GroenLinks

Nederlandse regering ongeloofwaardig in normen en waardendebat

10 november 2004

Uitzetten van Somalische asielzoekers naar onveilige gebieden. Aan de laars lappen van afspraken over schonere lucht. Eigenbelang prevaleren boven discriminatie bestrijding. GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg vindt de Nederlands regering ongeloofwaardig in het Europese normen en waardendebat.

Buitenweg stelt tijdens de 'Staat van de Unie' - het jaarlijkse debat over de EU in de Tweede Kamer - de retorische vraag waarom het de Europese regeringen maar niet lukt om het Europees het normen- en waardendebat goed te voeren. Haar antwoord: het ontbreekt ze aan geloofwaardigheid. "Terwijl gepredikt wordt voor een op waarden georiënteerde politiek, knokt de regering voor een kortzichtige interpretatie van het nationale eigenbelang. Dat wringt, dat schuurt", aldus Buitenweg.

"Europeaan zijn, is dat het door dik en dun steunen van een kandidaat-commissaris die lak heeft aan Europese grondrechten. Die homo's niet alleen zondig noemt, maar er ook actief voor geijverd heeft om hen te mogen discrimineren?" "Europeaan zijn, is dat Somalische asielzoekers uitzetten naar een plek die voor hen niet veilig is? " "Europeaan zijn, is dat afspraken maken over schone lucht, vervolgens jarenlang niets doen en tenslotte concluderen dat de Europese luchtvervuilingsnormen niet haalbaar zijn?"

Buitenweg pleit voor meer openheid en in goed Nederlands: practise what you preach. Hieronder haar bijdrage tijdens de 'Staat van de Unie' woensdag 10 november 2004 in de Tweede Kamer.
---

Voorzitter,

Premier Balkenende heeft het Nederlands voorzitterschap aangegrepen om ook Europees het normen- en waardendebat aan te zwengelen. Ik kan in alle bescheidenheid zeggen, dat vooral het Europees Parlement hem op zijn wenken heeft bediend en het debat echt van de grond heeft gekregen.

Niet eerder is er zo veel gesproken over de Europese waarden als bij de afwijzing van de voorgestelde Commissie Barroso. Over homorechten, vrouwenrechten en de plaats van religie. Dus nu we toch "onder ons" zijn, in de beslotenheid van Nederland, ben ik eigenlijk wel benieuwd om te horen: was de premier stiekem toch niet hartstikke blij met de affaire-Buttiglione?

Ook staatssecretaris Nicolaí moet toch euforisch zijn geweest - al kon hij dat knap onderdrukken. Hele strategieën over "communicating Europa" heeft volgens de laatste Eurotop nog niet veel opgeleverd. Maar Kroes, Buttiglione, Udre en Kovacs waren andere koek - zij haalden alle kranten en er werd in Europa gecommuniceerd als nooit tevoren.

Maar waarom lukt het de Europese regéringen maar niet om dit debat goed te voeren? Over wat het betekent om een Europeaan te zijn. Daar heb ik wel een verklaring voor: het ontbreekt ze aan geloofwaardigheid. Zo ook de Nederlandse regering.

Europeaan zijn, is dat het door dik en dun steunen van een kandidaat-commissaris die lak heeft aan Europese grondrechten. Die homo's niet alleen zondig noemt, maar er ook actief voor geijverd heeft om hen te mogen discrimineren? Woog het beschermen van de Nederlandse kandidaat met haar prestigieuze portefeuille echt zwaarder dan de bescherming van miljoenen homo's en lesbiënnes?

Europeaan zijn, is dat Somalische asielzoekers uitzetten naar een plek die voor hen niet veilig is? En daarmee blijven doorgaan ook al heeft het zwaar overbelaste Europese Mensenrechtenhof het al tien keer verboden? Verwerft de regering daarmee het morele gezag om Turkije langs de meetlat van de mensenrechten te leggen?

Europeaan zijn, is dat afspraken maken over schone lucht, vervolgens jarenlang niets doen en tenslotte concluderen dat de Europese luchtvervuilingsnormen niet haalbaar zijn? Is dat pleiten voor soepeler normen terwijl duizenden Nederlanders sterven door vieze lucht? Terwijl het Noordpoolijs wegsmelt? Moeten de ijsberen maar verkassen naar de Zuidpool, omdat wij zo graag met 120 over de snelweg razen?

De Unie is gegrondvest op respect voor de mensenrechten, vrijheid, gelijkheid en solidariteit, zo verkondigde onze premier bij de aftrap van het normen- en waardendebat. In die waarden herkennen velen zich. Maar terwijl gepredikt wordt voor een op waarden georiënteerde politiek, knokt de regering voor een kortzichtige interpretatie van het nationale eigenbelang. Dat wringt, dat schuurt.

Een waarde is `geen verworvenheid waarop we ons kunnen laten voorstaan. Een waarde is een opdracht (....), een aansporing tot actie'. Dixit premier Balkenende. Noblesse oblige. Of in goed Nederlands: practise what you preach. Een politiek van mooie woorden en tegenovergestelde daden draagt niet bij aan het verkleinen van de euroscepsis.

Zoals gezegd heeft Communicating Europe nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. De mogelijkheid wordt nu onderzocht om Europese Raden te laten voorafgaan door openbare TV-debatten. Ik verwacht geen hoge kijkcijfers. De burgers laten zich niet voor de gek houden. Die zappen weg als er niet iets op het spel staat. En ze zijn geïnteresseerd als het er wel degelijk toe doet. Dat hebben we toch ook geleerd van de krachtmeting tussen Barroso en het Europees Parlement.

Om de burgers bij haar werk te betrekken moet de Raad de luiken echt opengooien. Tegenstellingen niet langer toedekken. Nu maken de regeringen wetgeving achter gesloten deuren. Mijn verzoeken om inzicht in dit wetgevingsproces zijn door de Raad afgewezen met het argument dat dit het moeilijker zou maken voor de nationale delegaties om dan nog van standpunt te veranderen. Maar daar gaat het toch juist om in een democratie? Rekenschap afleggen over de uiteindelijke keuze - niet over de aanvankelijke intentie?

In de Europese Grondwet is afgesproken dat de Raad van Ministers in het openbaar vergadert over wetgeving. "Een belangrijk democratisch winstpunt" aldus de Staat van de Europese Unie. Waarom incasseren de regeringen die winst niet vandaag al? Met zo'n voorstel kan het Nederlands voorzitterschap Europa echt dichter bij de burgers brengen. Graag een reactie daarop.

«