitzending over te gaan. In dat kader dank voor het onderzoek van het
Commissariaat. Het draagt bij aan de helderheid van de financiering van
de omroep. Externe partijen hebben voor een bedrag van ¤ 20 miljoen
bijgedragen aan de programma's van de publieke omroep. Zitten volledig
door externen betaalde programma's daar ook in? Het Commissariaat beveelt
aan dat sponsors en niet-commerciële derden niet meer dan de helft van de
brutoprogrammakosten betalen. Deelt de staatssecretaris die aanbeveling
van het Commissariaat? Zo ja, waarom is voor dat percentage gekozen?
Internet(neven)activiteiten van de publieke omroep
De VVD juicht veel multimediale ontwikkelingen toe. Die ontwikkelingen
bieden kansen voor de publieke omroep om het bereik te vergroten. Dat de
meeste programma's op internet terug te kijken zijn is bijvoorbeeld een
uitkomst: het maakt herhalen praktisch overbodig. De VVD was ook verheugd
eindelijk getuige te mogen zijn van de geboorte van de websites
www.nederland1.nl, www.nederland2.nl en www.nederland3.nl. Maar situaties
zoals afgelopen zomer rondom de online live-verslaggeving van de
Olympische Spelen zijn voor de VVD echt onacceptabel: 55 procent van de
breedbandabonnees kon niet bij de publieke beelden omdat de NOS een
exclusieve deal had gesloten met KPN. De staatssecretaris antwoordde dat
ook zij vindt dat alle breedbandgebruikers bij de beelden zouden moeten
kunnen, maar dat andere providers niet op het aanbod en de voorwaarden
van de NOS zijn ingegaan. Als dat zo is (en daar hebben wij zo onze
vraagtekens bij), had de NOS maar moeten afzien van de
live-onlineverslaggeving. De rechten zijn met gemeenschapsgeld verworven;
die beelden zijn dan beschikbaar voor alle breedbandgebruikers in
Nederland, of ze zijn niet beschikbaar. Bovendien waren de journaals
tijdens de spelen ook niet op internet te volgen, omdat er beelden van de
spelen inzaten. Wij kregen daar als VVD veel terechte klachten over.
Publiek (mede)gefinancierde content moet algemeen beschikbaar en
toegankelijk zijn. Dat is voor de VVD een onwrikbaar uitgangspunt. Ziet
de staatssecretaris dat ook zo?
De VVD mist verder een inhoudelijke visie op het internetbeleid van de
omroep. Waar raakt het internetbeleid de internetactiviteiten op de
markt? Kan de staatssecretaris dat in kaart brengen?
Wat betreft de consequenties van de opkomst en gebruik van internet voor
de functie van de Wereldomroep wacht de VVD de lange termijnvisie over de
publieke omroep af, waar de staatssecretaris een en ander nader wil
uiteenzetten. De VVD herhaalt de vraag of de Wereldomroep nog wel
noodzakelijk is voor het informeren van Nederlanders in het buitenland
omdat iedereen tegenwoordig via de computer het nieuws kan volgen,
bijvoorbeeld via www.uitzendinggemist.nl . Uit de begroting en het
meerjarenplan van de Wereldomroep blijkt niet in welke mate de drie te
onderscheiden traditionele kerntaken (het informeren van
Nederlandstaligen in het buitenland; het verstrekken van onafhankelijke
informatie in landen met een informatieachterstand en het verspreiden van
een realistisch beeld over Nederland in het buitenland) elk op hun beurt
beslag leggen op de begroting van de Wereldomroep. Kan in zo'n
doorrekening worden voorzien?
Digitale themakanalen
De publieke omroep heeft aangegeven voorbereidingen te treffen en
uitgaven te doen voor een aantal digitale themakanalen dat zij in gebruik
wil nemen. Een conceptportfolio van digitale kanalen is in ontwikkeling
zegt de omroep. De VVD juicht digitalisering in algemene zin toe:
digitalisering geeft consumenten veel meer keuzevrijheid dan nu het geval
is. Met digitale themakanalen van de publieke omroep kan je bovendien
publiek gefinancierde content beschikbaar maken die nu op de plank is
blijven liggen.
Maar de VVD heeft grote bezwaren tegen de huidige onheldere gang van
zaken. Wat heeft de staatssecretaris met de omroep hierover afgesproken?
Is er een prestatieafspraak? Zo ja, wat staat daar in? Waaruit wordt een
en ander gefinancierd? Hoe duur is een digitaal net ten opzichte van een
traditioneel net? Komt er reclame op die netten? Hoever is men al? In
hoeverre kan de beschikbare content niet gewoon op de huidige drie
zenders worden uitgezonden?
