GroenLinks

begroting Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking


1 november 2004

Behandeling begroting Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking Bijdrage Farah Karimi (GroenLinks)

Minister Bot, misschien wel de beste minister van het Kabinet, zwaait al weer bijna een jaar de scepter over de Apenrots. Bij zijn aantreden vorig jaar beloofde hij weer de regie over het Europese beleid in handen te nemen en die belofte is hij nagekomen. Zijn grootste verdienste is dat hij Nederland weer een plaats in het midden van de EU heeft gegeven. Het voorzitterschap van de EU, met voor het eerst 25 lidstaten, loopt echter niet echt van een leien dakje. Met de kwestie Turkije moet het belangrijkste moment van het voorzitterschap nog komen. De kwestie Turkije. De minister heeft er binnen noch buiten de Kamer twijfels over laten bestaan dat hij een voorstander is van een positief signaal richting Turkije. Hij vindt dat de beloftes aan Turkije moeten worden nagekomen. Daarmee zijn de waarden van de EU: vrijheid, democratie, respect voor burgerrechten en rechtsstatelijkheid niet exclusieve gebonden aan een bepaalde religie of cultuur. Mijn fractie is het hier hartgrondig mee eens. Alleen, de minister heeft te maken met een onwillig CDA en een verdeeld Kabinet. Vindt de minister nog steeds dat er in de tweede helft van 2005 met de onderhandelingen begonnen kan worden en is dit ook de mening van het hele kabinet? Het is een interessant moment om over het Nederlands buitenland beleid te debatteren. Aan de vooravond van de "wereld verkiezing" in de VS. Vier jaar lang heeft Bush de wereld gepolariseerd. In grote delen van de wereld woedt het anti - Amerikanisme. De leugen regeerde vanuit Washington. Rapporten hebben het aangetoond: de oorlog tegen Irak moest gevoerd worden omdat een kleine groep neoconservatieven in de VS dat wilde. Geen massavernietigingswapens, geen direct gevaar voor de VS of het Westen, geen relatie met Al Qaida. De wereld is inmiddels wel onveiliger geworden. Het islamitisch extremisme gevoed. Irak is de place to be voor terroristen.. En ook wij zijn misleid door onze regering die met een dreigingsanalyse kwam die onwaar bleek. Immers de Amerikaanse dreigingsanalyse werd bevestigd door onze diensten heette het. De regering en een meerderheid in de Kamer willen (weer als enige land in de coalition of the willing) geen onderzoek naar de besluitvorming inzake Irak. Een totaal gebrek aan kritische zelfreflectie. Onbegrijpelijk. In Vrij Nederland hebben veel kamerleden, ook VVD/CDA collega's, hun voorkeur uitgesproken voor Kerry.. Dat is niet te rijmen met hun gedrag hier in de Kamer. Loyaal werd Bush gesteund. Nederland was de trouwste bondgenoot. Een deel van de Kamer steunt blijkbaar altijd de VS. Ook al zijn ze tegen het gevoerde beleid. Dat geeft te denken over de marges van het Nederlandse buitenlandse beleid. Kan de minister aangeven wat volgens hem de consequenties voor transatlantische samenwerking en het Europese buitenlandse beleid kan zijn in het geval, onverhoopt zeg ik dan, Bush nu echt voor 4 jaar zou worden gekozen? Mijn fractie vindt het islamitisch extremistische terreurgroepen een grote bedreiging voor de wereld. Bin Laden is nog steeds springlevend, en stuurt videoboodschappen.. Hij is in staat de mensen te mobiliseren Zijn boodschap komt aan bij vele mensen. Afgelopen vier jaar heeft de VS geen vinger uitgestoken voor een oplossing van het Palestijns- Israëlisch conflict. Sharon had vrije hand voor zijn agressieve bezettingsbeleid. Beelden over het dagelijkse Palestijnse onrecht en vernedering gaan de wereld over. Ook Abu Graieb, Quantanamo Bay, gedode Iraakse vrouwen en kinderen. En steeds nog kijkt de EU van de zijlijn toe. Hoe staat het bijvoorbeeld met de prioriteit van de minister vredesproces in het Midden Oosten vlot te trekken ? Bush verklaarde in de media dat niet alleen het bezit van massavernietigingswapens een oorlog rechtvaardigt, maar ook de intentie deze te produceren. Bent u het daarmee eens, vraag ik de minister? Intussen is maar 1 conclusie mogelijk de wapeninspecties waren effectief. Saddam was ontwapend. De proliferatie van NBC wapens