Beoogd eurocommissaris Frattini - stroman van Berlusconi?
Franco Frattini 14 november 2004
Maandag 15 november voelt de commissie burgerlijke vrijheden van het
Europees Parlement Franco Frattini, beoogd eurocommissaris justitie,
vrijheid en veiligheid, aan de tand. GroenLinks-europarlementariër
Kathalijne Buitenweg heeft een aantal kritische vragen voor Frattini in
petto.
De Italiaanse regering droeg Frattini voor nadat de eerdere Italiaanse
kandidaat, de reactionaire katholiek Rocco Buttiglione, door de
commissie burgerlijke vrijheden en een meerderheid van de fracties in
het Europarlement, was afgekeurd. Buttiglione trok vervolgens zijn
kandidatuur in en startte een beweging van theo-cons die Europa van
traditionele christelijke waarden wil doordrenken.
Frattini is op het eerste gezicht een betere keus dan Buttiglione. De
jurist was tot voor kort minister van Buitenlandse Zaken. In de
functie betoonde hij zich een behendig diplomaat. Met zijn optreden
wist hij een deel van de schade te repareren die premier Silvio
Berlusconi aanrichtte met zijn foute uitspraken en blunders.
Berlusconi
Maar Frattini gaat wel heel ver om zijn partijleider uit de wind te
houden. Als minister van hervormingen gaf hij in 2002 zijn naam aan de
wet-Frattini, die een verkiezingsbelofte van Berlusconi uit 2001 moest
inlossen door de belangenconflicten van de zakenman-politicus op te
lossen. De `oplossing' bestaat erin dat Berlusconi geen directeur mag
zijn, maar wel eigenaar kan blijven van drie commerciële TV-stations,
een reclamebedrijf, een uitgeverij, een voetbalclub, een bank en
andere bedrijven. Het enige concrete gevolg van de wet-Frattini - die
nog altijd niet in werking is getreden - is dat Berlusconi zijn
voorzitterschap van de voetbalclub AC Milan moet opgeven. Zowel het
Europees Parlement als de parlementaire assemblée van de Raad van
Europa hebben scherpe kritiek geleverd op de wet.
Onafhankelijkheid Frattini
Frattini's loyaliteit aan Berlusconi roept vragen op. Zal hij zijn
beleid als justitiecommissaris laten dicteren door Rome? Durft hij de
Italiaanse regering tot de orde te roepen wanneer deze Europese
beginselen en wetten schendt? Dat laatste is nogal eens het geval. Het
bijna-monopolie van Berlusconi's bedrijf Mediaset op de commerciële
televisiemarkt, gevoegd bij zijn politieke invloed op de staatsomroep
RAI, is in strijd het Europees Verdrag over de Rechten van de Mens
(EVRM).
Artikel 10 van dat EVRM en de daarop gebaseerde jurisprudentie van het
Europees Mensenrechtenhof verplichten de aangesloten staten om de
pluriformiteit van de media te beschermen en te bevorderen. Op grond
van het Grondrechtenhandvest van de Europese Unie (artikel 11, lid 2)
zijn ook de Europese instellingen daaraan gehouden. Frattini zal als
justitiecommissaris eerstverantwoordelijke zijn voor de
tenuitvoerlegging van het handvest door de Europese Commissie. Zal hij
de eis van het Europees Parlement om scherpere regels af te kondigen
tegen mediaconcentratie naast zich neerleggen, omdat dergelijke regels
Berlusconi's enorme mediamacht aantasten?
Asiel
Een ander punt van zorg is het asielbeleid. De regering-Berlusconi
verlangt dat de Europese Unie kampen opricht in Noord-Afrika voor de
opvang van asielzoekers en andere migranten. Zij wil dat
Noord-Afrikaanse landen zich meer inspannen om hun de tocht naar
Europa te beletten. Vooruitlopend op dit voorstel deporteerde Italië
onlangs honderden bootvluchtelingen van het eiland Lampedusa naar
Libië, nog voordat zij een asielverzoek konden indienen. Een flagrante
schending van het VN-Vluchtelingenverdrag en het EVRM, maar zal
Frattini Italië durven terugfluiten?
