ChristenUnie
Bijdrage debat begroting Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Woensdag 3
November 2004 - 19:16
Alleen uitgesproken tekst geldt
Arie Slob: Voorzitter,
Inleiding
Vorig jaar ben ik mijn bijdrage begonnen met het geven van een
compliment aan de verantwoordelijke bewindslieden. De minister voor
haar krachtige bestuursstijl. En over de staatssecretaris heb ik
gezegd dat ze in de nieuwe kabinetsperiode beter in haar bestuurlijke
vel leek te zitten. Terugkijkend naar het afgelopen begrotingsjaar
dringt zich de vraag op wat het effect is geweest van deze
complimenten. Het heeft in ieder geval niet stimulerend gewerkt als we
de balans opmaken van het jaar 2004. De inhoudelijke debatten over het
onderwijs werden namelijk voor een groot deel overschaduwd door gedoe.
Veel gedoe zelfs. Met als dieptepunt het aftreden van staatssecretaris
Nijs. Laat ik voor het komende begrotingsjaar volstaan met het
uitspreken van de wens dat de inhoud centraal zal staan en dat de
beide bewindslieden krachtig leiding zullen geven aan de enorme
processen die nu plaatsvinden in het onderwijs. Daar hebben de vele
miljoenen mensen die in het onderwijs werken en onderwijs ontvangen
recht op.
Motie Verhagen cs/positie onderwijspersoneel
Als we het hebben over de inhoud van het onderwijsbeleid, wil ik als
eerste opmerken dat we onze wenkbrauwen gefronst hebben bij een groot
aantal bezuinigingen, die in de begroting voor 2005 werden
voorgesteld. Door de motie Verhagen c.s. heeft er al vroegtijdig enige
reparatie plaatsgevonden. Dat scheelt ons bij deze
begrotingsbehandeling wat werk. De bezuinigingen op de bekostiging van
30+ studenten, om er maar één te noemen, vonden we een slecht idee en
niet te rijmen met de ambities van het kabinet (zoals een leven lang
leren en de het ontwikkelen van een kenniseconomie). De uitwerking van
de motie van de coalitiepartijen voor het onderwijsachterstandenbeleid
is echter nog niet duidelijk, zo bleek in het debat wat we vorige week
daarover hadden. Er bleek namelijk enig verschil van mening te zijn
tussen de coalitiepartijen op dit punt. Ik kan niet anders dan
constateren dat het anders inzetten van de middelen voor het
achterstandenbeleid feitelijk een bezuiniging voor de gemeenten
betekent. Ook constateer ik dat lopende de planperiode voor het
onderwijsachterstandenbeleid eenzijdig de (financiële) afspraken door
het rijk gewijzigd worden. Hoe verhoudt zich dit met het principe van
een betrouwbare overheid? Ik roep de collegas van CDA, VVD en D66 op
hun voorstellen voor de 100 miljoen van de motie Verhagen pas vanaf 1
januari 2006 in te laten gaan en de gemaakte afspraken voor de lopende
planperiode tot en met 2005 te respecteren.
Bij het overleg over het onderwijsachterstandenbeleid van vorige week
heb ik al aangeven dat mijn fractie de 9%-drempel voor scholen om voor
bekostiging op grond van de gewichtenregeling in aanmerking te komen
te hoog vindt. Ik zal in tweede termijn een motie indienen om deze
drempel te verlagen tot 3%.
MdVz. Opvallend is dat er de nodige verwarring is over de hoogte van
de investeringen van dit kabinet in onderwijs. Onderwijsorganisaties
hekelen onder meer de bevriezing van de loonkosten voor
onderwijspersoneel en het ontbreken van ruimte om prijsbijstellingen
over 2004 uit te keren. De onderwijsbond CNV heeft berekend dat het
totaalpakket aan bezuinigingsmaatregelen van Balkenende 1, Balkenende
2, de augustus-aanpassingen en de begrotingen 2004/ 2005 uiteindelijk
een bezuiniging betekent van bijna een miljard euro op de mensen die
het onderwijs moeten dragen. Het SBO stelt in het rapport Per Saldo
dat het extra geld voor onderwijs wordt opgeslokt door loon- en
prijsstijgingen. Hoe kan het toch, zo vraag ik de minister, dat er
tussen u en onderwijsorganisaties en wetenschappers van naam zulke
grote meningsverschillen zijn over de begrotingscijfers?