is een groot gevaar. Landen beschikken illegaal over kernwapens, zie India, Pakistan, Israël, Noord-Korea. Iran, Brazilië en Egypte proberen kernwapens te bemachtigen. Terroristische groepen die beschikken over NBC wapens zijn een nachtmerrie. Het non-proliferatie regime werkt niet. Er wordt niet ontwapenend. De VS werken zelfs aan de mininukes. De Navo handhaaft de nucleaire doctrine. India, Pakistan en Israël weigeren toe te treden tot het NPV. Meten met twee maten tast de geloofwaardigheid van het non proliferatie beleid ernstig aan. Zie Pakistan: nucleaire kennis is verspreid, de IAEA krijgt geen toegang tot Khan. Voor de president van dit land met een sterke stroming anti - democratische fundamentalisten, waar een deel van de machthebbers de Taliban steunt, waar Bin Laden zich schuil houdt, waar mensen- en vrouwen rechten massaal worden geschonden, gaat hier de rode loper uit. GRL wil dat landen die weigeren toe te treden tot de NPV in de VR aan de orde komen. Er moet een strenger exportregime komen richting deze landen en er moet serieus gewerkt worden aan nucleaire ontwapening. Graag reactie. Het Iraanse nucleaire programma houdt de gemoederen bezig. Als 1 groep geprofiteerd heeft van de chaos in Irak, dan zijn het de Iraanse hardliners. Er is een enorme verslechtering van de mensenrechten.. De hardliners in Iran buiten de Westerse aandacht voor hun nucleaire programma en chaos in Irak handig uit. Ze dwingen het Westen tot concessies. De EU vaart een zigzag koers Eerst moest Iran het NPV protocol ondertekenen en strengere inspectieregime toelaten. Het protocol is getekend en de inspecties zijn ook toegelaten. Maar protocol is nog niet geratificeerd. Daar had maximale druk op het nieuwe parlement uitgeoefend moeten worden. Een scherp inspectieregime door de IAEA is het adequate antwoord. Waarom is dat pad verlaten? Wat als de hardliners doorzetten en niet buigen voor het "wortel & stok verhaal"? De kwestie naar de VR verwijzen. En dan? Welke effectieve sancties zijn mogelijk? En wat als Iran weigert de inspecteurs toe te laten. Dat is pas een ramp scenario. Een duurzame oplossing voor Iran ligt in het versterken van democratie en respect voor mensenrechten. U moet de Iraanse bevolking als bondgenoot hebben. Voorkom dat de hardliners versterken. Voorzitter, de inzet van minister op het terrein van mensenrechten in het algemeen baart GL zorgen. Ik vrees zelfs dat hij een vorm van cultuurrelativisme aanhangt. Zijn optreden in de VN mensenrechtencommissie, zijn positie over het wapenembargo tegen China, de kwestie Birma, Indonesië, z'n steun voor Buttiglione, allemaal voorbeelden waar mensenrechten ondergeschikt worden gemaakt aan andere belangen. De koopman in hem is beter ontwikkeld dan de dominee. Het was een teken aan de wand: er kwamen geen AVVN/Mensenrechteninstructies dit jaar. Was dat niet belangrijk? Voorzitter ik heb een aantal concrete voorstellen voor de minister. Om het mensenrechtenbeleid wat aan te scherpen. Een 'Things to do'lijst. Ik wil deze overhandigen. Ik verzoek u, deze tekst als onderdeel van de beraadslagingen toe te voegen aan de handeling. Graag verneem ik een reactie van de minister. Met collega Van der Laan heb ik een amendement ingediend om een bezuiniging op het gebied van mensenrechten ongedaan te maken. Als laatste de blunder van de consul-generaal in Brazilië die twee veroordeelde kinderpornohandelaars met noodpaspoorten heeft geholpen hun straf te ontlopen. Vandaag moet duidelijk worden wie hier verantwoordelijk voor was. De consul? Waarom zit hij dan nog op z'n post? Zoniet, wie was dan wel verantwoordelijk? Voorzitter ik kom bij ontwikkelingssamenwerking,
