UNIVERSITEIT TWENTE

Waterbeheer beste af in publiek bestel

Het Nederlandse model voor waterbeheer is een goede garantie voor duurzame ontwikkeling. De roep om privatisering, die bijvoorbeeld klinkt voor de drinkwatervoorziening en afvalwaterzuivering, heeft weinig inhoudelijke grond: juist in het publieke bestel ziet Nederland kans een adequate en efficiënt georganiseerde prestatie te leveren. Ook de bestuurlijke taakverdeling tussen het rijk en de regionale waterschappen hoeft niet zo nodig op de schop. Het afschaffen van waterschappen of het onderbrengen ervan bij provincies zou afbreuk doen aan wat internationaal als het succes van het Nederlandse waterbeheer wordt gezien. Dit stelt promovendus drs. Stefan Kuks van de Universiteit Twente in zijn proefschrift over waterbeheer en institutionele verandering. Kuks is verbonden aan het Centrum voor Schone Technologie en Milieubeleid en promoveert op 19 november aan de faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie.

Het proefschrift van Kuks gaat over de manier waarop de belangenafweging in het waterbeheer is georganiseerd, in de afgelopen tweehonderd jaar. Het proefschrift richt zich daarmee op de institutionele kant van het waterbeheer, die in de Nederlandse kenniseconomie veel minder aandacht krijgt dan de civieltechnische kant van waterbeheer. Nederland exporteert vooral waterkennis op civieltechnisch gebied en nauwelijks als het gaat om de institutionele voorwaarden die voor duurzaam waterbeheer nodig zijn.

In zijn proefschrift vergelijkt Kuks de situatie in Nederland met vijf andere Europese landen (België, Frankrijk, Spanje, Italië, Zwitserland). Hij heeft dit gedaan in het Europese project EUWARENESS (European Water Regimes and the Notion of a Sustainable Status). Daarnaast heeft hij de manier waarop Nederlandse drinkwaterbedrijven proberen het grondwater te beschermen in samenwerking met de boeren, vergeleken met de situatie in de Amerikaanse staat Florida.

Marktgericht denken in publieke bestel
Hoewel zich in Nederland een sterk publiek bestel op het gebied van waterbeheer ontwikkeld heeft, wordt marktgericht denken in dat bestel niet geschuwd. Zo heeft Nederland, overigens net als Frankrijk, internationaal succes met het verbeteren van de waterkwaliteit doordat de overheid de zuivering van afvalwater bekostigt via een prijs per vervuilingeenheid die bij lozers in rekening wordt gebracht. In de vergelijking met Florida bleek Nederland succesvoller in het terugdringen van agrarische verontreiniging van grondwater doordat de Nederlandse overheid de marktpartijen het via government-managed markets op basis van mestquotering laat oplossen. In Florida hebben drinkwaterbedrijven geen enkele invloed op de landbouw. Hooguit als er aantoonbaar iets mis is, kunnen ze naar de rechter stappen.

Het marktgericht denken in de Nederlandse watersector blijkt ook uit het streven naar kwalitatief hoogstaande dienstverlening tegen lage prijzen op basis van kostenterugwinning. Er is in Nederland geen overheidssubsidie met de aangeboden waterdiensten gemoeid. Drinkwaterbedrijven en afvalwaterzuiveraars proberen hun efficiëntie te verbeteren via onderlinge benchmarking en via samenwerking in de waterketen.

Het beeld van Nederland als een land dat alleen maar tegen het water strijdt met omvangrijke civieltechnische werken is dus slechts een deel van de waarheid, concludeert Kuks: ook institutioneel heeft Nederland de goede structuur voor duurzaam waterbeheer. Bij elke fundamentele verandering, zoals privatisering of opheffing van waterschappen, is het volgens Kuks nodig om de gevolgen te zien voor de institutionele complexiteit die in twee eeuwen tijd zorgvuldig is opgebouwd.

Noot voor de pers
Drs. Stefan Kuks (1961) studeerde Bestuurskunde aan de Universiteit Twente. Sinds 1988 is hij werkzaam bij het Centrum voor Schone Technologie en Milieubeleid (CSTM) van de UT. Hij is daarnaast dagelijks bestuurder bij het Waterschap 'Regge en Dinkel'. Bij zijn promotie op 19 november (14.45 uur, Spiegel) is prof. Bressers promotor.

Het proefschrift 'Water Governance and Institutional Change' is te bestellen bij het secretariaat van het CSTM per e-mail secr@cstm.utwente.nl of per telefoon (053)489 3203.

Contactpersoon voor de pers: ir. Wiebe van der Veen, tel (053) 4894244, email w.r.vanderveen@utwente.nl

18 nov 04 13:39