De staatssecretaris vraagt aan de publiek omroep om in het
beleidsconcessieplan de voornemens met betrekking tot nieuwe diensten te
concretiseren. Ondertussen geeft men wel geld uit en maakt men wellicht
heel wilde plannen! De VVD vindt dat de digitale kanalen onder geen
beding risico's voor de toekomst van digitalisering en commerciële
(betaal)televisie in Nederland mogen gaan betekenen. We moeten voorkomen
dat de publieke omroep extra digitale kanalen gaat inrichten die qua
inhoud concurreren met commerciële televisie. Veel potentiële digitale
kanalen lijken ons een taak voor de John de Mols en de Canal-plussen van
dit land. De VVD wil bijvoorbeeld geen publiek sportkanaal. Publieke
omroep is aanvullend op commerciële omroep, zowel analoog als digitaal.
De vraag is dus of we niet even pas op de plaats moeten maken? Het lijkt
ons een goed idee de brede en onheldere activiteiten tijdelijk stop te
zetten, totdat de Kamer heeft gesproken over de toekomstvisie van de
staatssecretaris. In de tussentijd kan de publieke omroep zich wat ons
betreft storten op één digitaal publiek kanaal, waarvan niemand zal
zeggen dat het concurreert met de commercie, dat niet in te passen is op
de huidige publieke zenders en dat de kern van de omroep raakt: een
digitaal parlementskanaal op de leest van het Amerikaanse C-Span
(www.cspan.org). De omroep kan vooralsnog beter alle tijd en energie voor
digitale televisie in een project steken dat de democratie in de
huiskamer brengt; Eerste Kamer, Tweede Kamer, Europees Parlement,
meerdere vergaderingen op één digitaal kanaal. Op zo'n digitaal
parlementskanaal kan men zonder journalistieke analyse, opinie en
commentaar, zonder redactionele keuzes en zonder mogelijke verdraaiingen
van de waarheid kennis nemen van de activiteiten van
volksvertegenwoordigers en politici. Dat lijkt ons een nuttige invulling
van de publieke taak van de omroep, een element dat we nu hard missen. Op
die manier kan de omroep bovendien op een verantwoorde wijze haar
bijdrage leveren aan de toekomst van digitale televisie in Nederland.
Graag een reactie van de staatssecretaris.
Analoge switch off
Verder heeft de VVD een vraag over het afschakelen (switch off) van de
analoge verspreiding van Nederland 1,2 en 3 via de ether. De
staatssecretaris zegt dat een en ander ¤ 12 miljoen bespaart en de meeste
mensen toch via kabel en satelliet kijken. Dat klopt volgens de VVD wel
ongeveer. Maar de staatssecretaris merkt tevens op dat de 68000
huishoudens die nu nog via de analoge ether televisie kijken moeten
overschakelen op een abonnement op kabel, satelliet of het digitale
etherpakket. Dat is raar, want een abonnement op de satelliet is nu voor
die zenders niet nodig en de VVD gaat ervan uit dat het voor burgers
mogelijk moet blijven Nederland 1, 2 en 3 zonder kabel- of andersoortig
abonnement te kunnen blijven ontvangen: er is immers al belasting voor
betaald. De publieke kanalen moeten van de VVD op één of andere manier
ongecodeerd en gratis beschikbaar kunnen blijven, óf digitaal (free to
air), óf via de satelliet (free to view). Gezien de afgesloten contracten
etc. met digitenne, lijkt de 'free to view' satellietoplossing de
VVD-fractie de beste. Deelt de staatssecretaris die visie? Welke
kostenreductie brengt die oplossing met zich mee? Graag een reactie. Wat
gebeurt er met de vrijgekomen etherruimte?
Sportrechten
De publieke omroep heeft extra budget gevraagd in verband met de stijging
van de sportrechten. De staatssecretaris kent dat extra budget onder
voorwaarden dat het daadwerkelijk voor de sportrechten wordt gebruikt
toe. De VVD vindt dat echt weggooien van geld dat aan zinvolle publieke
programmering had kunnen worden besteed. Als de publieke omroep met ons
belastinggeld maar kan blijven meebieden, worden die rechten vanzelf wel
duur. Dat is gewoon een kwestie van vraag en aanbod. De VVD blijft van
mening dat de publieke omroep pas moet bieden als niemand anders
interesse toont. Wij hebben ons verder laten vertellen dat de NOS met
geld uit de omroepreserve biedt op voetbalrechten. Is dat waar? Wat vindt
de staatssecretaris daarvan?