Minister Van Ardenne, wil liever minister voor coherentie worden genoemd. Maar haar kerntaak is nog steeds ontwikkelingssamenwerking. Zij moet de stem van armen van de wereld in de Trevezaal en in Brussel zijn. Met een budget van 4 miljard moet zij armoede bestrijden, bijdragen aan beter en toegankelijk onderwijs, gezondheidszorg, schoon drink water, bijdragen aan internationale afspraken zoals de Millenium doelen, bevorderen van goed bestuur, democratisering en mensenrechten. Zich verzetten tegen marginalisering van grote groepen mensen en vooral vrouwen. Niet zelden als gevolg van een roekeloze economische globalisering. Zij moet kortom minister zijn van duurzame ontwikkeling van armen. Voor GroenLinks is ontwikkelingssamenwerking noodzakelijk zolang het in de wereld oneerlijk is verdeeld: 1,2 miljard mensen die nog steeds moeten leven van minder dan 1 $ per dag, zolang 10 miljoen mensen per jaar omkomen door honger. Zolang export subsidies en dumpingen het leven van de boeren in ontwikkelingslanden ontwrichten. Zolang enorme aantallen mensen gebukt gaan onder schuldenlast, zolang jaarlijks $ 900 miljard uitgegeven wordt aan wapens en een Europees Koe dagelijks meer subsidie krijgt dan meer dan een miljard mensen te besteden hebben. In deze wereld is het een gotspe te beweren, wat de VVD doet, dat problemen in arme landen een gevolg zijn van ontwikkelingssamenwerking. Wie dacht dat alleen met OS structurele problemen kunnen worden opgelost is naïef en wereldvreemd. Ontwikkelingssamenwerking kan in beste geval dienen als katalysator voor veranderingen. De kunst is om het geld uit te geven aan mensen, groepen en sectoren die een ontwikkeling kunnen versterken. Dat betekent niet dat er geen kritiek op OS mogelijk is. Integendeel. Is er niet vaker goed geld in verkeerde handen terecht gekomen? Zeker weten. Zijn er niet vaker ambitieuze doelen niet bereikt? Inspectie rapporten staan er vol mee. In de wereld van de OS is men al jaren de naïviteit voorbij. Alleen is het geen zwart wit verhaal. OS is bij uitstek een verhaal van vallen en opstaan. Effectiviteit? Zeker, maar je kunt ook doorslaan. De discussies van de laatste jaren hebben geleid tot een enorme bureaucratisering van OS zeker bij MFO's en NGO's.: doodgereguleerd tot passieloos kantoorwerk (zoals een SNV'er onlangs zei). Wat doet de minister met deze signalen? Aan andere kant is er nauwelijks zicht op de effectiviteit van de uitgaven aan het Nederlands bedrijfsleven. Bij ORET vindt structureel onderuitputting plaats maar de minister houdt halsstarrig vast aan te hoge ramingen. De minister heeft gezegd dat we haar kunnen afrekenen op geïntegreerd beleid en coherentie. Dit heeft tot nu toe alleen geleid tot graaien uit het OS budget. Andere departementen leggen de rekening bij os en Van Ardenne betaalt wel. Dit is niet de coherentie zoals ons die voor ogen staat. Coherentie betekent dat iedereen in het kabinet verantwoordelijkheid draagt voor het lot van de rest van de wereld. In het regionale beleid zien we ook weinig integratie: in Hoorn van Afrika en de Grote Meren bijvoorbeeld: Eritrea blijft mensenrechten met voeten treden, speelt een duidelijk destabiliserende rol in Sudan, maar de minister blijft Asmara de status van partnerland gunnen. In Hoorn van Afrika is geen integraal beleid mogelijk als er ook niet richting Somalië iets gedaan wordt. Wat is het beleid in Somalië? Ik weet het niet. In Sudan zit de minister er wel bovenop. Nu is het zaak om de Afrikaanse Unie met alle middelen en mensen te steunen bij de opbouw van de missie in Darfur. Welke Nederlandse bijdrage hieraan kunnen we verwachten? In Grote Meren Gebied heeft de VN herhaaldelijk gevraagd om versterking van MONUC maar waar is de Nederlandse bijdrage? De minister loopt voorop om de norm te vervuilen maar wat heeft zij tot nu toe concreet bereikt voor de inzet van defensie in Afrika? Voor één of twee keer een Afrikaans troepentransport betalen heb je geen grote veranderingen in ODA norm nodig! Volgend jaar is het tien jaar geleden dat de Beijng conferentie plaatsvond. Vrouwenrechten worden nog dagelijks op de meest grove manier geschonden (zie artikeltje: sentenced to be raped). Daartoe moeten we zo breed mogelijk inzetten op het bevorderen van gelijkheid. De minister heeft een blunder gemaakt met de bezuinigen op UNIFEM, een effectieve organisatie op het terrein van vrouwenrechten. Daarom heb ik (weer) een amendement ingediend om die bezuiniging ongedaan te maken. (p. 69 begroting) Voorzitter, ik rond af. GroenLinks zal ook tegen de stroom in de vreedzame strijd van mensen die zich inzetten voor vrijheid, democratie en een fatsoenlijk bestaan overal ter wereld blijven steunen.