Ingezonden persbericht


Society for International Development - afdeling Nederland

P E R S B E R I C H T

Falende staten zorgen veroorzaken risico's voor mondiale ontwikkeling en veiligheid

Lezing volkenrechtsexpert Nico Schrijver in nieuwe SID-lezingenserie over veiligheid & ontwikkeling

Rotterdam, 9 november 2004

Risico's voor mondiale ontwikkeling en veiligheid door falende staten. Dat is het centrale thema van de lezing die volkenrechtexpert Nico Schrijver op maandag 15 november a.s. houdt voor de Nederlandse afdeling van de Society for International Development (SID). Schrijver zal onder meer pleiten voor de instelling bij de Verenigde Naties - naar voorbeeld van de Anti-Terrorisme Commissie - van een permanente Commissie voor VN-Bestuur en Bestuursbijstand. De lezing is de tweede in de nieuwe SID-serie over de samenhang tussen ontwikkeling en veiligheid. Co-referent is Dick Leurdijk, VN-expert van Instituut Clingendael. Gespreksleider is senator Jos van Gennip, voorzitter van SID-Nederland.

Datum: maandag 15 november 2004; tijd: 18.00 uur; lokatie: Auditorium, Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, Amsterdam.

Dat sommige staten falen is al langer bekend. Kenmerken van dat falen zijn het verlies van het centraal gezag van het monopolie op het gebruik van geweld en het onvermogen te voorzien in de basisbehoeften van de eigen burgers. Maar sinds de aanslagen van 11 september is het fenomeen van 'falende staten' in een nieuw daglicht komen te staan. Duidelijk is geworden dat falende staten niet meer een geïsoleerd en veraf probleem zijn. Ze vormen niet alleen een bedreiging van hun eigen bevolking, maar ook voor omliggend staten en voor de wereldgemeenschap.

Schrijver zal in zijn lezing vooral ingaan op drie cruciale vragen. Hoe kunnen andere staten en internationale organisaties in een vroeg stadium helpen het ineenstorten van falende staten te voorkomen (strategie van preventie)? Hoe kan geweld in deze situaties worden beheerst (conflictbeheersing)? En hoe kan worden gewerkt aan wederopbouw van een effectief gezag en een verantwoordelijke overheid (vredesopbouw, opbouw rechtsstaat). Professor Schrijver zal ook ingaan op recente voorstellen van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) en de Commissie van Advies voor Volkenrechtelijke Vraagstukken (CAVV), de adviesorganen van de ministers van Buitenlandse Zaken, Ontwikkelingssamenwerking en Defensie. In een gezamenlijk advies stellen zij voor een permanente Commissie voor VN-Bestuur en Bestuursbijstand op te zetten, naar voorbeeld van de Anti-Terrorisme Commissie. Ook zou het VN-Secretariaat op dit punt beter bewerktuigd moeten worden. Schrijver plaatst deze voorstellen tegen de achtergrond van de aanstaande hervormingsvoorstellen van het High Level Panel van Secretaris-Generaal Kofi Annan.

Professor Nico Schrijver is hoogleraar volkenrecht aan de Vrije Universiteit en het Institute of Social Studies. Hij promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen op het vraagstuk van soevereiniteit. Hij was voorzitter van de Commissie van de Adviesraad Internationale Vraagstukken en de Commissie Advies Volkenrechtelijke Vraagstukken die in juni 2004 het Advies Falende Staten, een wereldwijde verantwoordelijkheid (advies nr. 35) uitbracht.

SID-SERIE 2004-2005: VEILIGHEID EN ONTWIKKELING

De lezing van Nico Schrijver is de tweede in een nieuwe SID-serie waarin het verband tussen veiligheid en ontwikkeling centraal staat. Deze processen zijn nauw aan elkaar verbonden. Veiligheid en stabiliteit zijn immers voorwaarden voor armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling. Het aantal gewelddadige conflicten in het Zuiden groeit echter: tussen, maar vooral binnen landen. Onderdrukte groepen nemen de wapens op, maar ook is er veel regeringsgeweld jegens oppositiegroeperingen of minderheden. Diverse staten falen in het vreedzaam oplossen van maatschappelijke spanningen. Elders dreigt terrorisme. Ontwikkeling wordt zo ondermijnd en het besef neemt toe dat ontwikkelingssamenwerking ook vitaal is voor het voorkomen en oplossen van conflicten.

SID-Nederland exploreert dit seizoen hóe veiligheid en ontwikkeling eigenlijk zijn verbonden en wat de ontwikkelingspraktijk kan of moet bijdragen aan het vergroten van veiligheid en het oplossen van conflicten. Naast conceptuele aspecten is er aandacht voor de dagelijkse praktijk, bijvoorbeeld die van multilaterale organisaties en de civil society. Aan de orde komen actuele vraagstukken die tegelijk elementen van de oplossing bevatten: falende staten en goed bestuur, rechtvaardigheid en verzoening, staatsopbouw, terrorisme en democratisering.

Bovendien is het eenvoudig stoppen van geweld niet genoeg. Afwezigheid van geweld betekent immers nog geen vrede. Het gaat om 'positieve' vrede waarbij de samenleving in een rechtvaardiger en eerlijker richting wordt gestuurd. Maar welke maatschappelijke veranderingen zijn nodig voor vredesopbouw op de lange termijn? Hoe verzoen je langdurige vijanden? Hoe onderhoud je een vredesakkoord of een staakt-het-vuren? Meer dan een derde van de landen die een vredesakkoord ondertekenen vervalt binnen tien jaar in een gewelddadig conflict. De rol van ontwikkelingssamenwerking in het managen en oplossen van conflicten is dus uiterst relevant. Daarbij is de relatie tussen conflict en ontwikkeling niet eenvoudig lineair. Ontwikkeling en ontwikkelingssamenwerking blijken ook onveiligheid en conflict te kunnen veroorzaken.

De lezingen-serie loopt van oktober 2004 tot juni 2005. Als sprekers zijn onder meer uitgenodigd: oud-wereldbankonderzoeker Paul Collier (Oxford University); Jan Gruiters (Pax Christi); mensenrechtendeskundige Bas de Gaaij Fortman; Paul van Zyl (secretaris Waarheids- en Verzoeningscommissie Zuid-Afrika), Jan Pronk; PvdA-woordvoerder Bert Koenders; Karen Fogg (IDEA); en Minister Ben Bot (Buitenlandse Zaken). Bij iedere lezing is er een co-referent van de VU of het Instituut Clingendael.

Partners van SID-Nederland in deze serie zijn de Vrije Universiteit, NIBB Clingendael en Pax Christi. De serie wordt mede mogelijk gemaakt door steun van de NCDO en Vluchtelingenwerk Nederland.