Urban/Colorful/FunX/747AM
De staatssecretaris zegt dat 747AM opnieuw wordt geprofileerd en de
programmering wordt versterkt. De staatssecretaris mag daar van ons best
iets actiever in zijn. Een zender herprofileer je alleen maar als het
huidige profiel niet voldoet. Wat voor zender moet het gaan worden? Wat
voor zender hebben we op de middengolf nodig? De Kamer heeft zich eerder
uitgesproken voor Radio 1 uitzendingen op de middengolf (motie Atsma,
24095, nr. 145). De VVD heeft vragen gesteld over de urbanuitzendingen op
747AM. Juist de nieuwsuitzendingen op de middengolf moeten nu wijken voor
de urbanuitzendingen. Bovendien is het ronduit idioot om te denken dat je
grote groepen allochtonen gaat trekken met een paar uurtjes urbanradio op
de middengolf. De Raad voor cultuur noemt de uitgangspunten en ambities
van de zender zelfs vaag en onsamenhangend. Maar de staatssecretaris
verbergt zich achter de programmatische autonomie van de netcoördinator.
Die coördinator zou dus in theorie ook kunnen proberen om allochtonen te
bereiken met het Nederlandstalige levenslied. Wij snappen dit allemaal
niet: de staatssecretaris kan toch randvoorwaarden stellen en
prestatieafspraken maken met de zender, zoals: er moet minstens zoveel
uur Radio 1 journaal worden uitgezonden? De staatssecretaris zegt in haar
antwoorden over die uitzendingen verder dat Colorful radio als aparte
urbanzender een nevenactiviteit is, maar op 747AM is het ineens een
hoofdtaak van de NPS. En we lezen in de meerjarenbegroting dat de
Publieke Omroep allochtone bevolkingsgroepen wil bereiken via 3FM. Ook
dat kan natuurlijk niet. De staatssecretaris moet volgens mij gewoon de
knoop doorhakken: met urban radio bereik je allochtone jongeren. Dat doet
FunX op dit moment prima, hoewel zonder landelijk bereik. De
staatssecretaris ziet de landelijke toekomst van FunX blijkens haar
antwoorden vooral op de kabel. 538 heeft interesse in de frequentie van
Colorful, voor Juize FM. Staat de staatssecretaris daar net als de VVD
positief tegenover? Op 747AM kan dan Radio 1 op de middengolf worden
doorgegeven. En op 3FM de betere popmuziek.
Kijkcijfers
Kijkcijfers vormen voor de staatssecretaris niet langer een goede
indicator voor het succes van de publieke omroep. De VVD is te spreken
over die beleidswijziging van de staatssecretaris, hoewel wij in de brief
van de staatssecretaris helaas nergens iets lezen over de relatie tussen
reclame en kijkcijfers. De staatssecretaris streeft naar groot bereik van
de publieke televisieprogramma's. De VVD steunt dat beleid. Ten aanzien
van publieke radio merkt de staatssecretaris op dat gestreefd moet worden
naar een luistertijdaandeel van minimaal 31 procent. Waarom streeft de
staatssecretaris niet net als bij televisie naar maximaal bereik?
Lokale omroep
Olon heeft aangegeven dat de compensatiegelden (ongeveer ¤ 7,5 miljoen)
in het gemeentefonds door veel gemeenten (volgens Olon tweederde) nog
steeds niet worden aangewend ten behoeve van de lokale omroepen. Het
stoort de VVD dat het Olon en VNG bijna vijf jaar na dato nog steeds niet
is gelukt samen te regelen dat de gelden daadwerkelijk beschikbaar komen
voor de lokale omroepen. Olon wil het geld nu in een nieuw op te richten
'lokaal omroepfonds' storten. Wij staan daar welwillend tegenover. Hoe
denkt de staatssecretaris over zo'n fonds?
Tenslotte een opmerking over de Nederlandse Moslimomroep:
De VVD constateert dat de NMO niet representatief is voor de Nederlandse
moslimgemeenschap. Een artikel 39f-zendgemachtigde als de NMO moet
aantonen representatief te zijn voor de geestelijke stroming die wordt
vertegenwoordigd, en per hoofdstroming kan slechts aan één organisatie
zendtijd worden toegewezen. Is de staatssecretaris bereid bij de komende
concessieverlening de zendmachtiging over te dragen naar het Contact
orgaan Moslims en Overheid?
VVD