Buttiglione heeft zichzelf buitenspel gezet
Rocco Buttiglione 1 november 2004
Afgelopen zaterdag trok Rocco Buttiglione zich terug als kandidaat-lid van
de Europese Commissie. Een onvermijdelijke stap, aldus
GroenLinks-europarlementarier Kathalijne Buitenweg. Zij speelde een hoofdrol
in het verzet tegen Buttigliones voordracht als eurocommissaris voor
Justitie.
`Hoe gaat u het verbod op discriminatie van homoseksuelen, dat is
vastgelegd in het Grondrechtenhandvest van de Europese Unie, ten
uitvoer leggen?' Met die vraag, gesteld tijdens de hoorzitting met de
kandidaat-commissaris voor Justitie in het Europarlement, stak
Buitenweg de lont in het kruit. De katholiek Buttiglione antwoordde
dat homoseksuelen `zondig maar niet strafbaar' zijn en riep daarmee
een storm van protest over zich af. Die werd nog aangewakkerd door
zijn omschrijving van het huwelijk als een instituut dat vrouwen in
staat stelt kinderen te krijgen onder de bescherming van een man. Een
meerderheid van de parlementscommissie Burgerlijke Vrijheden oordeelde
dat de Italiaan ongeschikt was voor de justitieportefeuille. De
bescherming van grondrechten, een belangrijk onderdeel van deze
portefeuille, vertrouwde men Buttiglione niet toe.
Amendement
De afkeuring van Buttiglione stuitte op kritiek. In Nederland scheef
het protestants-christelijke dagblad Trouw bijvoorbeeld dat niet
Buttiglione, maar het Europarlement zich bezondigde aan discriminatie.
Discriminatie op grond van religie wel te verstaan. Buttiglione moest
niet op zijn katholieke geloof, maar op zijn politieke daden worden
afgerekend. Buitenweg zegt daarover: `Deze critici vinden dat we
Buttiglione zonder meer moeten geloven als hij beweert dat hij religie
en politiek gescheiden kan houden. Maar juist uit zijn daden blijkt
het tegendeel. Toen hij en ik in 2000 lid waren van de Conventie die
het EU-Grondrechtenhandvest schreef, diende Buttiglione een amendement
in om seksuele gerichtheid uit te zonderen van het
discriminatieverbod. Toen hij in 2001 minister van Europese Zaken werd
in Italië, had hij binnen een week een voorstel klaar om het recht op
abortus te beperken. En bij de invoering van de Europese
antidiscriminatiewet in Italië pleegde hij sabotage omdat hij homo's
en lesbiënnes vogelvrij wilde laten. De geloofsijver van Buttiglione
heeft fundamentalistische trekjes.'
`Veel commentatoren realiseren zich niet dat de Europese Commissie
belangrijke privileges heeft,' vervolgt Buitenweg. `Zij is belast met
het toezicht op de naleving van Europese wetten en mag als enige
nieuwe wetten voorstellen. Het Europarlement heeft zelf geen
initiatiefrecht. Dat was een goede reden om de strijd tegen
discriminatie niet aan Buttiglione toe te vertrouwen.'
Meerderheid
Ook over vijf andere kandidaat-commissarissen, waaronder de door
Nederland voorgedragen Neelie Kroes, had het Europarlement serieuze
twijfels. Maar Commissievoorzitter José Barroso bleef doof voor de
kritiek. Hij rekende erop dat de nationale regeringen genoeg druk op
hun europarlementariërs zouden uitoefenen om zijn Commissarissenteam
aan een meerderheid te helpen. Het afkeuren van de nieuwe Commissie
zou Europa in een crisis storten, zo waarschuwde hij in zijn toespraak
tot het EP. Buitenweg: `Een kapitale blunder. Als
volksvertegenwoordigers alleen maar vóór mogen stemmen, in wat voor
soort democratie leven we dan? Na die toespraak werd duidelijk dat
socialisten, groenen en communisten en bloc tegen Barroso's ploeg
zouden stemmen. Met de stemmen van tweederde van de liberalen erbij
hadden we genoeg steun om de nieuwe Commissie te verwerpen.'
Afgelopen woensdagochtend, vlak voor de stemming in het Europees
Parlement, koos Barroso eieren voor zijn geld. Hij vroeg uitstel om
zijn ploeg te herschikken. Een grote zege voor het Europarlement,
aldus Buitenweg. `Toekomstige Commissievoorzitters zullen zich
voortaan wel tweemaal bedenken voordat zij een kandidaat-commissaris
proberen door te drukken in wie een meerderheid van het Europarlement
geen vertrouwen heeft. Daarmee heeft het parlement de facto een recht
afgedwongen dat het de jure nog niet heeft: het recht om individuele
kandidaat-Commissarissen te vetoën. Dat is een flinke stap op weg naar
een volwassen parlementair stelsel. De knieval van Barroso heeft de
Unie dan ook niet in een crisis gestort, maar haar sterker gemaakt.'
Overbruggen
Bemoedigend is ook, volgens Buitenweg, dat het Europarlement niet
langs nationale, maar langs partijpolitieke scheidslijnen verdeeld
was. `De gedeelde politieke visies wogen zwaarder dan de nationale
belangen. Dat verhoogt de inzichtelijkheid van politieke conflicten.
Het Europarlement heeft dit soort politiek drama nodig om de kloof met
de burgers te overbruggen.' Overigens draaiden de Europese
christen-democraten, die Barroso door dik en dun gesteund hadden, na
diens knieval om als een blad aan een boom. CDA-er Camiel Eurlings
begroette de overwinning van het Europarlement en eiste zelfs de
vervanging van Buttiglione.
Buttiglione trok afgelopen zaterdag inderdaad zijn kandidatuur in.
Daarmee schiep hij ruimte voor Barroso om een geloofwaardiger
Commissarissenteam aan het Europarlement te presenteren. Buitenweg:
`Buttiglione had geen keus meer. Ik heb lang volgehouden dat hij op
een andere portefeuille, zoals visserij, best zou kunnen functioneren.
Ik laat me dan ook niet wegzetten als Verlichtingsfundamentalist die
traditionele gelovigen in de ban doet. Maar door wild om zich heen te
slaan - hij repte van een `antikatholieke inquisitie' - en tegen beter
weten in vast te houden aan de justitieportefeuille heeft Buttiglione
zichzelf buitenspel gezet.'
«
GroenLinks