UNIVERSITEIT TWENTE
Waterbeheer beste af in publiek bestel
Het Nederlandse model voor waterbeheer is een goede garantie voor
duurzame ontwikkeling. De roep om privatisering, die bijvoorbeeld
klinkt voor de drinkwatervoorziening en afvalwaterzuivering, heeft
weinig inhoudelijke grond: juist in het publieke bestel ziet Nederland
kans een adequate en efficiënt georganiseerde prestatie te
leveren. Ook de bestuurlijke taakverdeling tussen het rijk en de
regionale waterschappen hoeft niet zo nodig op de schop. Het
afschaffen van waterschappen of het onderbrengen ervan bij provincies
zou afbreuk doen aan wat internationaal als het succes van het
Nederlandse waterbeheer wordt gezien. Dit stelt promovendus drs.
Stefan Kuks van de Universiteit Twente in zijn proefschrift over
waterbeheer en institutionele verandering. Kuks is verbonden aan het
Centrum voor Schone Technologie en Milieubeleid en promoveert op 19
november aan de faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie.
Het proefschrift van Kuks gaat over de manier waarop de
belangenafweging in het waterbeheer is georganiseerd, in de afgelopen
tweehonderd jaar. Het proefschrift richt zich daarmee op de
institutionele kant van het waterbeheer, die in de Nederlandse
kenniseconomie veel minder aandacht krijgt dan de civieltechnische
kant van waterbeheer. Nederland exporteert vooral waterkennis op
civieltechnisch gebied en nauwelijks als het gaat om de
institutionele voorwaarden die voor duurzaam waterbeheer nodig zijn.
In zijn proefschrift vergelijkt Kuks de situatie in Nederland met vijf
andere Europese landen (België, Frankrijk, Spanje, Italië,
Zwitserland). Hij heeft dit gedaan in het Europese project EUWARENESS
(European Water Regimes and the Notion of a Sustainable Status).
Daarnaast heeft hij de manier waarop Nederlandse drinkwaterbedrijven
proberen het grondwater te beschermen in samenwerking met de boeren,
vergeleken met de situatie in de Amerikaanse staat Florida.
Marktgericht denken in publieke bestel
Hoewel zich in Nederland een sterk publiek bestel op het gebied van
waterbeheer ontwikkeld heeft, wordt marktgericht denken in dat bestel
niet geschuwd. Zo heeft Nederland, overigens net als Frankrijk,
internationaal succes met het verbeteren van de waterkwaliteit doordat
de overheid de zuivering van afvalwater bekostigt via een prijs per
vervuilingeenheid die bij lozers in rekening wordt gebracht. In de
vergelijking met Florida bleek Nederland succesvoller in het
terugdringen van agrarische verontreiniging van grondwater doordat de
Nederlandse overheid de marktpartijen het via government-managed
markets op basis van mestquotering laat oplossen. In Florida hebben
drinkwaterbedrijven geen enkele invloed op de landbouw. Hooguit als er
aantoonbaar iets mis is, kunnen ze naar de rechter stappen.
Het marktgericht denken in de Nederlandse watersector blijkt ook uit
het streven naar kwalitatief hoogstaande dienstverlening tegen lage
prijzen op basis van kostenterugwinning. Er is in Nederland geen
overheidssubsidie met de aangeboden waterdiensten gemoeid.
Drinkwaterbedrijven en afvalwaterzuiveraars proberen hun efficiëntie
te verbeteren via onderlinge benchmarking en via samenwerking in de
waterketen.
Het beeld van Nederland als een land dat alleen maar tegen het water
strijdt met omvangrijke civieltechnische werken is dus slechts een
deel van de waarheid, concludeert Kuks: ook institutioneel heeft
Nederland de goede structuur voor duurzaam waterbeheer. Bij elke
fundamentele verandering, zoals privatisering of opheffing van
waterschappen, is het volgens Kuks nodig om de gevolgen te zien voor
de institutionele complexiteit die in twee eeuwen tijd zorgvuldig is
opgebouwd.
Noot voor de pers
Drs. Stefan Kuks (1961) studeerde Bestuurskunde aan de Universiteit
Twente. Sinds 1988 is hij werkzaam bij het Centrum voor Schone
Technologie en Milieubeleid (CSTM) van de UT. Hij is daarnaast
dagelijks bestuurder bij het Waterschap 'Regge en Dinkel'. Bij zijn
promotie op 19 november (14.45 uur, Spiegel) is prof. Bressers
promotor.
Het proefschrift 'Water Governance and Institutional Change' is te
bestellen bij het secretariaat van het CSTM per e-mail
secr@cstm.utwente.nl of per telefoon (053)489 3203.
Contactpersoon voor de pers: ir. Wiebe van der Veen, tel (053)
4894244, email w.r.vanderveen@utwente.nl
18 nov 04 13:39