Den Haag, 17 november 2004
Hoofdpunten van de bijdrage van Thea Fierens (PvdA) aan de Begrotingsbehandeling Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties:
een begroting van tegenstrijdigheden
De positie van minister Remkes is er na het debat over de moord op Theo van Gogh niet sterker op geworden. De scherpste kritiek kwam uit de eigen VVD achterban en daar wordt argwanend uitgekeken naar het vervolg. Remkes grossiert in fouten, rond Margarita, rond de AIVD, rond veiligheid maar ook rond het binnenlandse bestuur. Geen daadkracht, geen visie. Gaf hij bestrijding van terrorisme weg aan Donner, de gemeenten had hij al weggeven aan Zalm en De Graaf.
Dit kabinet gaat aan directe zeggenschap van burgers voorbij.
De directe zeggenschap voor burgers gaat achteruit. Door de beknotting van de gemeenten, maar ook door de afschaffing van het referendum, het top-down vorm geven aan het kiesstelsel, de D66 agenda te laten prevaleren boven bottom-up proces rond de gekozen burgemeester of de interne gerichtheid van de andere overheid . De gekozen burgemeester wordt een Jan zonder Land (leider van een uitvoeringsloket) De minister nodigt niet uit tot mee doen en meedenken en dat is twijfelachtig als juist directe participatie het credo is. Een betere dienstverlening aan burgers is ook nog niet meteen te ontdekken. De burgers blijven ook op dit punt achter. Wat is nu eigenlijk de visie van deze minister op het binnenlands bestuur? De PvdA wil daaraan een stevig impuls geven. Zowel door de initiatiefwet van Wolfsen (naleven termijnen) als door het instellen van een keurmerk voor rijk, provincie en gemeenten als sluitstuk op de onzichtbare handvesten. Op deze manier weten burgers of ze waar voor hun geld krijgen.
Niet alleen de Belgen doen het beter, maar ook de Britten en de Denen.
De overheid van vandaag is niet meer die van het eerste ontwerp van het huis van Thorbecke. Europa is er deel van gaan uitmaken, burgers stellen eisen aan goede dienstverlening en gaan echt niet meer in de rij staan, er zijn nieuwe technologische mogelijkheden, er is een andere organisatie van het maatschappelijke middenveld, horizontale organisatie i.p.v. verticale organisatie. Er is minder geld en er zijn meer politieke partijen. Gevolg, verlies aan een transparante overheid, burgers weten niet meer waar ze terecht kunnen, de directe relatie tussen burger en overheid staat onder druk, aan wie en voor wat betaal je nu eigenlijk je lasten, hoe krijg je waar voor je geld en waar wordt verantwoording afgelegd aan burgers zelf. De directe relatie tussen burger en bestuurder staat onder druk, zowel bij gemeenten, maar zeker ook door regiovorming, of de achterhaalde waterschappen. De PvdA pleit voor een overheid waar de burger centraal staat en niet de organisatie, want dan krijgt vitalisering van de democratie een werkelijke kans. Om niet te vervallen in een aloude structuurdiscussie kiest de PvdA voor een impuls dienstverlening, de positie van de CdK, het eindelijk gaan bespreken van het rapport Geelhoed, en het fundamenteel aan de orde stellen van een herpositionering van de waterschapen. Er is geen enkele reden de waterschappen niet onder te brengen bij de provincies, waarmee een enorme slag gemaakt kan worden in directe verantwoording en het ontmantelen van de te zware bestuursstructuur.
Dit kabinet werkt niet samen, ondanks het centrale thema uit de begroting dat samenwerking met andere partijen voorop staat.
Na de sociale partners zijn nu ook kabinet en VNG weer met elkaar in gesprek. Er is overeenstemming bereikt over een nieuwe code voor interbestuurlijke verhoudingen. Een eerste stap, die niets te laat komt, want de verhoudingen tussen gemeenten, provincie en rijk zijn tot een dieptepunt gedaald. De gemeenten worden door dit kabinet ernstig beperkt in hun mogelijkheden en autonomie en het kabinet is in stijl en sfeer centralistisch. De gemeente als uitvoeringloket. Er is gebrek aan respect en aan dialoog. De gemeenten staan met hun rug tegen de muur, vooral in hun eigen bestuurskracht. Dat helpt niet in overheid dicht bij burgers. PvdA wil dat dit snel worden aangepakt en dat het kabinet de lokale democratie weer eens serieus gaat nemen. Voor de PvdA is lokale democratie de basis voor burgerparticipatie en dat wordt door dit kabinet onder druk gezet.
Dit kabinet zet de financiële autonomie onder druk en rolt de zwaarste lasten naar de minst draagkrachtigen.
De eigen financiële ruimte van gemeenten en daarmee de eigen autonomie wordt zwaar beperkt door o.a. afschaffing gebruikersdeel OZB. Deze belasting geeft lokale bestuurders nu juist de ruimte voor eigen beleid en daarmee voor een levendige lokale democratie. Minder draagkrachtigen hebben geen voordeel bij de afschaffing van dit gebruikersdeel. Die worden wel getroffen door de afschaffing van de Zalmsnip. Ook is er grote druk ontstaan door het voornemen van het Kabinet om een stop te zetten op de gemeentelijke investeringen. Die druk is nu van de ketel, maar het leed, is naast alle zware bezuinigingen, weer al geschiedt. En decentraliseren met te weinig middelen (WMO) is ook nog niet de wereld uit. Wat is nu eigenlijk de concrete agenda van de minister op het vervolg hiervan? Motie: Stop afschaffing OZB. De PvdA steunt het jongste voorstel om een onderzoek te doen naar een decentraal belastinggebied, maar ziet vooralsnog geen reden om dan nu over te gaan tot de afschaffing van het gebruikersdeel. Het belastingonderzoek zou gericht moeten zijn op de zwaarste lasten voor de sterkste schouders en meteen moeten onderzoeken hoe rechten progressief te maken.
Dit kabinet is slordig en onberekenbaar, hoezo kwaliteit van de overheid
Voornemens veranderen steeds: de OZB wordt afgeschaft, de OZB wordt uitgesteld, het restant wordt gemaximeerd, het restant wordt toch maar volgend jaar gemaximeerd, de meicirculaire komt in juni, de septembercirculaire in oktober, financiële gevolgen zijn niet goed in beeld en gemeenten moeten zelf aan de hand van onduidelijke rekenmodellen maar zien hoe het uitkomt. Als de begroting al bij de raad ligt worden nog enorme bijstellingen/bezuinigingen aangekondigd. Onduidelijkheden rond decentralisaties en de middelen zoals bij de WWB en de WMO. Het is vooral het ongewisse wat de verhoudingen verder heeft verstoord. BZK wordt alom gezien als een naar binnen gericht ministerie. Wat verstaat de minister dan eigenlijk onder die andere overheid ?
De PvdA pleit voor een fatsoenlijke financiële systematiek en de handen af van de lopende begroting 2005.
Partij van de Arbeid