Beweging van autonomie en deregulering
MdVz, dan kom ik bij het beleidsprincipe van autonomie en
deregulering. Er is in dit jaar bijna geen debat voorbij gegaan of er
dit onderwerp komt aan bod. Onze fractie is warm voorstander van dit
principe. Bij autonomievergroting krijgen scholen meer
bestedingsvrijheid voor middelen, maar ook in toenemende mate
financiële risicos doorgeschoven. Daarbij zal goed in de gaten moeten
worden gehouden hoe de maatregelen voor scholen uitpakken. Terecht
wordt vanuit het onderwijsveld aangegeven dat een stapeling van
risicos afbreuk kan doen aan de basispositie van scholen. Dat kan niet
de bedoeling zijn van autonomievergroting en deregulering.
Het consequent uitvoering geven aan het principe van
autonomievergroting en deregulering is ook voor de Tweede Kamer nog
wel eens lastig. Een school in Utrecht wil Turks als verplichte taal
opnemen. Direct schieten er een aantal fracties uit hun stoel. Scholen
weigeren een omstreden blad. Direct heffen enkele fracties hun
vermanende vinger op. Loslaten betekent wat ons betreft ook echt
loslaten en dus niet bij elke (ongewenste) uiting van autonomie meteen
weer voor regulering pleiten. We gaan er vanuit dat de minister, ook
als het gaat om controversiële onderwerpen, deze lijn blijft vast
houden.
Schoolbegeleidingsdiensten
Voorzitter, ik vraag de minister ook nu weer om uitvoering te geven
aan de amendementen die betrekking hebben op de
schoolbegeleidingsdiensten. De minister heeft destijds aan deze kamer
toegezegd dat het invoeren van vraagfinanciering zal plaatsvinden op
een zorgvuldige en verantwoorde wijze. Het was de
onderwijsbegeleidingsdiensten niet toegestaan om een weerstandvermogen
op te bouwen, en daarmee kunnen ze nu de vraaguitval niet opvangen.
Zij worden hierdoor voor grote problemen geplaatst. Wij constateren
daarmee dat van een zorgvuldige en verantwoorde invoering van de
vraagfinanciering nog steeds geen sprake is. Daarom dienen we samen
met de PvdA de amendementen maar weer in die we vorig jaar ook
ingediend hebben, aangezien de minister kennelijk weigert de vorige
structureel uit te voeren. Jammer dat dit nodig is.
Nederlandse taal
Ook nu wil mijn fractie, evenals voorgaande jaren, aandacht vragen
voor het gebruik van de Nederlandse taal, zowel in het onderwijs als
daarbuiten. De kwaliteit en het gebruik van het Nederlands staat onder
druk. Mijn fractie pleit al jarenlang voor de verankering van het
Nederlands in de grondwet. Dit weekend werd duidelijk dat hiervoor
inmiddels een kamermeerderheid te vinden is. Met deze fracties zullen
we gaan werken aan een initiatiefwetsvoorstel. U bent gewaarschuwd.
Speciaal onderwijs
Voorzitter, we willen ten slotte aandacht vragen voor de problemen in
het speciaal onderwijs. De scholen ervaren de dubbele
indicatietrajecten en de inzet van PGBs als een onevenredige zware
belasting vanwege de enorme bureaucratische rompslomp. Voorzitter,
deze bureaucratie zouden we kunnen verminderen, wanneer de
indicatiestelling naar de CvBs wordt gedecentraliseerd. Ik heb daar
eerder voor gepleit. Het extra geld dat daarmee vrij komt kan dan ook
voor het speciaal onderwijs ingezet worden. Verder willen we ook nog
maar wijzen op de problemen met betrekking tot de toewijzing van de
middelen voor de Ambulante Begeleiding. Middelen voor de uitvoering
van AB worden pas na één tot anderhalf jaar verstrekt, waardoor
Ambulante Begeleiding niet adequaat geleverd kan worden. Dit levert
ook weer problemen op voor de reguliere scholen met rugzakleerlingen,
kortom; hier lijkt sprake van een neergaande spiraal. Ons voorstel is
dat de middelen voor Ambulante Begeleiding beschikbaar komen zodra een
geïndiceerde leerling tot het regulier onderwijs is toegelaten. Graag
een reactie.
---