Onafhankelijke rechtspraak
GroenLinks heeft nog meer twijfels. Respecteert Frattini de
onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, die in Italië zwaar onder
druk staat omdat Berlusconi geen middel schuwt om aan veroordelingen
wegens omkoping of fraude te ontkomen? Vindt hij dat de Italiaanse
accountancywet, die vervolging van verdachten van boekhoudfraude -
waaronder Berlusconi - vrijwel onmogelijk maakt, door de beugel kan?
Ook al wordt die wet binnenkort afgekeurd door het Europees Hof van
Justitie? Zal Frattini ervoor zorgen dat de rechten van verdachten
niet in de knel komen door de invoering van het Europees
bewijsverkrijgingsbevel, dat de uitwisseling van bewijsmateriaal
tussen de opsporingsautoriteiten van de EU-lidstaten moet
vergemakkelijken? Of zal hij zich alleen bekommeren om de verdachte
Berlusconi?
En tenslotte: is Frattini bereid de procedure ter waarschuwing en
schorsing van een lidstaat die mensenrechten schendt (artikel 7
EU-verdrag) in werking te zetten, wanneer deze volhardt in het negeren
van één of meer artikelen van het EVRM en het Grondrechtenhandvest?
Ook al is Italië de lidstaat die als eerste in aanmerking komt voor
deze sanctie?
Schriftelijke antwoorden
Ter voorbereiding van de hoorzitting met Frattini heeft het
Europarlement een aantal vragen voor hem op papier gezet. Frattini's
schriftelijke antwoorden zijn vaag en verontrustend. Zo beschouwt hij,
in de geest van de wet-Frattini, `transparantie' aangaande de
economische belangen van politici als een probaat middel tegen de
samenballing van politieke en mediamacht à la Berlusconi. Het EP kan
daarmee geen genoegen nemen, want het heeft nog in april 2004
uitgesproken dat de "feitelijke erkenning van het belangenconflict van
de minister-president" niet volstaat en dat Italië een wet moet maken
die "afdoende bepalingen omvat om aan het voortduren van deze situatie
een einde te maken".
Frattini betuigt zijn steun aan de voorstellen voor Europese
vluchtelingenkampen in Noord-Afrika. Het Europarlement heeft zich daar
onlangs tegen uitgesproken. Frattini lijkt de Italiaanse praktijk van
het terugsturen van asielzoekers naar Noord-Afrika te willen
legaliseren door de landen in deze regio tot `veilige derde landen' te
verklaren. Hij steunt bovendien het Italiaanse voorstel om
EU-lidstaten gezamenlijk vliegtuigen te laten charteren voor de
uitzetting van illegale immigranten, alsmede de wens van de lidstaten
om een Europees fonds voor vrijwillige en gedwongen terugkeer op te
zetten. Het EP heeft zich eerder dit jaar tegen beide voorstellen
gekeerd, omdat het niet logisch is om een gemeenschappelijk
uitzettingsbeleid te organiseren nog voor er een gemeenschappelijk
asielbeleid bestaat.
Tenslotte slaagt Frattini erin de vragen van het Europarlement over
toezicht op de naleving van de mensenrechten in de EU-lidstaten te
beantwoorden zonder enige verwijzing naar de waarschuwings- en
schorsingsprocedure in het EU-verdrag.
Stroman?
Berlusconi beschouwt het als een hele geruststelling dat de trouwe
Frattini de Brusselse justitieportefeuille gaat bemannen. `Siamo
assolutamente tranquilli', verklaarde de Italiaanse premier toen hij
Frattini voordroeg. De Europese Groenen vinden het geen
geruststellende gedachte dat Berlusconi een stroman krijgt in de
Europese Commissie. Als Frattini tijdens de hoorzitting in het
Europarlement niet voldoende afstand neemt van het beleid van de
Italiaanse regering, moeten we betwijfelen of hij de voor de functie
vereiste onafhankelijkheid bezit.
Links:
- curriculum vitae Frattini
- antwoorden van Frattini op schriftelijke vragen van het
Europarlement
«
GroenLinks